Baszta Koci Łeb w Toruniu
 nr rej. A/399 z 16 lutego 1979 | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Podmurna 74 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Kondygnacje | 3 |
| Ukończenie budowy | XIII wiek |
| Ważniejsze przebudowy | ok. 1500, ok. 1900 |
| Zniszczono | 1703 |
| Odbudowano | XVIII wiek |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 | |
 53°00′44,37″N 18°36′15,80″E/53,012325 18,604389 | |
Baszta Koci Łeb w Toruniu – jedna z dziewięciu zachowanych do dziś baszt obronnych w ciągu murów miejskich w Toruniu.
Lokalizacja
Baszta znajduje się w północnej części Zespołu Staromiejskiego, przy ul. Podmurnej 74, na północ od Baszty 56.
Historia
Budowla nazywana dziś Kocim Łbem znajduje się przy obecnej ulicy Podmurnej, za czasów prusko-niemieckich zwanej Mauerstrasse. Pierwszą basztę w północno-wschodnim narożniku murów Starego Miasta wybudowano najprawdopodobniej równocześnie z powstającymi w XIII wieku fortyfikacjami. Nie ma zgody co do tego, czy pierwotna budowla została wzniesiona na planie prostokąta[1], tak jak większość baszt średniowiecznych, czy też wielokąta[2]. Jednak bez większych wątpliwości można stwierdzić, że około roku 1500[1] Koci Łeb, podobnie jak jego odpowiednik na drugim końcu północnego fragmentu murów – Koci Ogon, został przebudowany. Przebudowa ta polegała na zmianie gotyckiej baszty w niską, postawioną na planie okręgu basteję. Budowlę dostosowano do standardów powszechnej już wówczas broni palnej, to jest wyposażono w stanowiska artyleryjskie. Dzięki temu rozwiązaniu zespół: Barbakan Starotoruński – basteja Koci Ogon – barbakan Koci Brzuch – basteja Koci Łeb kontrolował obszar od Wisły po zachodnią część murów Nowego Miasta[1]. Dodatkowo, dla wzmocnienia konstrukcji, basztę wysypano wewnątrz ziemią, dzięki czemu była odporniejsza na ostrzał.
O nieprzeciętnej roli Kociego Łba mogą świadczyć okoliczności jego zniszczenia. Dowodzeni przez Karola XII Szwedzi, którzy zdobyli Toruń po oblężeniu w 1703 roku postanowili jak najbardziej osłabić militarną pozycję miasta. By zrealizować ten cel wysadzili oba barbakany - Starotoruński i Chełmiński, oraz dwie narożne basteje - Koci Łeb i Koci Ogon wraz z fragmentem murów. Koci Łeb został odbudowany z gotyckich cegieł jeszcze w XVIII wieku[1]. Prawdopodobnie w roku 1900 basztę nadbudowano w stylu neogotyckim o dodatkowe, trzecie piętro zwieńczone blankami. Do dziś w podziemiach baszty zachowały się średniowieczne lochy.
Do niedawna w budynku mieścił się Instytut Języka Polskiego Wydziału Filologicznego UMK, od stycznia 2019 roku baszta jest siedzibą Katedry Psychologii UMK.
Nazwa
Nazwa baszty pochodzi od kota, który został bohaterem miejskiej legendy[3]. Głosi ona, że podczas oblężenia szwedzkiego w 1629 roku kot ów zaalarmował obrońców pod dowództwem Gerarda Denhoffa, dzięki czemu odparli oni atak nieprzyjaciela.
Galeria
Baszta Koci Łeb (w centralnej części zdjęcia) w latach 80. XIX wieku, przed nadbudową trzeciego piętra.
Plan Torunia podczas oblężenia w 1703 roku. W północno-wschodnim narożniku murów Starego Miasta (po lewej) widoczna basteja Koci Łeb.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d Baszty. Koci Łeb. Toruński Serwis Turystyczny, 23 lipca 2008. [dostęp 2009-11-22].
- ↑ Eugeniusz Gąsiorowski: Średniowieczne obwarowania Torunia. Toruń: Towarzystwo Miłośników Torunia, 2007, s. 22. ISBN 978-83-900852-6-5.
- ↑ O kocie, który bronił bram miasta. torun.turystyka.pl.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa miasta Toruń, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.83 N
- S: 52.28 N
- W: 17.16 E
- E: 19.88 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mury miejskie Torunia, ul. Flisacza
Toruńska baszta Koci Łeb w latach 80. XIX wieku, przed nadbudową z roku 1900, tu błędnie podpisana jako baszta Koci Ogon
tower icon
Autor: Arvedui89, Licencja: CC BY-SA 3.0
Toruń, ul. Podmurna 74 - Baszta Koci Łeb z murem, obecnie dom mieszkalny, XVI, 1703 (zabytek nr rejestr. A/399)