Batalion „Parasol”

(c) Hubert Śmietanka, CC BY-SA 2.5

Odznaka batalionu „Parasol”

Batalion „Parasol” – batalion Armii Krajowej, który był oddziałem do zadań specjalnych Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej AK biorącym udział w powstaniu warszawskim. Składał się głównie z harcerzy Szarych Szeregów.

Historia batalionu

Późną wiosną 1943 roku cichociemny kpt. Adam Borys „Pług” otrzymał rozkaz zorganizowania oddziału dywersyjnego. Zwrócił się do kierownictwa Szarych Szeregów z prośbą o przekazanie mu do dyspozycji 75 harcerzy. Na przełomie lipca i sierpnia (przyjmuje się datę 1 sierpnia) 1943 roku jednostkę utworzono. W wyniku reorganizacji Grup Szturmowych Szarych Szeregów oddział przejął zadania Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych, czyli przede wszystkim wykonywanie wyroków śmierci wydanych przez Polskie Państwo Podziemne na głównych zbrodniarzy hitlerowskich^[1].

Żołnierze z batalionu „Parasol” po wyjściu z kanału na ul. Wareckiej (Śródmieście-Północ). Pośrodku stoi Maria Stypułkowska-Chojecka „Kama”. Po prawej Krzysztof Palester „Krzych”.

Pierwotnie oddział nosił kryptonim „Agat” (od Anty-Gestapo), a po 2 stycznia 1944 roku, kiedy to został aresztowany Tadeusz Kostrzewski „Niemira” (uczestnik prawie wszystkich akcji „Agatu”), zmieniono kryptonim oddziału na „Pegaz”, co było skrótem słów „przeciw Gestapo”. W wyniku kolejnej reorganizacji i aresztowania łączniczki w maju 1944 przyjęto nazwę „Parasol” (dowódcą pozostał awansowany do stopnia majora Adam Borys).

Pierwszy wyrok został wykonany 7 września 1943 roku na komendancie Pawiaka, Franzu Bürklu. Akcja zakończyła się pełnym powodzeniem.

24 września 1943 przeprowadzono kolejną udaną akcję likwidacyjną. Celem był SS-Hauptscharführer August Kretschmann, pracownik referatu IV A 3c i zarazem zastępca komendanta obozu karnego dla Polaków przy ul. Gęsiej (tzw. Gęsiówki), gdzie zasłynął z okrucieństwa i sadyzmu wobec więźniów^[2].

Do najważniejszych zadań bojowych przeprowadzonych przez żołnierzy Parasola zalicza się Akcję Kutschera (1 lutego 1944). Było to starannie zaplanowane przedsięwzięcie, mimo tego w trakcie realizacji zginęło czterech ludzi z batalionu: „Lot”, „Cichy”, „Sokół” i „Juno”.

(c) I, Gophi, CC-BY-SA-3.0

Tablica upamiętniająca żołnierzy batalionu, którzy wzięli udział w akcji Stamm

Podczas powstania warszawskiego batalion „Parasol” wszedł, obok batalionu „Zośka”, w skład zgrupowania Kedywu KG AK – „Radosław”. W momencie mobilizacji (1 sierpnia 1944) zadaniem Kedywu na Woli była osłona znajdującej się tam Komendy Głównej AK.

W chwili koncentracji batalion liczył 280 ludzi, z czego 172 ze składu konspiracyjnego i 50 ochotników, którzy napłynęli do oddziału w pierwszych godzinach powstania. 3 sierpnia 1944 stan batalionu powiększył się do 541 osób, by 8 sierpnia osiągnąć stan 574 żołnierzy, z czego 369 z konspiracyjnego składu. Łącznie z tego składu nie dołączyło 80 ludzi, którzy brali udział w walkach w ramach innych oddziałów AK^[3].

Za walki w powstaniu warszawskim Naczelny Wódz odznaczył batalion Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (OWVM klasy V).

Tradycje batalionu kontynuuje Zespół Bojowy C Jednostki Wojskowej Komandosów z Lublińca.

Straty batalionu „Parasol” w powstaniu warszawskim

Kamień pamiątkowy przy ul. Wolskiej 40 w miejscu walk o pałacyk Michlera podczas powstania warszawskiego w sierpniu 1944

Zgodnie z obliczeniami Piotra Stachiewicza straty poniesione przez batalionu „Parasol” w powstaniu warszawskim przedstawiały się następująco:^[4]

Żołnierze batalionu „Parasol”

Upamiętnienie

• na warszawskiej Woli oraz w Opolu na osiedlu AK znajduje się ulica Batalionu AK „Parasol”
• przy ul. Wolskiej 40 (Warszawa) w miejscu walk o pałacyk Michlera podczas powstania warszawskiego umieszczono kamień pamiątkowy

Instytucje i organizacje, które noszą imię Batalionu AK Parasol

• Zespół Bojowy C Jednostki Wojskowej Komandosów z Lublińca
• Grupa Rekonstrukcji Historycznej Parasol
• Społeczne Liceum Ogólnokształcące i Gimnazjum nr 4 im. Batalionu AK Parasol w Warszawie (od 26 września 2007)
• Grupa rekonstrukcji militarnej Batalionu C Jednostki Wojskowej Komandosów z Lublińca pk. „R.A.T.S.” Wrocław (Zwiadowczo-Szturmowa Grupa Taktyczna)

Drużyny harcerskie

• Szczep 208 WDHiZ im. Batalionu „Parasol”
• 1 Dęblińska Drużyna Harcerzy „Parasol”
• 1 Gorzowska Drużyna Harcerska „Parasol”
• 9 Krośnieńka Drużyna Starszoharcerska Gryf im. Batalionu „Parasol”
• 12 Szczecińska Drużyna Harcerska „Szeregi” im. Batalionu „Parasol”
• 13 Drużyna Harcerska im. Batalionu „Parasol” w Kobylnicy
• 13 Elbląska Drużyna Harcerska „Agat” im. Batalionu Parasol
• 13 Jeleniogórska Drużyna Harcerzy im. Batalionu „Parasol” Czarna 13
• 23 Drużyna Harcerska im. Batalionu "Parasol" w Poraju
• 25 Wrocławska Żeglarska Drużyna Harcerzy im. Harcerskiego Batalionu Szturmowego „Parasol”
• 27 Piotrkowska Drużyna Wędrownicza „Buki” im. Batalionu „Parasol”
• 30 Wejherowska Drużyna Harcerzy im. Harcerskiego Batalionu AK „Parasol”
• 31 Pabianicka Drużyna Harcerska im. Batalionu „Parasol”
• 32 Brwinowska Drużyna Harcerek „Blask” im. Dziewcząt z „Parasola”
• 32 Mazowiecka Drużyna Harcerzy „Orkan” im. Batalionu „Parasol”
• 32 Poznańska Drużyna Harcerska „Czarna Puszcza” im. Batalionu „Parasol”
• 37 Kaliska Drużyna Harcerska „Parasol”.
• 43 Lubelska Drużyna Harcerska „Parasol”
• 44 Błaszkowska Drużyna Harcerska „Parasol” im. pchor. Jerzego Bratka-Kozłowskiego ps.”Kastor”
• 55 Gdańska Drużyna Harcerzy im. Batalionu „Parasol”
• 66 Elbląska Drużyna Harcerska „Cienie” im. Batalionu „Parasol”
• 100 Warszawska Drużyna Harcerek „Parasolki”
• 265 Warszawska Lotnicza Drużyna Harcerzy „Skrzydła” im. Batalionu „Parasol”
• 40 Bieruńska Harcerska Drużyna Spadochronowa im. Batalionu „Parasol”
• 5 Zabierzowski Szczep „Kolumbowie” im. Batalionu „Parasol”
• 43 Zgierska Drużyna Harcerzy Starszych „Parasol”
• 96 CKDH „Parasol” im. Tadeusza Zawadzkiego „Zośka”

Inne jednostki

• MKS „Parasol Wrocław” – młodzieżowy klub piłkarski
• PPU „Parasol” Polish Unit – polska grupa airsoft (asg) w Sztokholmie (Szwecja)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna Strona Izby Pamięci Batalionu AK „Parasol”
• Historia, opisy akcji

Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa

Komenda Główna	Biuro Finansów i Kontroli Biuro Informacji i Propagandy Biuro Inspekcji Kedyw Oddział I Oddział II Oddział III Oddział IV Oddział V Wojskowa Służba Kobiet Szefostwo Biur Wojskowych Szefostwo Komunikacji Wojskowych
Obszary	Białostocki Lwowski Warszawski Zachodni Południowy
Okręgi	Białystok Kraków Lublin Lwów Łódź Nowogródek Polesie Pomorze Poznań Radom-Kielce Stanisławów Śląsk Tarnopol Warszawa Wilno Wołyń
Korpusy	Kielecki Warszawski
Dywizje piechoty	2 DP 3 DP 5 DP 6 DP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP 12 DP 21 DP 22 DP 24 DP 25 DP 26 DP 27 DP 28 DP 29 DP 30 DP 106 DP
Brygady	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 36 Gozdawa Kielecka KBKZ Zagłębiowska
Pułki piechoty	1 pspodh. 2 pp Leg. 3 pp Leg. 4 pp Leg. 5 pspodh. 6 psp 7 pp Leg. 8 pp Leg. 9 pp Leg. 10 pp 12 pp 13 pp 15 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 26 pp 27 pp 28 pp 30 pp 31 pp 32 pp 33 pp 34 pp 35 pp 36 pp 38 pp 39 pp 40 pp 41 pp 42 pp 43 pp 45 pp 48 pp 49 pp 50 pp 51 pp 52 pp 53 pp 72 pp 74 pp 77 pp 78 pp 82 pp 84 pp 112 pp 116 pp 120 pp
Pułki kawalerii	1 pszw 7 puł 8 pal 8 puł 8 psk 10 pal 10 kpa 14 puł 19 puł 21 puł 23 puł 27 puł
Akcje i operacje	Akcja Antyk Akcja „Burza” Akcja Getto Akcja Góral Akcja w Lidzie Akcja N Akcja Nieszpory Akcja Pensjonat Akcja w Pińsku Akcja pod Arsenałem Akcja Taśma Akcja w Celestynowie Akcja Wilanów Akcja Wieniec Akcja Wiśnicz Operacja Hermann Operacja Memel Operacja Ostra Brama Powstanie iwienieckie Powstanie warszawskie Powstanie zamojskie Rozbicie więzienia w Kielcach
Dywersja i sabotaż	Akcja Bielany Akcja Bollwerk Akcja na tartak w Piaskach Królewskich Akcja Nieszpory Akcja Nowy Rok Akcja Wieniec Mały sabotaż Wysadzenie pociągu w Choszczówce (1943) Wysadzenie pociągu w Piasecznie (1943) Zatopienie statku Tannenberg Zamach bombowy na dworcu kolejowym Friedrichstraße w Berlinie Zamach bombowy na kolej S-Bahn w Berlinie
Zamachy	Akcja Braun Akcja Bürkl Akcja „C” Akcja Durrfeld Akcja Europejska Akcja Główki Akcja Komitet Ukraiński Akcja Koppe Akcja Kośba Akcja Kretschmann Akcja Krüger Akcja „Kutschera” Akcja Leitgeber Akcja Milke Akcja Panienka Akcja Rodewald Akcja Stamm Akcja Topiel Akcja Za Kotarą Likwidacja Heinricha Krafta Likwidacja Hugo Dietza Likwidacja Nadwywiadu Rządu Londyńskiego Zamach na Hansa Franka Zamach na Kurta Hoffmanna Zamach na Maksa Petersa
Bitwy i potyczki	Bitwa o Skalbmierz Bitwa o Surkonty Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej (Bitwa na Porytowym Wzgórzu) Bitwa pod Jaksicami (1944) Bitwa pod Kałużówką Bitwa pod Lasowcami Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Skorzowem Bitwa pod Wojdą Bój pod Pęcicami Potyczka pod Skroniowem Starcie pod Sucharami Starcie w Kamieniu Stołpeckim Wypad na Marianów Walki o Kowel i Włodzimierz Wołyński (1944) Wypad na Truskaw
Wywiad	Most I Most II Most III Operacja Synteza
Organizacje	AKO Cichociemni Polskie Państwo Podziemne Szare Szeregi ŚZŻ AK Grupy Szturmowe Republika Pińczowska Rzeczpospolita Iwonicka Rzeczpospolita Turgielska
Odznaczenia	Krzyż Armii Krajowej Odznaka „Krzyż Powstania Warszawskiego” Warszawski Krzyż Powstańczy