Batalion KOP „Podświle”

Batalion KOP „Podświle”
7 batalion graniczny
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1924

Rozformowanie

1939

Nazwa wyróżniająca

Podświle

Dowódcy
Pierwszy

mjr Gwidon Bursa

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Kryptonim

129[a]

Dyslokacja

Podświle

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

3 Brygada Ochrony Pogranicza
pułk KOP „Głębokie”

KOP 1938.png
Przedstawienie „Rozkaz” w teatrze żołnierskim
Straż pożarna 7 batalionu KOP „Podświle”; gaszenie pożaruw majątku Alizberg, w okolicy Podświla.
Koszary 7 batalionu KOP „Podświle”
Koszary 7 batalionu KOP „Podświle”
Strażnica KOP „Kamienny Wóz”

Batalion KOP „Podświle” – pododdział piechoty, podstawowa jednostka taktyczna Korpusu Ochrony Pogranicza.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21-22 sierpnia 1924 roku, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza[2], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę[3]. W pierwszym etapie organizacji KOP sformowano 3 Brygadę Ochrony Pogranicza, a w jej składzie 7 batalion graniczny „Podświle”[4] (Hołubicze). Podstawą formowania był rozkaz szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z dnia 27 września 1924 roku[5]. Nazwa jednostki pochodzi od leżącej na północnej Wileńszczyźnie miejscowości Podświle, znajdującej się wówczas na obszarze województwa wileńskiego i będącej macierzystym garnizonem batalionu. W jego skład wchodziły: cztery kompanie piechoty, drużyna dowódcy batalionu i pluton łączności. Według etatu liczy on 25 oficerów, 200 podoficerów i 603 szeregowców[6]. Jego uzbrojenie stanowiły: 2 ciężkie karabiny maszynowe, 48 ręcznych km, 48 garłaczy, 439 karabinów, 280 karabinków i 32 pistolety. Środki transportu to 15 wozów taborowych, 1 motocykl i 7 rowerów[6]. Długość ochranianego przez batalion odcinka granicy wynosiła 79 kilometrów, przeciętna długość pododcinka kompanijnego to 26 kilometrów, a strażnicy 5 kilometrów. Odległość dowództwa batalionu od dowództwa brygady wynosiła 100 kilometrów[7].

We wtorek 30 grudnia 1924 roku w Hołubiczach (gmina Hołubicze) porucznik Karol Władysław Podroużek, pełniący czasowo obowiązki adiutanta, zastrzelił dowódcę batalionu majora Gwidona Bursę[8].

Latem 1927 roku batalion został włączony do składu 3 Półbrygady Ochrony Pogranicza, która dwa lata później została przemianowana na pułk KOP „Głębokie”.

W lipcu 1929 roku przyjęto zasadę, że bataliony przyjmą nazwę miejscowości będącej miejscem ich stacjonowania[9]. Obok nazwy geograficznej, do 1931 roku stosowano również numer batalionu[10]. W tym czasie batalion na uzbrojeniu posiadał 710 karabinów Berthier wz.1916, 52 ręczne karabiny maszynowe Chauchat wz. 1915 i 2 ciężkie karabiny maszynowe wz.1914[11].

W wyniku reorganizacji batalionu w 1931 roku, w miejsce istniejących plutonów karabinów maszynowych, utworzono kompanię karabinów maszynowych. Rozwinięto też kadry kompanii szkolnej do pełnoetatowej kompanii odwodowej[12]. Po przeprowadzonej reorganizacji „R.2” batalion składał się z dowództwa batalionu, plutonu łączności, kompanii karabinów maszynowych, kompanii szkolnej, dwóch kompanii odwodowych i trzech kompanii granicznych[13]. W listopadzie 1936 roku batalion etatowo liczył 19 oficerów, 70 podoficerów, 25 nadterminowych i 627 żołnierzy służby zasadniczej[b].

Rozkazem dowódcy KOP z 23 lutego 1937 roku została zapoczątkowana pierwsza faza reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza „R.3”[15]. Batalion otrzymał nowy etat. Był jednostką administracyjną dla dowództwa pułku KOP „Głebokie”, batalionu KOP „Berezwecz”, szwadronu kawalerii KOP „Podświle”, placówki wywiadowczej KOP nr 3, posterunku żandarmerii przy pułku KOP „Głebokie” i posterunku żandarmerii KOP „Podświle”, komendy powiatu pw KOP „Dzisna”, stacji gołębi pocztowych KOP „Postawy”[16]. W wyniku realizacji drugiej fazy reorganizacji KOP, latem 1937 roku zabrakło pomieszczeń dla części plutonów odwodowych kompanii granicznych. Dowódca KOP nakazał rozmieścić je przy innych kompaniach batalionu[17].

Z dniem 15 maja 1939 roku batalion stał się oddziałem gospodarczym. Stanowisko kwatermistrza batalionu przemianowane zostało na stanowisko zastępcy dowódcy batalionu do spraw gospodarczych, płatnika na stanowisko oficera gospodarczego, zastępcy oficera materiałowego dla spraw uzbrojenia na zbrojmistrza, zastępcy oficera materiałowego dla spraw żywnościowych na oficera żywnościowego[18].

W sierpniu 1939 roku baon KOP „Podświle” wszedł jako II batalion w skład sformowanego 3 pułku piechoty KOP[19]. Do 13 września 1939 roku pułk uczestniczył w walkach z wrogiem na Suwalszczyźnie. 13 września 1939 roku pułk został przetransportowany na Wołyń w rejon Równe–Kostopol, gdzie uczestniczył w walkach z wojskami sowieckimi. Brał udział w walkach z sowietami 21–22 września 1939 roku w rejonie wsi Borowicze, a 23 września 1939 roku w rejonie wsi Radoszyn, gdzie po walce z przeważającymi siłami agresora sowieckiego 3 pp KOP skapitulował.

Po odejściu z garnizonu II/3 pp KOP z pozostałości jednostki w Podświlu oraz wcielonych rekrutów i rezerwistów został wystawiony nowy baon KOP „Podświle”, który wszedł w skład pułku KOP „Głębokie”. Po odtworzeniu, batalion ochraniał granicę z ZSRR o długości 77,573 km[20]. Od 17 września 1939 baon wziął udział w walkach z Armią Czerwoną.

Służba graniczna

Batalion graniczny był podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej na powierzonym mu odcinku granicy polsko-radzieckiej, wydzielonym z pasa ochronnego brygady. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[21]. Batalion graniczny KOP „Podświle” w 1934 roku ochraniał odcinek granicy państwowej szerokości 81 kilometrów 864 metrów[22]. Po odtworzeniu w 1939 roku, batalion ochraniał granicę długości 77 kilometrów 573 metrów[20].

Wydarzenia:

  • 9 marca 1925, we wsi Starosiedle (mp dowództwa pododcinka nr 4) szef 1 kompanii 7 batalionu granicznego sierż. Czaus zastrzelił dowódcę kompanii kpt. Henryka Kajetaniaka [23].
  • W niedzielę 17 października 1937 roku, w Drozdowszczyźnie, w 13 rocznicę objęcia służby na granicy, odbyło się poświęcenie kościółka pod wezwaniem św. Trójcy, wybudowanego dzięki poparciu KOP i ofiar społeczeństwa gminy prozorockiej, a następnie, w obecności wojewody wileńskiego, Ludwika Bociańskiego, dokonano uroczystego wręczenia batalionowi karabinu maszynowego, ufundowanego przez miejscową ludność w ramach zbiórki FON[24].

Bataliony sąsiednie:

Walki batalionu

Walki o strażnice
Strzegący granicy z ZSRR batalion graniczny kpt. Franciszka Osmakiewicza 17 września 1939 roku rozpoczął walki z atakującym strażnice sowieckimi oddziałami 5 Dywizji Strzeleckiej wzmocnionej 25 Brygadą Pancerną, 22 Wietrińską komendanturą Wojsk Pogranicznych NKWD i 13 Oddziału Wojsk Pogranicznych NKWD dowodzonego przez płk. Rakutina[25]. Siły jakie uderzyły na batalion do 10 ekwiwalentnych batalionów piechoty i około 300 wozów bojowych[26].

We wczesnych godzinach rannych przez pododdziały 5 DS i 22 komendantury WOP została zaatakowana 2 kompania graniczna „Prozoroki”. Zaskoczenie sprawiło, że praktycznie bez walki błyskawicznie utracono wszystkie strażnice[25].

Strażnica „Parczewszczyzna”, zaatakowana przez pododdział 22 komendantury WOP została rozbita. Do dowództwa 2 kompanii w Prozorokach dotarł tylko jeden żołnierz[25]. Strażnica „Zahacie" straciła 2 zabitych i 1 rannego. Pozostali żołnierze, w tym dowódca strażnicy, dostali się do niewoli. Strażnica „Stelmachowo Wielkie”, zaalarmowana strzałami oddanymi przez wartownika, opuściła strażnicę i bez strat dotarła do Prozorków[25].

3 kompania graniczna „Dziwniki” atakowana była przez pododdziały 5 DS i 13 Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza NKWD. Strażnice prawdopodobnie podjęły walkę i zostały zniszczone. W walkach o strażnicę „Kamienny Wóz” zostało ciężko rannych pięciu czerwonoarmistów. Pluton odwodowy z Dziwników poniósł duże straty, a pozostałość wycofała się w kierunku Podświla[27].

Strażnice 1 kompanii granicznej „Krzyżówka”, zaalarmowane odgłosami walk, prawdopodobnie wycofały się bez walki[27].

W walkach odwrotowych z Armią Czerwoną:
Nieliczne grupy żołnierzy z rozbitych strażnic wycofywały się do Podświla i dalej w kierunku Głębokiego. W godzinach przedpołudniowych stoczyły one walkę na przedpolach Głębokiego z jednostkami 5 DS płk. Kuźmy Galickiego[28]. Żołnierze 2 kompanii „Prozoroki” ostrzelali pododdziały tyłowe 5 DS na południowy zachód od Prozorków, w wyniku czego jeden czerwonoarmista poniósł śmierć, a dwóch zostało rannych. Po walce 30 żołnierzy batalionu dostało się do niewoli. Wzięty do niewoli przez pododdział 13 Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza NKWD płk. Rakutina został też sztab batalionu[29].

Struktura organizacyjna batalionu

Dom dla oficerów z 1935 roku w Podświlu

Kompanie graniczne w 1930[30]:

Organizacja batalionu w 1934[31]:

Organizacja i dyslokacja batalionu KOP „Podświle” przed 1937[32][c]

  • Dowództwo batalionu KOP „Podświle” (osada Podświle w gm. Hołubicze, powiat dziśnieński)
  • 1 kompania KOP „Zahacie”
    • strażnica KOP „Zahacie” (majątek Zahacie w gm. Prozoroki)
    • strażnica KOP „Stelmachowo” (folwark Stelmachowo Duże, wcześniej Stelmachowo Wielkie w gm. Prozoroki)
    • strażnica KOP „Cielesze” (kolonia Cielesze I, Cielesze II i Cielesze III w gm. Prozoroki)
    • strażnica KOP „Karczemno” (wieś Karczemno w gm. Prozoroki)
  • 2 kompania graniczna KOP „Dziwniki”
  • 3 kompania KOP „Krzyżówka” (zaścianek Krzyżówka w gm. Hołubicze[d])
    • strażnica KOP „Hrazie” (wieś Hrazie, wcześniej Grazie, w gm. Prozoroki)
    • strażnica KOP „Kamienny Wóz” (na wschód od zaścianku Kamienny Jeż, w gm. Hołubicze)
    • strażnica KOP „Lipowo” (majątek Lipowo w gm. Hołubicze)
    • strażnica KOP „Borsuczyno” (zaścianek Hornowo IV, wcześniej Hornowo-Wierciński, w gm. Hołubicze[e])
    • strażnica KOP „Bortkiewicze” (zaścianek Hornowo I, wcześniej Hornowo-Bartkiewicze, w gm. Hołubicze[f])

Organizacja batalionu KOP „Podświle” w 1939[33][34][35]:

Dowództwo batalionu KOP w Podświle

Kadra batalionu

Dowódcy batalionu
stopieńimię i nazwiskookres pełnienia służbykolejne stanowisko
mjr piech.Gwidon Bursado † 30 XII 1924---
mjr piech.Kazimierz I Chmielewskido 31 VII 1926[36]32 pp
mjr piech.Władysław Królikowski31 VII 1926 – 28 I 1931kwatermistrz 62 pp
mjr / ppłk piech.Piotr Sosialuk10 II 1931 − 29 IV 1934dowódca batalionu KOP „Niemenczyn”[37]
ppłkCzesław Rzedzicki29 IV 1934[37] −
ppłkWładysław Antoni Stępkowicz13 IV 1937 - 1939[38]zm. 1940 Katyń
kpt.Franciszek Osmakiewicz1939[20]

Obsada personalna w 1928[39][g]:

  • dowódca batalionu – mjr Władysław Królikowski
  • adiutant batalionu – por. Paweł Staroń
  • kwatermistrz – kpt. Jan Cichocki
  • płatnik – por. Adam Wąs
  • oficer materiałowy – por. Wacław Burchart
  • oficer żywnościowy – por. Tadeusz Sowiński
  • oficer wywiadowczy – por. Leon Muller
  • lekarz – kpt. Dydak Pozarzycki
  • dowódca kompanii szkolnej – kpt. Stanisław Sudolski
  • dowódca plutonu łączności – por. Eugeniusz Kister

Obsada personalna w październiku 1934[40][g]:

  • dowódca batalionu – mjr Czesław Rzedzicki
  • adiutant batalionu – kpt. Andrzej Szumliński
  • kwatermistrz – kpt. Leon Dolata
  • oficer materiałowy – por. Mikołaj Właszczyk
  • płatnik – por. Adam Wąs
  • lekarz – kpt. Stanisław Godorowski
  • dowódca plutonu łączności – por. Wacław II Motelski
  • dowódca kompanii odwodowej – kpt. Adam I Kowalczyk
  • dowódca kompanii karabinów maszynowych – kpt. Julian Radoniewicz
  • komendant powiatowy pasa granicznego PW „Postawy” – por. Konrad Majcherski
Obsada personalna batalionu w marcu 1939[41]
  • dowódca batalionu – ppłk piech. Władysław Antoni Stępkowicz[h]
  • adiutant batalionu – kpt. Adam Ludwik Kryciński[i]
  • kwatermistrz – kpt. adm. (piech.) Mikołaj Właszczyk
  • oficer materiałowy – por. piech. Władysław Głąb
  • lekarz medycyny – kpt. lek. dr Antoni Ignacy Gmerek
  • oficer płatnik – kpt. int. Franciszek Augustyn Rachel
  • oficer żywnościowy – chor. Czesław Sawicki
  • dowódca 1 kompanii granicznej – por. piech. Wacław Kubiak
  • dowódca plutonu – por. piech. Antoni Lachowicz
  • dowódca 2 kompanii granicznej – kpt. piech. Józef Minkina
  • dowódca plutonu – por. piech. Mieczysław Kazimierz Wasch
  • dowódca 3 kompanii granicznej – kpt. piech. Franciszek Osmakiewicz
  • dowódca plutonu – por. piech. Bronisław Olech
  • dowódca kompanii odwodowej – kpt. piech. Marian Pecolt[j]
  • dowódca plutonu – por. piech. Leopold Jan Zachwiej
  • dowódca kompanii karabinów maszynowych – por. piech. Stefan Pawlak
  • dowódca plutonu – por. piech. Stanisław Antoni Masłowiec
  • dowódca plutonu łączności – por. piech. Edmund Wysocki[k]
Obsada personalna II/3 pp KOP we wrześniu 1939[47]
  • dowódca batalionu – ppłk piech. Władysław Antoni Stępkowicz
  • adiutant batalionu – por. piech. Stanisław Antoni Masłowiec
  • dowódca 4 kompanii – kpt. piech. Józef Minkina
  • dowódca II plutonu – ppor. piech. rez. Ferdynand Malec[48]
  • dowódca 5 kompanii – por. piech. Rydzewski
  • dowódca 6 kompanii – por. piech. Alfons Drozdowski
  • dowódca 2 kompanii ckm – por. piech. Stefan Pawlak
  • dowódca I plutonu – ppor. piech. rez. Stefan Ludwik Grobelny
  • dowódca II plutonu – ppor. piech. rez. Smoleński
  • dowódca III plutonu – ppor. piech. rez. Walentynowicz
  • dowódca IV plutonu – ?
  • dowódca plutonu moździerzy – ppor. piech. rez. Żukowski
  • dowódca plutonu przeciwpancernego – por. piech. Leopold Jan Zachwiej

Żołnierze batalionu – ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[49]

Nazwisko i imięstopieńzawódmiejsce pracy przed mobilizacjązamordowany
Borusewicz Benedyktporucznik rezerwynauczycielszkoła w ZaborjachKatyń
Stefan Ludwik Grobelnyppor. piech. rez.Katyń[50]
Kowalczuk Walerianpodporucznik rezerwynauczycielszkoła w pow. dzisneńskimKatyń
Władysław Stępkowiczpodpułkownikżołnierz zawodowydowódca batalionuKatyń[51]
Alencynowicz Franciszekpodporucznik rezerwynauczycielSzkoła w PodświluKalinin
Bełtowski Józefporucznik w st. sp.nauczycielKalinin
Nowakowski Tadeusz Stefanpodporucznik rezerwynauczycielKalinin
Kubiak Wacławporucznikżołnierz zawodowydca kompanii granicznej „Krzyżówka”Kalinin
Waszczyk Mikołajkapitanżołnierz zawodwyKalinin

Uwagi

  1. ↑ Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1].
  2. ↑ Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza[14].
  3. ↑ Nazwy miejscowości, w których stacjonowały pododdziały KOP podano na podstawie Zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 kwietnia 1938 roku o ustaleniu urzędowych nazw miejscowości zamieszkanych na obszarze województwa wileńskiego w: Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, tom I Województwo wileńskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1 maja 1938.
  4. ↑ Na Mapie Taktycznej Polski 1:100 000, arkusz „Plissa” (pas 28, słup 46), Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa 1932, strażnica została zlokalizowana w folwarku Czyste nad rzeką Czyścianka.
  5. ↑ Na Mapie Taktycznej Polski 1:100 000, arkusz „Plissa” (pas 28, słup 46), Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa 1932, Strażnica „Borsuczyno” została zlokalizowana obok zaścianka Hornowo IV (Hornowo-Wierciński), natomiast zaścianek Hornowo V (wcześniej Hornowo-Borsuczyno) położony jest na północny wschód od strażnicy.
  6. ↑ Na Mapie Taktycznej Polski 1:100 000, arkusz „Tumiłowicze” (pas 29, słup 46), Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa 1932, zaścianek nosi nazwę Hornowo-Bortkiewicz.
  7. ↑ a b Obsadę personalną kompanii granicznych podano w osobnych artykułach.
  8. ↑ Władysław Antoni Stępkowicz (1893-1940) ppłk piech., w KOP od 1937 roku. Do mobilizacji dowódca baonu KOP „Podświle”. We wrześniu 1939 roku dowódca II batalionu piechoty 3. pp KOP. Po kapitulacji 23 września 3 pp KOP w m. Radoszyn, uwięziony. Więzień obozu w Kozielsku. Zamordowany przez NKWD[42].
  9. ↑ Adam Ludwik Kryciński (1899-1940), kpt. piech., w KOP od 1937 roku. Do mobilizacji adiutant baonu KOP „Podświle”. We wrześniu 1939 roku II adiutant 3 pp KOP. Po kapitulacji pułku 23 września 1939 roku w Radoszynie, uwięziony. Więzień obozu w Kozielsku. Zamordowany przez NKWD[43].
  10. ↑ kpt. piech. Marian Pecolt ur. 26 września 1904. Od 1937 służył w KOP[44]. Zmarł 27 lipca 1939 w Podświlu[45].
  11. ↑ Edmund Wysocki (1909-1940), por. piech., w KOP od 1938 roku. Do mobilizacji dowódca plutonu łączności. Przydział mobilizacyjny nieznany. Więzień obozu w Kozielsku. Zamordowany przez NKWD[46].

Przypisy

  1. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 425.
  2. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 11-12.
  3. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 111.
  4. ↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 150.
  5. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
  6. ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 21.
  7. ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 3/1928.
  8. ↑ „Polska Zbrojna” Nr 1 z 1 stycznia 1925 r. s. 14.
  9. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 34.
  10. ↑ Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 2.
  11. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 101.
  12. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 44.
  13. ↑ Zarządzenie nr L.dz.4160/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 3.
  14. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 371.
  15. ↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 157.
  16. ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 1 zał. 47.
  17. ↑ Zarządzenie nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 20/1.
  18. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 624 i 628.
  19. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 76.
  20. ↑ a b c Prochwicz 2003 ↓, s. 165.
  21. ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
  22. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 294.
  23. ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 50/25.
  24. ↑ W 13 rocznicę KOP. Karabin maszynowy ufundowany przez ludność, ”„Polska Zbrojna” Nr 288 z 18 października 1937 roku, s. 2.
  25. ↑ a b c d Prochwicz 2003 ↓, s. 187.
  26. ↑ Cygan 2006 ↓, s. 93.
  27. ↑ a b Prochwicz 2003 ↓, s. 188.
  28. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 224.
  29. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 189.
  30. ↑ Obsada oficerska bg „Podświle” ↓.
  31. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 295.
  32. ↑ Szubański 1993 ↓, s. 276.
  33. ↑ Szubański 2000 ↓, s. 88.
  34. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 306 i 187-189.
  35. ↑ Grzelak 2001 ↓, s. 184.
  36. ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 34.
  37. ↑ a b Obsada oficerska bg „Podświle” ↓, s. 61.
  38. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 669.
  39. ↑ Obsada oficerska bg „Podświle” ↓, s. 69.
  40. ↑ Obsada oficerska bg „Podświle” ↓, s. 52.
  41. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 936-937.
  42. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 750.
  43. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 727.
  44. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 740.
  45. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 957.
  46. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 758.
  47. ↑ Pawlak 1943 ↓, s. 33.
  48. ↑ Malec 1940 ↓, s. 25.
  49. ↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
  50. ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 282.
  51. ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 715.

Bibliografia

  • Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.
  • Zuzanna Gajowniczek, Bernadetta Gronek, Bernard Kayzer: Miednoje. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Grzegorz Jakubowski (red.). T. 1 A–Ł. Warszawa: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2005. ISBN 83-89474-06-9.
  • Zuzanna Gajowniczek, Bernadetta Gronek, Bernard Kayzer: Miednoje. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Grzegorz Jakubowski (red.). T. 2 M–Ż. Warszawa: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2005. ISBN 83-89474-06-9.
  • Czesław Grzelak: Szack–Wytyczno 1939. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2001. ISBN 83-11-09324-5.
  • Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
  • Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
  • Małgorzata Gwara, Magdalena Lewnau, Beata Czekaj-Wiśniewska: Korpus Ochrony Pogranicza. Jednodniówki w zbiorach Centralnej Biblioteki Wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Polonia Militaris, 2006. ISBN 83-60619-03-4.
  • Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułkusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
  • Ferdynand Malec: Kwestionariusz. W: B.I.13c [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-07-18. [dostęp 2022-03-09].
  • Stefan Pawlak: Relacja. W: B.I.13c [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1943-06-16. [dostęp 2022-03-09].
  • Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939 roku. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
  • Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
  • Jerzy Prochwicz. Walki oddziałów KOP na obszarach północno-wschodniej Polski. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”. 13, 2000. Białystok. ISSN 1232-7468. 
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
  • Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
  • Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Wilno»”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
  • Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza R.142.R.2 w sprawie reorganizacji batalionów i Centralnej Szkoły Podoficerskiej („R.2”) nr L.dz.4160/Tjn.Og.Org/31 z 21 sierpnia 1931 roku.
  • Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937 roku.
  • Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Podświle” w latach 1927-1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Лариса Еремина (red.), Убиты в Калинине, захоронены в Медном. Книга памяти польских военнопленных – узников Осташковского лагеря НКВД, расстрелянных по решению Политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940, tom 1, Биограммы военнопленных А–Л, 2019, Общество «Мемориал», Moskwa 2019, isbn = 978-5-6041921-4-6
Korpus Ochrony Pogranicza
Brygady
Pułki
piechoty
Bataliony
graniczne
odwodowe
forteczne
Kawaleria
szwadrony
Artyleria
Saperzy
Wywiad
Placówki wywiadowcze KOP nr
Ekspozytury Oddziału II Szt. Gen.
Jednostki
sformowane
przez KOP
Kompanie
graniczne
Strażnice

Media użyte na tej stronie

Odznaka KOP.png
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka KOP
Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
KOP 1938.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Korpus Ochrony Pogranicza na granicy wschodniej Rzeczypospolitej w 1938
7 Batalion KOP - Straż pożarna NAC 1-W-1784.jpg
Straż pożarna 7 Batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza podczas gaszenia pożaru w majątku Alizberg, w okolicy Podświla. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1784
7 Batalion KOP - koszary NAC 1-W-1779.jpg
Koszary 7 Batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1779
Старый дом в Подсвилье.jpg
Autor: Иван Бай, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dom dla oficerów i dowódców KOP w Podświlu, zbudowany w 1935 roku, po II wojnie światowej pełnił funkcję szpitala i urzędu pocztowego, obecnie własność prywatna.
7 Batalion KOP 1 Kompania strażnica NAC 1-W-1782.jpg
Strażnica 1 Kompanii 7 Batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza w okolicy Podświla. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1782
Batalion KOP w Podświlu - przedstawienie "Rozkaz" w teatrze żołnierskim NAC 1-K-11648.jpg
Przedstawienie "Rozkaz" w teatrze żołnierskim batalionu KOP w Podświlu; 1935 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-K-11648
7 Batalion KOP koszary powiat duśnieński NAC 1-W-1783.jpg
Koszary 7 Batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza w powiecie duśnieńskim. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1783