Batalion Szturmowy 16 DP „Grudziądz”

Batalion Szturmowy 16 DP
Batalion piechoty „Grudziądz”
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

27 VIII 1939

Rozformowanie

8 IX 1939

Dowódcy
Pierwszy

kpt. Wilhelm Alfred Tarnawski

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Grudziądz

Rodzaj wojsk

piechota

Podległość

208 Pułk Piechoty

Batalion Szturmowy 16 DP „Grudziądz”(batalion piechoty „Grudziądz”)[a] – improwizowany pododdział piechoty Wojska Polskiego II RP.

Batalion sformowany został 27 sierpnia 1939 roku, w garnizonie Grudziądz z dwóch kompanii strzeleckich pochodzących z nadwyżek 64 i 65 pp oraz z dwóch zmobilizowanych kompanii dyspozycyjnych dowódcy 16 DP [b].

Organizacja i formowanie

Batalion sformowany z nadwyżek, pozostałych po zmobilizowaniu 64 pułku piechoty i 65 pułku piechoty, oraz zmobilizowanych pododdziałów dywizyjnych 16 Dywizji Piechoty w garnizonie Grudziądz[1]. Improwizowany z brakami w uzbrojeniu i wyposażeniu. Kompanie sformowane z nadwyżek posiadały broń strzelecką starych wzorów, nie posiadały rkm, granatników, hełmów, łopatek piechoty, masek pgaz., amunicji. Wyposażenie w oporządzenie niekompletne braki ładownic, plecaków, mundury nieodpowiednie. Kompanie dyspozycyjne 16 DP (kompania asystencyjna nr 183 i kompania km i br. tow. nr 83) wyposażone kompletnie zgodnie z należnościami mobilizacyjnymi. Formowany w okresie od 27 do 28 sierpnia 1939. Wymaszerował z Grudziądza 28 sierpnia 1939. Wszedł w skład Oddziału Wydzielonego „Jabłonowo”[2], jako I batalion 208 pp. Batalion po przybyciu do Świecia nad Osą, zajął pozycje obronną na lewym skrzydle I batalionu 14 pułku piechoty, w luce pomiędzy oddziałami 16 DP, a OW „Jabłonowo”.

Batalion „Grudziądz” w kampanii wrześniowej

W kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w składzie 208 pułku piechoty, który stanowił trzon Oddziału Wydzielonego „Jabłonowo” Armii „Pomorze”. Batalion 1 września był zgrupowany częściowo w odwodzie dowódcy 208 pp[3], częściowo natomiast osłaniał lewe skrzydło OW „Jabłonowo”. 1 września w batalionie „Grudziądz” wystąpiły objawy rozprężenia, świadczące o niskim stanie moralno-bojowym. Powodem tego mogło być złe dowodzenie, słabe uzbrojenie i wyposażenie oddziału. Brakowało bagnetów, łopatek piechoty, masek gazowych, ładownic itp. wyposażenia[4]. W nocy 1/2 września do batalionu przywieziono kilkanaście pistoletów i kilka lkm produkcji niemieckiej w złym stanie technicznym, bez amunicji. 2 września batalion znajdował się pod ostrzałem niemieckiej artylerii, od ostrzału zostało rannych kilku żołnierzy[5]. O godz. 16.00 na pozycje batalionu uderzyły trzy niemieckie czołgi z niewielką grupą piechoty, batalion wycofał się z linii Świecie n/Osą- Rychnowo, ze stratą 6 żołnierzy rannych, wysadzając most w Świeciu/n Osą. Dalsze niemieckie natarcie zostało powstrzymane przez odwodową kompanię I/14 pułku piechoty. Uaktywniła się niemiecka dywersja. 2/3 września do świtu batalion zluzował w składzie 208 pp, I batalion 14 pułku piechoty na zachodnim odcinku obrony i zajął jego stanowiska[6]. 3 września od godz. 15.00 kompanie batalionu przy wsparciu 4 baterii 4 pułku artylerii lekkiej broniły mostu nad rzeką Osą uniemożliwiając sforsowanie rzeki przez pododdziały z niemieckiej 228 DP. W późnych godzinach wieczornych batalion wraz z całym 208 pp wycofał się w rejon Osieczek, Brudzawy[7]. Następnie dalszymi marszami nocnymi batalion przez Kikół i Szpetal Górny dotarł do Włocławka rano 7 września. Po przejściu przez most na Wiśle we Włocławku dotarł do rejonu Kruszyna, gdzie 8 września wraz z improwizowanym IV batalionem 67 pp został rozformowany batalion szturmowy 16 DP „Grudziądz”. Większość żołnierzy przekazano na uzupełnienie piechoty 64 i 65 pp 16 Dywizji Piechoty[8] i niewielka część dla batalionu ON „Jabłonowo” i batalionu ON „Brodnica”[9].

Obsada personalna

według Grzegorza Ratajczyka

  • dowódca batalionu - kpt. rez. Józef Krakowski[10],
  • dowódca 1 kompanii - por. Stefan Woldan[10]
  • dowódca 2 kompanii -
  • dowódca 3 kompanii - kpt. Tarnawski[10]
  • kompania ckm - por. Albin Witkowski[10]

według innych źródeł[11][12][13]

  • dowódca batalionu - kpt. Wilhelm Alfred Tarnawski
  • dowódca 1 kompanii strzeleckiej - por. rez. Roman Gliszczyński
  • dowódca 2 kompanii strzeleckiej (komp. nadwyżek 65 pp) - por. Stefan Andrzej Woldan
  • dowódca 3 kompanii strzeleckiej - por. rez. Eugeniusz Kościałkowski
  • dowódca kompanii ckm - ppor. Leon Chwaliński

Uwagi

  1. ↑ Według źródeł np. Najlepsza Broń plan mobilizacyjny W i jego ewolucje R. Rybki i K. Stepana batalion taki nie istniał i nie jest wymieniony w żadnej tabeli mob. i opisie. Również według Obrony Narodowej 1937-1939 K. Pindela nie wymienia się go w wykazach batalionów ON. K. Ciechanowski w Armii Pomorze str. 187 przytacza rozkaz dla 4 DP z dn. 2 IX, w którym w zadaniu dla 208 pp cyt. "I/208 pp baon zorganizowany przez 16 DP zluzuje natychmiast I/14 pp, który przejdzie ...". Jest tam w nawiasie wtrącenie K.C {chodzi tu o baon ON Grudziądz}. Na str. 278 w pracy K. Ciechanowskiego następny wpis cyt. "16 DP, której oddziały rano 8 września przekroczyły Wisłę po moście we Włocławku ... Tu dołączyła artyleria 16 DP maszerująca zachodnim brzegiem Wisły , oraz batalion sformowany z nadwyżek, a występujący do 8 września w składzie 208 pp". Część autorów wymienia nazwę batalionu jako ON. Domniemać należy, że batalion powstał z nadwyżek mobilizacyjnych w jednostkach garnizonu Grudziądz i nadano mu nazwę batalion piechoty (improwizowany) „Grudziądz”. Któryś z autorów dodał nazwę ON i powielono tą nazwę na inne publikacje.
  2. ↑ Na podstawie relacji kpt. Wilhelma Alfreda Tarnawskiego dowódcy formowanego w Grudziądzu batalionu improwizowanego, nazywanego „szturmowym 16 DP” - wynika ostatecznie. Batalion ten zaimprowizowany z dwóch kompanii zmobilizowanych z 65 i 66 pp i dwóch kompanii sformowanych z nadwyżek osobowych i materiałowych 64 i 65 pp, był tym batalionem, którego nazwę w okresie powojennym pomyłkowo zmieniono na ON „Grudziądz” i powielono. Świadczy o tym zbieżność relacji jego dowódcy z opisem w pracach K. Ciechanowskiego i P. Dymka.

Przypisy

  1. ↑ Ciechanowski 1983 ↓, s. 187.
  2. ↑ Tarnawski 1945 ↓, s. 2.
  3. ↑ Ciechanowski 1983 ↓, s. 83.
  4. ↑ Ciechanowski 1983 ↓, s. 144.
  5. ↑ Tarnawski 1945 ↓, s. 3.
  6. ↑ Dymek 2015 ↓, s. 131.
  7. ↑ Dymek 2015 ↓, s. 136.
  8. ↑ Tarnawski 1945 ↓, s. 4.
  9. ↑ Ciechanowski 1983 ↓, s. 278.
  10. ↑ a b c d Ratajczyk 2001 ↓, s. 185.
  11. ↑ Tarnawski 1945 ↓, s. 1.
  12. ↑ Ciechanowski 1983 ↓, s. 186, 209-210.
  13. ↑ Borkowski 1989 ↓, s. 276.

Bibliografia

  • Kazimierz Pindel: Obrona Narodowa 1937-1939. Wydaw. Min. Obrony Narodowej. ISBN 83-11-06301-X.
  • Grzegorz Ratajczyk: Rocznik Grudziądzki Tom XIV.Bataliony Obrony Narodowej w okolicach Grudziądza w 1939 roku. Grudziądz: Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Grudziądzu Muzeum w Grudziądzu, 2001. ISSN 0080-4364.
  • Przemysław Dymek: Toruńska Dywizja. 4. Dywizja Piechoty w latach 1921-1939. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2015. ISBN 978-83-7889-202-1.
  • Konrad Ciechanowski: Armia „Pomorze” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1983. ISBN 83-11-06793-7.
  • Wilhelm Tarnawski: Sprawozdanie z działań wojennych w 1939. [w:] B.I.32/F/2 [on-line]. IPMS, 1945-11-03. [dostęp 2022-10-13].
  • Olgierd Borkowski: 16 Pomorska Dywizja Piechoty w wojnie obronnej 1939 roku. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989. ISBN 83-01-08942-3.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).