Barwinek (roślina)

Barwinek

Vinca major
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządastropodobne
Rządgoryczkowce
Rodzinatoinowate
Rodzajbarwinek
Nazwa systematyczna
Vinca L.
Sp. Pl. 209. 1753
Typ nomenklatoryczny

Vinca major L.[3]

Barwinek (Vinca L.) – rodzaj roślin z rodziny toinowatych (Apocynaceae). Należy do niego 5 gatunków[4][5]. Występują one w Europie, zwłaszcza południowej, oraz w północnej Afryce i zachodniej Azji. Jeden gatunek rośnie w Azji środkowej w rejonie Samarkandy i Fergany. W uprawie szeroko rozpowszechnione są zwłaszcza dwa gatunki – barwinek pospolity (V. minor) i barwinek większy (V. major)[6], z których pierwszy rośnie także dziko w Polsce, poza tym oba są też w Polsce uprawiane[7]. Rośliny te występują w lasach i zaroślach, na skałach wapiennych. Uprawiane są jako lecznicze i ozdobne, w tym w postaci odmian pstrolistnych i pełnokwiatowych[8].

Morfologia

Pokrój
Półkrzewy i byliny[9] tworzące cienkie, płożące się pędy płonne do 2 m długości[8] i podniesione – kwiatowe do 15 cm wysokości.
Liście
Zimotrwałe, naprzeciwległe, jajowatoeliptyczne, nagie, skórzaste[8], krótkoogonkowe[6][9].
Kwiaty
Pojedyncze, rzadko po dwa, wyrastają na szypułkach w kątach liści[6][9]. Kielich tworzy pięć, zrośniętych w rurkę działek. Płatki korony mają barwę błękitną i fioletową, rzadziej różową lub białą. Są w pąku skręcone, u nasady zrośnięte w rurkę, u góry płasko rozpościerają się. Do rurki przyrośniętych jest pięć pręcików o wygiętych u nasady i spłaszczonych u góry nitkach. Z główki pręcików wyrastają klapki przesłaniające od góry pojedynczy słupek[8]. Zalążnia jest dwukomorowa, tworzona przez dwa owocolistki tylko w dole zrośnięte. U ich nasady znajdują się w pozycji międzyległej dwa łuseczkowate miodniki. Znamię dwuczęściowe, w dole pierścieniowo zgrubiałe, wyżej zwężone i owłosione[9].
Owoce
Dwa mieszki zrośnięte w dolnej części[9], proste lub rozpostarte, wałeczkowate[6]. Każdy zawiera 4–8 nasion[8]. Nasiona nagie, zwykle brodawkowate[9].

Systematyka

Barwinek pospolity
Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Należy do podrodziny Rauvolfioideae Kosteletzky, rodziny toinowatych (Apocynaceae), która jest jednym z kladów w obrębie rzędu goryczkowców (Gentianales) z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych[2][10]

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Gentiananae Thorne ex Reveal, rząd toinowce (Apocynales Bromhead), rodzina toinowate (Apocynaceae Juss.), plemię Vinceae Duby, rodzaj barwinek (Vinca L.)[11].

Wykaz gatunków[4][5][12]
  • Vinca difformis Pourr. – barwinek odmienny
  • Vinca erecta Regel & Schmalh.
  • Vinca herbacea Waldst. & Kit. – barwinek zielny
  • Vinca major L. – barwinek większy
  • Vinca minor L. – barwinek pospolity

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-04-25].
  4. ↑ a b Royal botanic Garden. [dostęp 2009-05-12].
  5. ↑ a b Vinca. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-05-03].
  6. ↑ a b c d Vinca. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-05-03].
  7. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  8. ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 212. ISBN 0-333-74890-5.
  9. ↑ a b c d e f Bogumił Pawłowski, Władysław Szafer: Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. Tom XII. Warszawa, Kraków: PAN, PWN, 1971, s. 43.
  10. ↑ List of Genera in RUBIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera [online], Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2010-12-03] (ang.).
  11. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Vinca (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-04-25].
  12. ↑ (red.) Ludmiła Karpowiczowa: Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.

Media użyte na tej stronie

20140325Vinca minor2.jpg
Autor: AnRo0002, Licencja: CC0
Kleines Immergrün (Vinca minor) im Schwetzinger Hardt
Starr 010419-0053 Vinca major.jpg
(c) Forest & Kim Starr, CC BY 3.0
Vinca major (flowers). Location: Maui, Kula