Batalion KOP „Sarny”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | ppłk Nikodem Sulik |
| Ostatni | mjr Bronisław Brzozowski |
| Organizacja | |
| Kryptonim | 197[a] |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Batalion forteczny „Sarny” – pododdział forteczny Korpusu Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Utworzony z dniem 1 listopada 1937 roku rozkazem Ministra Spraw Wojskowych. Jednostka została sformowana na potrzeby budowanych umocnień odcinka Sarny, mających strzec wschodniej granicy II Rzeczypospolitej. Do czasu utworzenia dowództwa wojsk fortecznych batalion wchodził w skład pułku KOP „Sarny”.
Początkowo składał się z trzech kompanii, w miarę rozbudowy umocnień uzupełniony o czwartą. W stosunku do żołnierzy mających stanowić obsadę umocnień stosowano szczególne kryteria: wyłącznie narodowości polskiej, nieposzlakowani politycznie, nie posiadających rodziny w ZSRR, nie karanych za przestępstwa przeciw Państwu oraz nie podejrzewanych o sympatie komunistyczne[2]. Podyktowane to było charakterystyką walk w umocnieniach, która wymagała od załóg wysokiego morale.
Z dniem 20 marca 1939 przeorganizowano dowództwo batalionu oraz trzy kompanie według nowych etatów. W tym terminie utworzono też 4 kompanię batalionu[3]. Liczebność plutonów i kompanii była dostosowana do ilości schronów na danym odcinku; kompania obejmowała sektor, a pluton – rejon. Dodatkowo każdy rejon posiadał 1-3 plutony odwodowe, służące do lokalnych kontrataków. Przykładowo : 4 pluton 4 kompanii batalionu Sarny (mający obsadzić rejon Berducha) miał etatowo liczyć 120 osób. Zatwierdzony w kwietniu 1939 roku etat wojenny kompanii batalionu Sarny był następujący: 1 kompania miała liczyć 394 osoby (w tej liczbie 12 oficerów), 2 – 450 osób (17 oficerów), 3 – 503 osoby (16 oficerów), 4 zaś – 726 osób (22 oficerów).
Z dniem 15 maja 1939 roku batalion stał się oddziałem gospodarczym. Stanowisko kwatermistrza batalionu przemianowane zostało na stanowisko zastępcy dowódcy batalionu do spraw gospodarczych, płatnika na stanowisko oficera gospodarczego, zastępcy oficera materiałowego dla spraw uzbrojenia na zbrojmistrza, zastępcy oficera materiałowego dla spraw żywnościowych na oficera żywnościowego[4].
Batalion w 1939 roku
Wraz z ogłoszeniem mobilizacji 23 marca, większość skadrowanych jednostek wysłano na zachodnią granicę, tworząc m.in.: kompanię forteczną Batalionu KOP „Hel”[5], Batalion Forteczny „Osowiec” oraz Batalion Forteczny „Mikołów”. Po odesłaniu tych jednostek batalion skadrował i uzupełnił do stanu etatowego poprzez wcielenie rezerwistów (Powiatowa komenda Uzupełnień Lublin i Kraśnik). Na zachodnią granice odesłano też dużą część uzbrojenia, które nie do końca uzupełniono.
17 września, zgodnie z rozkazem ppłk Nikodema Sulika, wyładowano transporty, po czym skierowano jednostki w swoje rejony. 18 września minął na odtwarzaniu łączności i uzupełnianiu uzbrojenia i amunicji. 19 września około godziny 4:00 padły pierwsze strzały na linii umocnień. Pierwszym celem ataku był rejon Berducha, strzegący nieukończonego jazu na rzece Słucz. Przed południem ciężar ataku przeniósł się na rejon Tynne – wieś dowodzony przez ppor. rez. Jana Bołbotta. Po południu został wysadzony schron dowódcy rejonu, zginął ppor. Jan Bołbott, wraz z którym zginęło 49 żołnierzy (jego schron mieścił pluton odwodowy). W godzinach wieczornych tego dnia ppłk Sulik wydał rozkaz wycofania się 4 kompanii z fortyfikacji. Następnie cały batalion wszedł w skład grupy KOP gen. Wilhelma Orlik-Rückemanna i brał udział w bitwach pod Szackiem i Wytycznem.
W rejonie Sarn sowieci rozstrzelali całą wziętą do niewoli kompanię z Batalionu KOP „Sarny”, razem 280 żołnierzy i oficerów[6].
Żołnierze batalionu
- Dowódcy batalionu
- ppłk Nikodem Sulik (XI 1937 – 1939)[7]
- mjr Bronisław Brzozowski (1939)[8]
Obsada personalna w marcu 1939 roku
Ostatnia „pokojowa” obsada personalna batalionu[9][b]
- dowódca batalionu – ppłk Nikodem Sulik
- I zastępca dowódcy – mjr art. Antoni Korpal
- adiutant – kpt Roman Eugeniusz Kobrzyński
- oficer łączności – kpt łączn. Romuald Galicki
- oficer saper – kpt sap. Jan Hupa
- oficer broni – por. uzbr. Zygmunt Stefan Rękosiewicz
- oficer ds. chemicznych – kpt. Stefan Ornowski
- lekarz medycyny – por. dr Włodzimierz Władysław Eugeniusz Bieniek
- II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – kpt. adm. (piech.) Stanisław Grzegorz Paczkowski
- oficer mobilizacyjny – kpt. Alfons Jabłoński
- oficer materiałowy – kpt. adm. (piech.) Józef Borak
- oficer gospodarczy – por. int. Franciszek Karol Sankowski
- dowódca 1 kompanii – mjr Stanisław Jan Ludwik Amon[c].
- dowódca plutonu – kpt. Wojciech Rudnik
- dowódca plutonu – por. Stanisław II Kałużny
- dowódca plutonu – por. Bronisław Sienkiewicz
- dowódca plutonu artylerii – por. Jerzy Jabłoński
- dowódca 2 kompanii – mjr Bronisław II Brzozowski
- dowódca plutonu – por. Bronisław Brauliński
- oficer plutonu – por. Witold Kazimierz Kiewlicz
- oficer plutonu – por. Edward Jan Lis
- dowódca plutonu – por. Jan Jakub Urban
- oficer plutonu – por. Lucjan Kossowski
- dowódca plutonu artylerii – kpt. art. Tadeusz Jan Jabłoński
- dowódca 3 kompanii – mjr Tadeusz Marian Fischer[d].
- dowódca plutonu – por. Jan Aleksander Kuczkowski
- oficer plutonu – por. Władysław Mostowski
- oficer plutonu – por. Stanisław Żukowski
- dowódca plutonu – por. Bolesław Szydłowski
- oficer plutonu – por. Władysław Kaufman
- dowódca plutonu artylerii – kpt. art. Stefan Eustachy Wąsicki
- oficer plutonu – por. Jerzy Szczepan Ropek
- dowódca 4 kompanii – mjr Zygmunt Reliszko
- dowódca plutonu – kpt. Emil Edmund Markiewicz
- oficer plutonu – por. Aleksander Józef Stypułkowski
- dowódca plutonu – kpt. Władysław Nikszto
- dowódca plutonu – kpt. Władysław Raginis
- oficer plutonu – por. Jan I Zawadzki
- dowódca plutonu – kpt. Wacław Roman Zimny
- dowódca plutonu artylerii – kpt. art. Józef Szrajbert
- oficer plutonu – por. Czesław Grombczewski
- oficer plutonu – por. Józef Rzepecki
- oficer plutonu – por. Stanisław Błażej Piklikiewicz
Żołnierze batalionu – ofiary zbrodni katyńskiej
Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[13]
| Nazwisko i imię | stopień | zawód | miejsce pracy przed mobilizacją | zamordowany |
|---|---|---|---|---|
| Tracewski Wincenty Walerian[14] | podporucznik rezerwy | technik drogowo-budowlany | Katyń |
Uwagi
- ↑ Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1].
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[10].
- ↑ Stanisław Jan Ludwik Amon, mjr piech., w KOP od 1928 roku. Dowódca 1 kompanii baonu KOP „Sarny”. Z chwilą ogłoszenia mobilizacji przydzielony do batalionu fortecznego „Małyńsk”. Po zakończeniu II wojny światowej mieszkał w Warszawie[11].
- ↑ Tadeusz Marian Fiszer, mjr piech., żołnierz armii austriackiej (1915-1918). W KOP od 1937 roku. Do mobilizacji dowódca 3 kompanii baonu KOP „Samy”. Przydział mobilizacyjny nieznany[12].
Przypisy
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 426.
- ↑ Zarządzenie nr L.1746/Tjn.Og.Org/39 ↓, s. 3.
- ↑ Zarządzenie nr L.1746/Tjn.Og.Org/39 ↓, s. 2.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 624 i 629.
- ↑ Prochwicz 4/1994 ↓, s. 6.
- ↑ Piotr Szubarczyk, Zbrodnie sowieckie na obywatelach Rzeczypospolitej Polskiej 17.IX.1939-3.I.1944, w: W cieniu czerwonej gwiazdy. Zbrodnie sowieckie na Polakach (1917-1956), [bdw], s. 120.
- ↑ Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 9.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 167.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 927.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 709.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 717.
- ↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 3841.
Bibliografia
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939 roku. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Zbigniew Pruski: Bastion Polesie: polskie fortyfikacje na Polesiu w latach 1920-193. Przasnysz: Wydawn. „Forteca”, 2000. ISBN 83-914720-0-0.
- Czesław Grzelak, Kresy w czerwieni, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2001
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Polesie»”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Korpus Ochrony Pogranicza na granicy wschodniej Rzeczypospolitej w 1938