Baszta pod Zrębem

Baszta pod Zrębem
Symbol zabytku nr rej. 312 z 27 lutego 1967
Ilustracja
Ruiny Baszty Pod Zrębem
Państwo

 Polska

Miejscowość

Gdańsk

Adres

ul. Żabi Kruk

Styl architektoniczny

gotyk

Wysokość całkowita

22 m

Kondygnacje

6

Ukończenie budowy

1487

Zniszczono

1975, 1982

Właściciel

pod zarządem Gdańskiego Zarządu Nieruchomości Komunalnych[1]

Położenie na mapie Gdańska
Mapa konturowa Gdańska, blisko centrum na dole znajduje się ikonka wieży z opisem „Baszta pod Zrębem”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się ikonka wieży z opisem „Baszta pod Zrębem”
Ziemia54°20′32″N 18°38′53″E/54,342222 18,648056

Baszta pod Zrębem, nazywana też Basztą Atutową (niem. Trumpfturm) – zabytkowa[2] późnogotycka baszta znajdująca się na Starym Przedmieściu w Gdańsku, w pobliżu Motławy, zachowana w ruinie. Sąsiednią basztą jest Baszta Biała.

Historia

Sąsiednie Stare Przedmieście zostało przyznane przez Krzyżaków Głównemu Miastu najprawdopodobniej około 1342 roku[3], a w drugiej połowie XV wieku uzyskało mury obronne[4]. Wojna trzynastoletnia (1454–1466) uświadomiła gdańszczanom konieczność otoczenia fortyfikacjami także Starego Przedmieścia[5]. W latach 1463-1490 powstał długi na ponad 1 km ciąg murów z dwoma bramami i co najmniej siedmioma basztami, z których zachowały się tylko Baszta Pod Zrębem, Baszta Biała[3] i fundamenty Baszty Nowej (odkopanej w maju 2018)[6].

Baszta powstała w 1487 roku, jako ostateczne umocnienie średniowiecznych fortyfikacji Starego Przedmieścia. Początkowo miała cylindryczny kształt, z jedną ścianą ściętą (od północy). Posiadała ceramiczny dach stożkowy z niewielką sterczyną i czterema lukarnami oraz ganek strzelecki. Polska nazwa pochodzi od kształtu prostokątnego dachu, z dwoma narożnikami („zrębami”) nadwieszonymi nad zaokrąglonym murem baszty. W pierwszej połowie XVI wieku, w wyniku likwidacji hurdycji oraz przesklepienia najwyższej kondygnacji, utworzono na niej platformę umożliwiającą wykorzystanie artylerii, co osłabiło jednak konstrukcję baszty.

Po wybudowaniu nowej linii zewnętrznych fortyfikacji (nowożytnych) w XVII wieku, baszta straciła znaczenie obronne i została zamieniona na magazyn wojskowy. W XIX wieku została poddana konserwacji. Pod koniec XIX wieku większość fortyfikacji otaczających Gdańsk uległa rozbiórce[6]. Baszta przetrwała II wojnę światową, a w latach 60. XX wieku zostały przeprowadzone prace zabezpieczające. W wyniku braku prac konserwatorskich, w 1975 roku runął północno-zachodni narożnik baszty, a podczas wichury 3 marca 1982 zawaliła się cała północna część baszty. Obecnie jest ogrodzona i zabezpieczona przed dalszym zawaleniem.

  • Baszta z otoczeniem, na pierwszym planie Motława, 1903

    Baszta z otoczeniem, na pierwszym planie Motława, 1903

  • Baszta, ok. 1900

    Baszta, ok. 1900

  • W 2007

    W 2007

  • W 2016
    (c) Krzysztof Rakowski, CC BY-SA 3.0

    W 2016

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Miasto zabezpieczyło ruiny Baszty pod Zrębem. trojmiasto.gazeta.pl, 12 marca 2015.
  2. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych. kobidz.pl.
  3. ↑ a b STARE PRZEDMIEŚCIE. gedanopedia.pl.
  4. ↑ MURY OBRONNE. gedanopedia.pl.
  5. ↑ Tego na pewno nie wiecie. Od Baszty Nowej do Bastionu Wiebego. trojmiasto.wyborcza.pl, 13 maja 2018. [dostęp 2018-05-14].
  6. ↑ a b Odkopano fundamenty Baszty Nowej w Gdańsku. historia.trojmiasto.pl, 21 maja 2018. [dostęp 2018-05-23].

Linki zewnętrzne

Baszty w Gdańsku
Istniejące
Częściowo zachowane
Nieistniejące

Baszta Narożna w Gdańsku.PNG

Media użyte na tej stronie

Gdańsk location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Gdańsk, Polska
Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.92 N
  • S: 53.40 N
  • W: 16.65 E
  • E: 19.75 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Tower.png
tower icon
Baszta pod Zrębem w Gdańsku (2014 rok).JPG
Autor: Artur Andrzej, Licencja: CC BY-SA 4.0
POL Gdańsk COA.svg Gdańsk Stare Przedmieście, ul. Żabi Kruk - ruiny Baszty Pod Zrębem (Baszty Atutowej), XIV, XV, XVI
Gdańsk - Śródmieście. Baszta Pod Zrębem - panoramio.jpg
(c) Krzysztof Rakowski, CC BY-SA 3.0
POL Gdańsk COA.svg Gdańsk Stare Przedmieście, ul. Żabi Kruk - ruiny Baszty Pod Zrębem (Baszty Atutowej), XIV, XV, XVI
Baszta Pod Zrębem.JPG
Autor: Gorwiu, Licencja: CC-BY-SA-3.0
POL Gdańsk COA.svg Gdańsk Stare Przedmieście, ul. Żabi Kruk - ruiny Baszty Pod Zrębem (Baszty Atutowej), XIV, XV, XVI