Batalion Chemiczny (II RP)

Batalion Chemiczny
Ilustracja
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1921

Rozformowanie

31 grudnia 1924

Tradycje
Kontynuacja

ćwiczebna kompania chemiczna

Dowódcy
Pierwszy

mjr inż. Konstanty Mancewicz

Ostatni

mjr inż. Konstanty Rymwid-Mickiewicz

Organizacja
Dyslokacja

Garnizon Warszawa
(Okręg Korpusu Nr I)

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

saperzy

Batalion Chemiczny (bchem) – pododdział saperów[a] Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Historia jednostki

Batalion został sformowany w 1921, w garnizonie Warszawa, w czasie przejścia Wojska Polskiego na stopę pokojową po zakończonej wojnie z bolszewikami.

Organizacja pokojowa batalionu

W sobotę 22 września 1923, w godzinach popołudniowych, w łaźni baonu miało miejsce zdarzenie zagrażające życiu i zdrowiu wielu osób oraz mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać eksplozji materiałów wybuchowych, w następstwie którego śmierć poniosło trzech saperów, a czwarty doznał obrażeń ciała. Do zdarzenia doszło w wyniku niedbalstwa rusznikarza Feliksa Kosińskiego. Wymieniony podoficer, wykonując rozkaz por. Jana Rurkiewicza, miał przystosować niemiecką 170 mm minę bojową do ćwiczeń próbnych po uprzednim usunięciu z niej ekrazytu. W tym celu umieścił minę w jednej z wanien wypełnionej wodą. Zgodnie z otrzymanym poleceniem mina miała być zanurzona w wodzie przez dwie godziny. Feliks Kosiński zlekceważył to polecenie i już po upływie 30 minut przystąpił, przy użyciu młotka i świdra, do rozbrojenia miny. W czasie rozbrajania miny doszło do niekontrolowanej eksplozji materiału wybuchowego. W następstwie obrażeń ciała doznanych w wyniku eksplozji ekrazytu zmarł rusznikarz Feliks Kosiński oraz przebywający wówczas w łaźni żołnierze: starszy saper Jan Drozdowski i saper Zygmunt Kowalewicz. Śledztwo w przedmiotowej sprawie rozpoczął wachmistrz Czarnecki z plutonu żandarmerii Warszawa II, a następnie kontynuował sędzia śledczy kapitan Wilkoń z Wojskowego Sądu Okręgowego Nr I[1].

25 listopada 1924 Minister Spraw Wojskowych nakazał rozformować batalion z dniem 1 stycznia 1925, a w jego miejsce utworzyć ćwiczebną kompanię chemiczną przy Szkole Gazowej.

Zgodnie z etatem kompania składała się z drużyny dowódcy kompanii i trzech plutonów chemicznych. Każdy z plutonów miał mieć dwie drużyny po dwie sekcje. Stan etatowy liczył jednego oficera starszego (dowódca kompanii / kapitan), trzech oficerów młodszych (dowódcy plutonów) i 26 podoficerów (w tym jeden starszy ogniomistrz – szef kompanii) oraz 74 bombardierów i kanonierów. W pododdziale było osiem koni wierzchowych, w tym cztery oficerskie. Trzech ogniomistrzów (szef kompanii, podoficer broni i podoficer elektrotechnik) było uzbrojonych w pistolety i szable, a pozostali żołnierze w karabinki z bagnetami[b]. Szkolny sprzęt gazowy stanowiło 12 moździerzy Stokesa i 90 moździerzy Livensa oraz 180 cylindrów do napełniania gazami bojowymi.

W niedzielę 16 listopada 1924, w koszarach batalionu na warszawskim Marymoncie, biskup polowy Stanisław Gall poświęcił odrestaurowaną kaplicę wojskową. W ceremonii wzięli udział między innymi: generał broni Lucjan Żeligowski, w charakterze przedstawiciela Ministra Spraw Wojskowych oraz wojewoda warszawski Władysław Sołtan i prezydent miasta stołecznego Warszawy Władysław Jabłoński. Projekt restauracji kaplicy sporządził podpułkownik inżynier Adam Henrych. Roboty wykonała firma Skrzypek[2].

Po likwidacji batalionu chemicznego w 1 batalionie baperów w Modlinie i 7 batalionie saperów w Poznaniu utworzone zostały plutony miotaczy ognia. Do 1939 oba bataliony w czasie mobilizacji miały wystawić dwanaście plutonów miotaczy ognia (nr 11-18 i 71-74).

Obsada personalna batalionu w latach 1923–1924

  • dowódca
    • mjr inż. Konstanty Mancewicz (do II 1924)[c]
    • mjr inż. Konstanty Mikołaj Ludwik Rymwid-Mickiewicz (od II 1924)[d]
  • zastępca dowódcy - kpt. / mjr Stanisław Henryk Pill[e]
  • komendant kadry kompanii zapasowej - kpt. Stefan I Ostaniewicz[4]
  • kpt. Aleksander Wiśniewski[f]
  • kpt. Stanisław Cygler (nadetatowy)[g]
  • por. Jan Rurkiewicz[5]
  • por. Jan Obłoczyński[h]
  • por. Jan Czekalski[6]
  • por. Donat Dawidowski[7]
  • por. Józef Hempel[8]
  • por. Aleksander Karski[i]
  • por. Teodor Rzewuski[9]
  • por. Władysław Płóciennik[10]
  • por. Henryk Saturnin Różycki (nadetatowy)[11]
  • lekarz - por. lek. Stefan Sikorski (nadetatowy, I Batalion Sanitarny)
  • oficer kasowy - wakat

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Batalion chemiczny był formacją saperów, natomiast ćwiczebna kompania chemiczna przy Szkole Gazowej była pododdziałem służby uzbrojenia.
  2. ↑ Broń osobista oficerów nie była wliczona do etatowego uzbrojenia kompanii.
  3. ↑ Konstanty Mancewicz w lutym 1924 zwolniony ze stanowiska dowódcy batalionu z równoczesnym przedłużeniem odkomenderowania do Szefostwa Inżynierii i Saperów OK Nr I, do dnia 1 kwietnia 1924 (Dz. Pers. M.S.Wojsk. Nr 13 z 14.02.1924 r.). W Almanachu oficerskim na rok 1923/24, zeszt 2, s. 64 występuje jako major Machcewicz. Obaj dowódcy batalionu nosili to samo imię oraz ten sam stopień z identycznym starszeństwem z dnia 1 czerwca 1919 (major Rymwid-Mickiewicz - lokata 6, a major Mancewicz - lokata 16.
  4. ↑ Konstanty Mikołaj Ludwik Rymwid-Mickiewicz w lutym 1924 przeniesiony z Szefostwa Inżynierii i Saperów OK Nr IV do Batalionu Chemicznego z powierzeniem pełnienia obowiązków dowódcy batalionu (Dz. Pers. M.S.Wojsk. Nr 13 z 14.02.1924 r.). W marcu 1925 został przeniesiony do 4 pasp z jednoczesnym przydziałem do Kościuszkowskiego Obozu Szkolnego Saperów na stanowisko dowódcy Batalionu Szkolnego[3].
  5. ↑ Stanisław Henryk Pill w 1925 przeniesiony do 8 pasp i przydzielony do Oddziału II SG WP. W tym samym roku przeniesiony z korpusu oficerów inżynierii i saperów (8 psap) do korpusu oficerów piechoty (15 pp) ze starszeństwem z 1 lipca 1923 i 122,3 lokatą z pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku w Oddziale II SG WP.
  6. ↑ Aleksander Wiśniewski z dniem 1 IX 1924 przeniesiony do 1 pasp i przydzielony do Departamentu V M.S.Wojsk. na stanowisko referenta.
  7. ↑ Stanisław Cygler w 1925 przeniesiony do 2 psap z pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku w Kościuszkowskim Obozie Szkolnym Saperów.
  8. ↑ W 1925 przeniesiony do 8 pasp i przydzielony do Oddziału II SG WP.
  9. ↑ Aleksander Karski z dniem 29 lutego 1924 przeniesiony na własną prośbę do rezerwy. Przeniesiony do 2 psap.

Przypisy

  1. ↑ Polska Zbrojna Nr 261 z 24 września 1923 r. s. 2.
  2. ↑ „Polska Zbrojna” Nr 315 z 17 listopada 1924 r. s. 2.
  3. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 20 marca 1925 roku, s. 157.
  4. ↑ Stefan I Ostaniewicz ur. 30 VII 1889; W 1925 przeniesiony do 3 pasp i przydzielony do Okręgowej Składu Inżynierii i Saperów DOK Nr III.
  5. ↑ Jan Rurkiewicz w 1925 przeniesiony do Batalionu Mostowego i przydzielony do Departamentu V M.S.Wojsk. na stanowisko referenta.
  6. ↑ Jan Czekalski w 1925 przeniesiony do 1 psap.
  7. ↑ Donat Dawidowski w 1925 przeniesiony do 10 psap i przydzielony do Głównego Zakładu Inżynierii i Saperów na okres 6 miesięcy.
  8. ↑ Józef Hempel z dniem 5 stycznia 1924 skierowany na siedmiomiesięczny III Kurs Doskonalenia Oficerów Saperów w KOSS. We wrześniu 1924 przeniesiony do 1 pasp i przydzielony do Kierownictwa Rejonu Inżynierii Warszawa-Podmiejska.
  9. ↑ Teodor Rzewuski we wrześniu 1924 przeniesiony do Batalionu Mostowego z jednoczesnym odkomenderowaniem na IV Kursu Doskonalenia Oficerów Saperów w KOSS.
  10. ↑ Władysław Płóciennik od 5 stycznia do 1 sierpnia 1924 słuchacz siedmiomiesięcznego III Kursu Doskonalenia Oficerów Saperów w KOSS. W 1925 przeniesiony do 4 psap i przydzielony do Wydziału Fortyfikacji BŚRW na stanowisko kreślarza.
  11. ↑ Henryk Saturnin Różycki w maju 1924 przeniesiony do 9 psap z pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku w Kościuszkowskim Obozie Szkolnym Saperów.

Bibliografia

  • Janusz Marcinkowski i Andrzej Leosz, Wojska chemiczne. Wczoraj i dziś, Chemik Biuletyn Stowarzyszenia Chemików Wojskowych RP Nr 3/2007, wyd. spec.
  • Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 47 z 25.11.1924 r., poz. 671
  • Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1924 i 1925
  • Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny „W”, Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Oficyna Wydawnicza „Ajaks” i Zarząd XII Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3
  • 225 mm miotacz Livensa, Wielka Encyklopedia Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych 1918-1939. weu1918-1939.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-24)].
Saperzy i pionierzy II RP
Instytucje centralne
Szkolnictwo
Grupy saperów
Brygady saperów
Pułki saperów
Bataliony saperów (1921-1929)
Bataliony saperów (1929-1939)
Bataliony saperów (1939)
Kompanie saperów KOP (1931-1939)

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Godło oficerów chemików.png
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
Godło oficerów chemików Wojska Polskiego II RP