Bastion św. Elżbiety
 nr rej. A-441 z 27.02.1967[2] | |
 Pozostałości kazamatów, odsłoniętych po rozbiórce skarp w XIX wieku. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Rozpoczęcie budowy | 1554[3] |
| Ukończenie budowy | 1557[3] |
| Ważniejsze przebudowy | 1636-1639[1] |
| Rozebrano | |
Położenie na mapie Gdańska  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
 54°21′11,6516″N 18°38′41,2354″E/54,353237 18,644788 | |
Bastion św. Elżbiety (niem. Elisabethtor)[1] – dawny element fortyfikacji Gdańska w postaci bastionu, do czasów obecnych przetrwały jego relikty.
Charakterystyka
Element zachodniego frontu fortyfikacji Gdańska, który osłaniał Stare Miasto od strony wzgórz Grodziska. W latach 1554-1557 wzniesiono w tym miejscu poprzedzony fosą Rondel św. Elżbiety, biorący swoją nazwę od pobliskiego kościoła św. Elżbiety[3]. W 1563 r. obiekt powiększono o Bramę Raduńską – przepust Kanału Raduni przez fosę[5]. Od 1574 rondel św. Elżbiety był połączony kurtyną z Bramą Wyżynną[6]. Obiekt był zbudowany w tak zwanym stylu starowłoskim. W latach 1636-1639 nastąpiła jego znaczna przebudowa[1]. Od tego momentu nabrał on kształtów zbliżonych do pozostałych bastionów Gdańska (tzw. bastionów staroholenderskich), to znaczy składających się przede wszystkim z nasypów ziemnych[7].
W 1867 r. wzdłuż fosy zachodnich umocnień Gdańska poprowadzono linię kolejową do Nowego Portu. W bezpośrednim sąsiedztwie Bastionu św. Elżbiety powstał nieistniejący już dworzec Brama Wyżynna[8]. Rozbiórka zachodniego ciągu bastionów była planowana już od lat 80. XIX wieku. Pierwotnie pojawił się plan zbudowania dworca kolejowego Gdańsk Główny dokładnie w miejscu Bastionu św. Elżbiety, ostatecznie został on zbudowany nieznacznie dalej[9]. Prace niwelacyjne na terenie bastionu były przeprowadzone od 1893 roku[4]. Południową część bastionu przeznaczono na miejsce dla gmachu komendantury garnizonu – dzisiejszy Nowy Ratusz[10]. Zniwelowano skarpy, odsłaniając kazamaty zachowane do dziś[11].
Galeria
Bastion św. Elżbiety i fosa w 1890 r.
Bastion na obrazie „Wjazd Marii Ludwiki do Gdańska” (po lewej)
Przypisy
- ↑ a b c d e gedanopedia.pl – fortyfikacje.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych województwa pomorskiego - Narodowy Instytut Dziedzictwa.
- ↑ a b c Bukal s. 28.
- ↑ a b Olimanowska s. 324.
- ↑ Bukal s. 113.
- ↑ Bukal s. 30.
- ↑ Bukal s. 40.
- ↑ Olimanowska s. 306.
- ↑ Olimanowska s. 312.
- ↑ Olimanowska s. 314.
- ↑ strefahistorii.pl – Bastion św. Elżbiety.
Bibliografia
- Grzegorz Bukal (red.): Fortyfikacje Gdańska. Gdańsk: Nadbałtyckie Centrum Kultury, 2006. ISBN 83-919189-6-3.
- Małgorzata Olimanowska: Defortyfikacja Gdańska na tle przekształceń miast niemieckich w XIX wieku. Biuletyn Historii Sztuki nr 72. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2010.
| Średniowieczne | |
|---|---|
| Nowożytne | |
| Współczesne |
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa gminy Gdańsk, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.92 N
- S: 53.40 N
- W: 16.65 E
- E: 19.75 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Oruniak, Licencja: CC BY-SA 3.0
Stare Miasto na mapie gdańskiego Śródmieścia.
Autor: Gdaniec, Licencja: CC BY 3.0
Pozostałości Bastionu św. Elżbiety (zbud. 1559 - 1563)
Gdańsk, nieistniejący dworzec Pomorski (dworzec Brama Wyżynna).