Bateria artylerii nr 41 (XLI)

41 (XLI) Bateria artylerii – polska dwudziałowa bateria artylerii przeciwdesantowej kalibru 75 mm, ustawiona na północny zachód od portu w Jastarni, Półwyspu Helskiego (od strony zatoki). Wchodziła w skład Dywizjonu Artylerii Nadbrzeżnej, Rejonu Umocnionego Hel.

Sformowanie i opis baterii

Bateria powstała z uwagi na potrzebę zabezpieczenia podejść do portów Władysławowo, Jastarnia i Hel oraz wzmocnienia artylerii nadbrzeżnej. Biorąc pod uwagę niedostatki finansowe, Kierownictwo Marynarki Wojennej postanowiło wykorzystać posiadane w magazynach zapasy armat kal. 75 mm wz. 1897 na podstawach morskich wz. 1916. Armaty te pochodziły z przezbrojonych oraz wycofanych z eksploatacji okrętów Floty i Flotylli Rzecznej. Zawiązki baterii sformowano pod koniec roku 1938 w ramach etatu pokojowego dywizjonu artylerii nadbrzeżnej. Baterię usytuowano do obrony portu w Jastarni. Armaty zamontowano na drewnianych pomostach w pasie wydm. Stanowiska ogniowe obłożone były workami z piaskiem i przykryte siatkami maskującymi, od strony lądu chroniły ją potykacze z drutu kolczastego. Bateria zajęła stanowiska w miejscu planowanego tradytora artyleryjskiego^[1]. W czerwcu 1939 roku wybudowano punkt obserwacyjny 200 m za główną linią obrony oraz wyznaczono trzy sektory ognia dla armat: dwa po obu brzegach półwyspu, a trzeci przez las przed główną linią obrony. W 41 baterii artylerii przeciwdesantowej na podstawie rozkazu dowódcy Rejonu Umocnionego Hel R.dz. 15 z 17 kwietnia 1939 roku z kadr 2 Morskiego dywizjonu artylerii przeciwlotniczej wyznaczono p.o. dowódcy baterii. W lipcu w baterii szkolono przez 6 tygodni rezerwistów marynarzy, następnych szkolono po powołaniu ich w ramach mobilizacji alarmowej od 24 sierpnia. Szef Kierownictwa Marynarki Wojennej wystąpił 16 maja 1939 r. do Szefa Sztabu Głównego WP o wpisanie utworzonych baterii do tabel mobilizacyjnych, lecz bezskutecznie, wobec tego mobilizacja personelu nastąpiła poza planem mobilizacyjnym „W” z nadwyżek Marynarki Wojennej. W trakcie mobilizacji alarmowej baterię zmobilizowano w grupie zielonej od 23 sierpnia w czasie 36 godzin na podstawie rozkazu Kierownictwa Marynarki Wojennej L.778/Mob./39^[2]. Załogę zakwaterowano w Akademickim Ośrodku Morskim w Jastarni^[1]. Obsadę baterii nr 41 i nr 42 szkolił ppor. art. Jerzy Dreszer^[3].

Bateria nr 41 w kampanii wrześniowej

Na temat walk baterii brak informacji poza niżej opisaną walką z okrętami niemieckimi w dniu 25 września.

Wykaz pojedynków baterii 41/XLI z niemieckimi okrętami:

• 25 IX w godz. 10.04 - 10.45 ostrzelała wspólnie z 32. baterią armat kal. 105 mm i 44. baterią armat 75 mm zespół T-196 i zespół trałujący 5. H.S.-Flotille (5 Flotylla Ochrony Portów), zespół trałujący wycofał się pod osłoną zasłony dymnej, bez strat^[4].

Obsada dowódcza

Dowódcy baterii:^[5]

• por. rez. art. Wojciech Siemianowski (17 IV - VI 1939)
• ppor. art. Jerzy Jan Dreszer (VI - 23 VIII 1939)
• por. rez. art. Antoni Bogusławski (24 VIII - 2 X 1939)

Przypisy

Bibliografia

• Waldemar Nadolny: Artyleria nadbrzeżna. Wielki Leksykon Uzbrojenia Wrzesień 1939. Tom 69. Edipresse Polska S.A., 2015. ISBN 978-83-7945-043-5.
• RomanR. Bąkowski RomanR., W cieniu sławnej siostry, czyli nie tylko baterią „cyplową” polska artyleria nadbrzeżna w 1939 roku stała, „Morze Statki i Okręty Wydanie Specjalne” (4/2014), Warszawa: Magnum X, ISSN 1426529X .
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
• AndrzejA. Bartelski AndrzejA., Działania artyleryjskie na Wybrzeżu w czasie Wojny Polskiej 1939 roku, „Morze Statki i Okręty Wydanie Specjalne” (4/2014), Warszawa: Magnum X, ISSN 1426529X .