Bartłomiej Apostoł

Święty
Bartłomiej Apostoł
Natanael bar-Tholomaios[a]
apostoł
męczennik
Ilustracja
Św. Bartłomiej przedstawiony z odartą skórą i nożem rzeźniczym – jego atrybutami
Data i miejsce urodzenia

w I wieku
Kana Galilejska

Data i miejsce śmierci

ok. 70
Albanopolis (Armenia) (obecne Emanstahat)

Czczony przez

kościoły chrześcijańskie

Wspomnienie

24 sierpnia[b] 5 maja, 24 czerwca, 13 lipca i 7 września[c]

Atrybuty

kordelas do zdzierania skóry

Patron

różnych rzemieślników, wzywany w przypadku chorób nerwowych, konwulsji i chorób skóry, powiatu Opoczyńskiego i Opoczna w Polsce

Szczególne miejsca kultu

bazylika św. Bartłomieja na Wyspie Tyberyjskiej

Bartłomiej Apostoł, wcześniej Bartłomiej Natanael, cs. Apostoł Warfołomiej (ur. w I wieku n.e. w Kanie Galilejskiej, zm. ok. 70 w Albanopolis w Armenii) – jeden z dwunastu apostołów dwojga imion, zwany w Ewangeliach Mateusza, Marka i Łukasza Bartłomiejem (grecko-aramejskie bar-Tholomaios „syn Tolomaja-Ptolemeusza” lub „syn oracza”), a przez Jana – Natanaelem (hebr. „Bóg dał”). Wbrew apokryfom i stanowisku Augustyna z Hippony i Grzegorza Wielkiego Kościół rzymskokatolicki przyjął, że to ta sama osoba; męczennik i święty Kościoła katolickiego oraz prawosławnego[1]. Święty ten wymieniany jest w Modlitwie Eucharystycznej (Communicantes) Kanonu rzymskiego.

Francisco Camilo, Męczeństwo świętego Bartłomieja

Życiorys

Bartłomiej wymieniany w Ewangeliach Mateusza (Mt 10, 3 BT), Marka (Mk 3, 18), Łukasza (Łk 6, 14), a także Dziejach Apostolskich (Dz 1, 13), utożsamiany jest z pojawiającym się u Jana Natanaelem (Jan 1, 45-51; 21,2)[1]. Jeśli rzeczywiście Bartłomiej był tożsamiony z Natanaelem, to wyróżniał się w gronie apostolskim dobrym wykształceniem[2]. Możliwe jest, że poprzez znajomość z Natanaelem Jezus został zaproszony na wesele w Kanie Galilejskiej[3]. Z apokryfów o św. Bartłomieju zachowały się Ewangelia Bartłomieja i Apokalipsa Bartłomieja. Znana jest jednak w dość drobnych fragmentach. Zachował się również obszerniejszy apokryf Męka Bartłomieja Apostoła. Według niego Bartłomiej miał głosić Ewangelię w Armenii, a także w Indiach, Arabii, a nawet w Etiopii. Podobno miał nawrócić brata króla Armenii, Polimpiusza. Z rozkazu króla Astiagesa pojmano Bartłomieja w mieście Albanopolis (obecne Emanstahat). Był męczony, rozpięty na krzyżu głową w dół, żywcem obdarty ze skóry, ukrzyżowany, a następnie zabity.

Kult

Ikonografia

W ikonografii przedstawiany jest z kordelasem do zdzierania skóry oraz jako postać z widoczną tkanką mięśniową, ze skórą trzymaną w ręku[4]. Na takiej skórze przedstawionej na fresku Sąd Ostateczny w kaplicy Sykstyńskiej Michał Anioł umieścił swój autoportret[5].

Patronat

Jest patronem wielu rzemieślników: rzeźników, garbarzy, introligatorów, siodlarzy, szewców, tynkarzy, górników, krawców, piekarzy, sztukatorów, a we Florencji – sprzedawców oliwy, serów i soli; wzywany w przypadku chorób nerwowych, konwulsji i chorób skóry. Ponadto jest uważany za patrona bartników, pasterzy, właścicieli winnic, grzybiarzy i rolników.

Relikwie

Relikwie świętego znajdują się w katedrze wystawionej ku jego czci w Benewencie oraz w bazylice św. Bartłomieja w Rzymie[6]. Od 30.08.2015 roku decyzją Stolicy Apostolskiej relikwie św. Bartłomieja znajdują się również w sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich[7].

Dzień obchodów

Święto liturgiczne św. Bartłomieja w Kościele katolickim obchodzone jest 24 sierpnia.

Cerkiew prawosławna wspomina apostoła w ciągu roku liturgicznego czterokrotnie:

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Pełne brzmienie imienia przy założeniu słuszności identyfikacji Bartłomieja i Natanaela.
  2. ↑ Liturgia katolicka.
  3. ↑ Prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego.
  4. ↑ Podwójne datowanie.

Przypisy

  1. ↑ a b Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 1: A-C. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 362. ISBN 83-7097-271-3.
  2. ↑ Manfred Uglorz: Teologia zwiastowania i czynów Jezusa. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 1999, s. 209–210. ISBN 83-909272-3-3.
  3. ↑ Fritz Rienecker, Gerhard Maier: Leksykon biblijny. Waldemar Chrostowski (red.). Warszawa: Oficyna wydawnicza „Vocatio”, 2001, s. 524, seria: Prymasowska Seria Biblijna. ISBN 83-7146-061-9.
  4. ↑ Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 1: A-C. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 252. ISBN 83-7097-271-3.
  5. ↑ H. Pfeiffer, Kaplica Sykstyńska na nowo odkryta, s. 276–282.
  6. ↑ Św. Bartłomiej Apostoł - Życiorys, Patron, Kult - Zyciorysy.info [dostęp 2022-01-20] (pol.).
  7. ↑ ASI/RIRM: Piekary Śl.: Wprowadzenie relikwii św. Bartłomieja Apostoła. Radio Maryja, 2015-08-30. [dostęp 2015-08-31].

Bibliografia

  • Hugo Hoever SOCist: Żywoty świętych Pańskich. przekład Zbigniew Pniewski. Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1983, s. 309/310.
Źródła internetowe

Linki zewnętrzne

Apostołowie Jezusa Chrystusa
Powołani przez Jezusa Chrystusa
Tytułowani w Nowym Testamencie

Apostołowie

Postacie Nowego Testamentu
Jezus Chrystus
Ewangelie
Osoby
Grupy
Apostołowie
Dzieje Apostolskie
Piotr i Paweł
Rzymianie
członkowie rodziny Heroda
Ewangelie
Dzieje Apostolskie
Listy
Apokalipsa Jana
Katolikos Wszystkich Ormian
Era Apostolska
  • Juda Tadeusz Apostoł (43–66)
  • Bartłomiej Apostoł (60–68)
  • Św. Zachariasz (68–72)
  • Św. Zementus (72–76)
  • Św. Atrnerseh (77–92)
  • Św. Mushe (93–123)
  • Św. Shahen (124–150)
  • Św. Shavarsh (151–171)
  • Św. Leontius (172–190)
Era Sophene
Pierwsza era
Eczmiadzyn
Arcasydzi
Dynastia Syryjska
  • Daniel I (347)
Asziszattowie
  • Pharen I (348–352)
Arcasydzi
Albaniosidzi
  • Izaak I (373–377)
  • Zawen (377–381)
  • Aspuraces I (381–386)
Arcasydzi
Dynastia Syryjska
  • Brkisho (428–432)
  • Samuel (432–437)
Bezdynastyczny
  • Św. Howsep I (437–452)
Era Dwin
  • Melitus (452–456)
  • Mojżesz I (456–461)
  • Św. Kyud (461–478)
  • Św. Jan I (478–490)
  • Papken I (490–516)
  • Samuel I (516–526)
  • Mushe I (526–534)
  • Sahak II (534–539)
  • Krzysztof I (539–545)
  • Ghevond (545–548)
  • Nerses II (548–557)
  • Jan II (557–574)
  • Mojżesz II (574–604)
  • wakat 604–607, Verthanes Qerthol jako administrator
  • Abraham I (607–615)
  • Gomidas (615–628)
  • Krzysztof II (628–630)
  • Ezra (630–641)
  • Nerses III (641–661)
  • Anastasius (661–667)
  • Israel (667–677)
  • Sahak III (677–703)
  • Eliasz (703–717)
  • Św. Jan III Filozof (717–728)
  • Dawid I (728–741)
  • Dertad I (741–764)
  • Dertad II (764–767)
  • Sion (767–775)
  • Izajasz (775–788)
  • Stefan I (788–790)
  • Joab (790–791)
  • Solomon (791–792)
  • Jerzy I (792–795)
  • Józef I (795–806)
  • Dawid II (806–833)
  • Jan IV (833–855)
  • Zachariasz I (855–876)
  • Jerzy II (877–897)
  • Św. Mashdotz (897–898)
Era Aghtamar
  • Jan V Historyk (898–929)
  • Stefan II (929–930)
  • Teodor I (930–941)
  • Yeghishe (941–946)
Era Arghina
  • Ananiasz (949–968)
  • Vahan (968–969)
  • Stefan III (969–972)
  • Khachig I (973–992)
Era Ani
Druga era
Eczmiadzyn
  • Giragos (1441–1443)
  • Jerzy X (1443–1465)
  • Aristaces II (1465–1469) koadiutor
  • Sarkis II (1469–1474)
  • Jan VII (1474–1484)
  • Sarkis III (1484–1515)
  • Zachariasz II (1515–1520)
  • Sarkis IV (1520–1536)
  • Grzegorz XI (1536–1545)
  • Stefan V (1545–1567)
  • Michał (1567–1576)
  • Grzegorz XII (1576–1590)
  • Dawid IV (1590–1629)
  • Mojżesz III (1629–1632)
  • Filip (1633–1655)
  • Jakub IV (1655–1680)
  • Eliazar (1681–1691)
  • Nahabed (1691–1705)
  • Aleksander I (1706–1714)
  • Asdvadzadur (1715–1725)
  • Garabed II (1725–1729)
  • Abraham II (1730–1734)
  • Abraham III (1734–1737)
  • Lazar (1737–1751)
  • Minas (1751–1753)
  • Aleksander II (1753–1755)
  • Sahak V (niewyświęcony, 1755)
  • wakat (1755–1759)
  • Jakub V (1759–1763)
  • Symeon (1763–1780)
  • Łukasz (1780–1799)
  • Józef II(niewyświęcony, 1800)
  • Dawid V (1801–1807)
  • Daniel II (1802–1808, rywal)
  • Yeprem (1809–1830)
  • Jan VIII (1831–1842)
  • Nerses V (1843–1857)
  • Madteos I (1858–1865)
  • Jerzy IV (1866–1882)
  • wakat (1882–1885)
  • Magar (1885–1891)
  • Mkrticz Chrimian (1892–1907)
  • Madteos II (1908–1910)
  • Jerzy V (1911–1930)
  • wakat (1930–1932)
  • Choren (1932–1938)
  • wakat (1938–1945)
  • Jerzy VI (1945–1954)
  • Wasken I (1955–1994)
  • Karekin I (1995–1999)
  • Karekin II (od 1999)
Święci wspominani w pierwszej modlitwie eucharystycznej − kanonie rzymskim
Pierwsze wspomnienie
(modlitwa za żywych)
Drugie wspomnienie
(modlitwa za zmarłych)
Stare Przymierze

Media użyte na tej stronie

SaintIcon.PNG
Autor: Tomasz Wachowski, Licencja: CC BY 3.0
ikona Święty
Fr Camilo Martirio de San bartolomé Museo del Prado.jpg
La obra representa el martirio del apóstol San Bartolomé, que según la tradición fue desollado vivo en Armenia.
Augvicjesus.jpg
Autor: Tamarah, Licencja: CC BY 3.0
The Lutheran Ascension Church at Augusta Victoria Foundation, Jerusalem; ceiling within Ascension Church.
P christianity.svg
(c) Chris-martin, CC-BY-SA-3.0
Wikimedia portal icon: Christianity
P Bible.png
Autor: Sambach, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Symbolische Darstellung der Zehn Gebote.