Basen Biegun Południowy – Aitken

Basen Biegun Południowy – Aitken
Ilustracja
Mapa topograficzna basenu Biegun Południowy – Aitken wykonana na podstawie danych uzyskanych przez sondę Kaguya. Czerwień reprezentuje tereny najwyżej położone, fiolet – obszary najniższe.
Ciało niebieskie

Księżyc

Średnica krateru

2500 km

Głębokość krateru

13 km

Położenie na mapie Księżyca
Mapa konturowa Księżyca, blisko lewej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Basen Biegun Południowy – Aitken”
Księżyc53°S 169°W/-53,000000 -169,000000

Basen Biegun Południowy – Aitkenbasen uderzeniowy na Księżycu, o średnicy 2500 km i głębokości 13 km. Jest to nie tylko największy znany krater księżycowy, ale i jeden z największych w całym Układzie Słonecznym[1][2][a]. Nazwa basenu pochodzi od dwóch punktów po jego przeciwległych stronach: krateru Aitken i księżycowego bieguna południowego.

Fragmenty obrzeża tego basenu bywają widoczne z Ziemi, przy południowej krawędzi tarczy Księżyca, przy sprzyjającej libracji. Były one dawniej uznawane za ogromny łańcuch górski, zwany „górami Leibnitza” (łac. Montes Leibnitz)[3][4]; po sporządzeniu map odwrotnej strony księżyca stwierdzono jednak, że wzniesienia te nie tworzą łańcucha górskiego i nazwa została wycofana z oficjalnej nomenklatury Międzynarodowej Unii Astronomicznej[5]. Na północy i północnym wschodzie od basenu znajduje się rozległa wyżyna, utworzona zapewne przez materiał skalny wyrzucony przy powstaniu krateru.

W odróżnieniu od innych basenów uderzeniowych na Księżycu, basen Biegun Południowy – Aitken nie jest wypełniony ciemną lawą bazaltową. Na jego obszarze nie powstało morze księżycowe; tylko lokalnie występują pokrywy ciemnych law bazaltowych, jak Mare Ingenii.

Niewidoczna strona Księżyca. Basen Biegun Południowy – Aitken to ciemniejszy obszar w dolnej części obrazu.


Uwagi

  1. Na Marsie znajduje się większy basen Utopia Planitia i następny w kolejności Hellas Planitia.

Przypisy

  1. September 6, 1996 - The Largest Impact Crater. Astronomy Picture of the Day, 1996-09-06. [dostęp 2012-04-26]. (ang.).
  2. Asteroids Smacked Moon Harder & Faster 4 Billion Years Ago. Space.com, 2012-02-28. [dostęp 2012-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-03)]. (ang.).
  3. Ewen Whitaker. The Lunar South Polar Regions. „Journal of the British Astronomical Association”. 64 (6), s. 234-242, 1954. Bibcode1954JBAA...64..228. 
  4. Transactions of the International Astronomical Union. T. XIIB. Academic Press, 1966.
  5. D.H. Menzel i inni, Report on Lunar Nomenclature by The Working Group of Commission 17 of the IAU, „Space Science Reviews”, 2, 12, 1971, s. 136-186, DOI10.1007/BF00171763, Bibcode1971SSRv...12..136M.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Nuvola apps kmoon left.png
Autor: , Licencja: LGPL
Icon from Nuvola icon theme for KDE 3.x.
Moonmap from clementine data.png
cylindrical map projection of the Moon. The Moon's whole surface was mapped by the Clementine spacecraft in 1994, here North is at the top. The dark floor of crater Plato is at the middle top above Mare Imbrium, while the bright floor and rays of crater Tycho is near the middle bottom below Mare Imbrium. Mare Procellarum is at the near left, and Mare Tranquillitatis is just right of centre and Mare Crisium is at the near right. The far left and far right show the contrast of the mostly cratered farside with small isolated mare.
Steel pog.svg
Shiny LightSteelBlue button/marker widget. Used to mark the location of something such as a tourist attraction.
Moon back-view (Clementine, cropped).png
A virtual view of the Moon showing Clementine data. This image shows the far side of the Moon.
Aitken Kagu big.jpg
Autor: Ittiz, Licencja: CC BY-SA 3.0
South pole Aitken basin on the moon, from JAXA's Kaguya data. Viewed at -45 degrees. The black ring is an old approximation; the elliptical purple and grey rings trace the inner and outer rings per [1] (fig. 2 from Garrick-Bethell and Zuber, 2009, doi:10.1016/j.icarus.2009.05.032)