Bartosz Głowacki (pociąg pancerny)

Pociąg pancerny
„Bartosz Głowacki”

Pociąg w czasie wojny polsko-bolszewickiej
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca	„Bartosz Głowacki”
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Rodzaj wojsk	bronie pancerne
Podległość	2 Dywizjon Pociągów Pancernych

Pociąg Pancerny „Bartosz Głowacki”, Pociąg Pancerny Nr 55 – polski pociąg pancerny z okresu wojny polsko-sowieckiej i II wojny światowej. W czasie kampanii wrześniowej walczył na linii Koluszki – Skierniewice – Żyrardów, następnie walczył w obronie twierdzy brzeskiej z oddziałami niemieckiej 3 Dywizji Pancernej, potem wycofany do Kowla i Lwowa. Tam biorąc udział w obronie miasta został rozbity przez artylerię niemiecką w dniu 19 września.

Historia

Parowóz pancerny z 1920 r. pociągu Bartosz Głowacki.

Od 1928 był na składzie 2 dywizjonu pociągów pancernych w Niepołomicach. We wrześniu 1939 był uzbrojony w 1 haubicę 100 mm, 2 armaty 75 mm, i 19 ckm-ów^[1]. Zmobilizowany z końcem sierpnia 1939 roku, wyjechał z Niepołomic w nocy z 26 na 27 sierpnia, następnie stacjonował w Tłuszczu koło Warszawy^[2].

Przeznaczony na czas wojny jako odwód Naczelnego Wodza, 1 września 1939 został przydzielony do Grupy Operacyjnej „Wyszków”, a potem od 3 września do Armii „Prusy”^[1]. 3 września pociąg przejechał do Łodzi, następnie na stację w Koluszkach; tam, razem z pociągiem pancernym nr 53 „Śmiały” do 5 września oczekiwał na rozkazy^[3].

Wieczorem 5 września jednostki polskie rozpoczęły odwrót w tym rejonie frontu; rankiem 6 września 53 i 55 pociąg pancerny także przejechały z Koluszek do Skierniewic^[4]. Zniszczenia torów zapobiegły planowanemu na 7 września rozpoznaniu na linii Skierniewice – Łowicz. 8 września pociągi patrolowały odcinek Skierniewice – Żyrardów, a następnie przejechały przez Warszawę udając się do Mińska Mazowieckiego. W Mińsku otrzymano rozkaz udania się do Siedlec, gdzie pociągi dotarły 10 września^[5].

Wobec zagrożenia miasta w nocy z 10 na 11 września pociągi odjechały do Łukowa; 12 września Łuków był już zagrożony, pociągi wycofały się do Międzyrzecza Podlaskiego, po drodze otrzymano rozkaz udania się na Brześć nad Bugiem, gdzie dotarły 14 września. Tego samego dnia pod miasto podszedł niemiecki XIX Korpus^[6]. Pociąg walczył z jednostkami 3 Dywizji Pancernej pod Żabinkami^[7]. Po południu Niemcy zajęli Dworzec Główny w Brześciu, i pociągi otrzymały rozkaz wycofania się na Kowel, gdzie dotarły 15 września^[8].

16 września pociągi zostały odesłane do Łucka. 17 września otrzymano informację o wkroczeniu Armii Czerwonej, dowódcy pociągów podjęli decyzję o przebiciu się na Lwów, gdzie dotarły przez Łuck – Sienkiewiczówkę – Stojanów 18 września^[9].

19 września pociąg wspierał obrońców Lwowa, osłaniających resztki jednostek Frontu Południowego generała Kazimierza Sosnkowskiego przebijające się do miasta^[10]. Wspierając batalion piechoty w okolicach Hołoska i wzgórza 374 napotkał jednostki 1 Dywizji Strzelców Górskich; Niemcy mieli zdecydowaną przewagę, pociąg dostał się pod ogień kilku baterii artyleryjskich i przeciwpancernych^[10]. Pociąg wycofał się na stację Podzamcze, ale uszkodzenia były zbyt poważne, i do końca walk we Lwowie nie odzyskał wartości bojowej^[11].

Dowódcy

• por. art. Stanisław Pigoń (VIII – X 1920 i od 18 I 1921)
• kpt. Andrzej Podgórski^[1]

Załoga

• Dowódca 2 plutonu ogniowego: ppor. rez. Andrzej Kujawski^[12]

Skład pociągu

• parowóz opancerzony Ti3 nr 10 z tendrem 12C1 nr 478^[13],
• wagon szturmowy nr 630726 typ „warszawski” zaopatrzony w radiostację RKDP/P^[13]>,
• 2 bliźniacze wagony artyleryjskie dwuosiowe typu „warszawskiego” nr 630728 i nr 630729 każdy uzbrojony w 1 armatę wz. 1902/26^[13],
• 2 platformy Pdks na końcach składu (od 11 IX na jednej ustawiona armata plot. kal. 40 mm)^[13],
• pluton drezyn z dwoma zestawami wyposażony w 2 czołgi Renault FT oraz 5 tankietek TKS.

Uzbrojenie

Pociąg był uzbrojony w armaty wz. 02/26, a także wyposażony w czołgi R-FT oraz TKS.

Zobacz też

• por. piech. Kazimierz Władysław Lorenz

Przypisy

Bibliografia

• Rajmund Szubański: Początek pancernego szlaku. Warszawa: Książka i Wiedza, 198.
• Bronisław Konieczny: Moje życie w mundurze: czasy narodzin i upadku II Rzeczypospolitej. Księgarnia Akademicka, 2005. ISBN 83-7188-693-4.
• Bronisław Konieczny: Mój wrzesień 1939. Pamiętnik z kampanii wrześniowej spisany w obozie jenieckim. Kraków: Biblioteka Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 1999. ISBN 83-7188-328-5.
• Tadeusz Krawczak, Jerzy Odziemkowski: Polskie pociągi pancerne w wojnie 1939. Wyd. I. Warszawa: Książka i Wiedza, 1987, seria: Biblioteka Pamięci Pokoleń. ISBN 83-05-11723-5.
• Rajmund Szubański: Polska broń pancerna w 1939 roku, Warszawa: Wyd. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1982, ISBN 83-11-06771-6.
• Adam Jońca: Polskie pociągi pancerne 1921-1939. Czerwonak: Vesper, 2020. ISBN 978-83-7731-358-9.