Bateria ogniw

Bateria ogniw, bateria elektryczna – zestaw dwóch lub więcej pojedynczych ogniw elektrycznych. Mimo że określenie „bateria” oznacza zestaw składający się z kilku elementów, potocznie jest używane także w odniesieniu do pojedynczych ogniw[1].

Oznaczenia i parametry baterii

Spotykane standardy konstrukcji baterii przedstawione są w tabeli. Podano oznaczenia ich typów: amerykańskie handlowe (USA), Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej – International Electrotechnical Commission (IEC) oraz Amerykańskiego Instytutu Standaryzacji – American National Standards Institute (ANSI), a także inne spotykane w Polsce.

USAIECANSIinnekształtnapięciewygląd
NR1910Aladywalec L=30,2 mm, D=12 mm1,5 VLady Battery.jpg
AAAALR6125AMN2500walec L=42 mm, D=8 mm1,5 VLR61Varta.jpg
AAAR0324Amały paluszek, MN2400, AM4, UM4, HP16, microwalec L=44,5 mm, D=10,5 mm1,5 VBaterieAAA.jpg
AAAL   walec L=50 mm, D=10,5 mm1,5 V 
AAR615Apaluszek, MN1500, AM3, UM3, HP7, mignonwalec L=50 mm, D=14,2 mm1,5 VBateriaAA.jpg
 R10  walec L=34 mm, D=21 mm1,5 VBaterieR10.jpg
 2R10  walec L=68 mm, D=21 mm3 V
CR1414AUM2, MN1400, HP11, babywalec L=50 mm, D=23 mm1,5 VBateriaR14.jpg
DR2013AMN1300, UM1, HP2, monowalec L=58 mm, D=33 mm1,5 VBaterieR20.jpg
F   walec L=87 mm, D=32 mm1,5 V
F   walec L=105 mm, D=32 mm1,5 V
J   walec L=150 mm, D=2 mm1,5 V
 3R12 GP312S, bateria płaskaprostop.prostok. 67 × 62 mm × 22 mm4,5 V (∗)Bateria3R12.jpg
   lantern, 996prostop.kwadr. 68 mm kwadrat × 115 mm6 V (∗)
PP36LR61, 6F22, 6R611604AMN1604, blockprostop. prostok. 48 × 25 mm × 15 mm9 V (∗)Bateria6F22.jpg
 6F25  prostop. kwadr. 48 × 25 mm × 25 mm9 V (∗)
PP96F1001603 prostop. prostok. 51.6mm × 65.1 mm × 80,2 mm wys.9 V (∗)
 4R25X908MN908prostop. kwadr. 110 mm wys. × 67,7 mm kwadrat, wyprowadzenia sprężynowe6 V (∗)Lantern battery.jpg
 4R25915A prostop. kwadr. 110 mm wys. × 67,7 mm kwadrat, wyprowadzenia śrubowe6 V (∗)
 4LR25-2918AMN918prostop. prostok. 127 × 136,5 mm × 73 mm wys., wyprowadzenia śrubowe6 V (∗)
   PC926prostop. prostok. 127 × 136,5 mm × 73 mm wys., wyprowadzenia śrubowe12 V (∗)
lampowa A  bateria żarzenia do lamp elektronowychprostop.prostok. różnych rozmiarów
lub walec L=50 mm, D=17 mm
1,5 V, 6 VA battery (Eveready -742).jpg
lampowa B  bateria anodowa do lamp elektronowychprostop.prostok. różnych rozmiarów, często z kilkoma odczepami45 V, 60 V, 90 V itp.B battery (Eveready -762-S).jpg
lampowa C  bateria siatkowa do lamp elektronowychprostop.prostok. różnych rozmiarów, często z kilkoma odczepami4,5 V, 6 V, 9 V itp.C battery (Eveready -761).jpg

„prostop. prostok.” – oznacza prostopadłościan o podstawie prostokątnej,
„prostop. kwadr.” – prostopadłościan o podstawie kwadratowej,
a w konstrukcjach w postaci walca – „L” – długość, a „D” – średnicę

(∗) Baterie 4,5 V, 6 V, 9 V, i 12 V budowane są jako zestawy ogniw 1,5 V połączonych szeregowo.

Standardy europejskie opisano w IEC 60086-1 Primary batteries – Part 1: General (BS397 w Wielkiej Brytanii), natomiast amerykańskie opisano w ANSI C18.1 American National Standard for Dry Cells and Batteries-Specifications.

Oznaczenia według IEC

  • pierwsza litera – technologia wykonania:
    • (brak) – ogniwo cynkowo-grafitowe (anoda: cynk; elektrolit: chlorek amonu lub chlorek cynku; katoda: tlenek manganu(IV)/grafit)
    • Aogniwo cynkowo-powietrzne (anoda: cynk; elektrolit: chlorek amonu lub cynku; katoda: tlen / węgiel)
    • Bogniwo litowo-węglowe (anoda: lit; elektrolit organiczny; katoda: monofluorek węgla); 3 V; ogniwa tego rodzaju używane są zamiennie z ogniwami litowo-manganowymi
    • Cogniwo litowo-manganowe (anoda: lit; elektrolit organiczny; katoda: tlenek manganu(IV)); 3 V
    • Eogniwo litowo-tionylowe (anoda: lit; elektrolit niewodny nieorganiczny; katoda: chlorek tionylu)
    • F – (oznaczenie nieujęte w normie) ogniwo litowo-żelazowe
    • H – (oznaczenie nieujęte w normie) ogniwo niklowo-metalowo-wodorkowe ładowalne (akumulator NiMH); 1,2 V
    • K – (oznaczenie nieujęte w normie) ogniwo niklowo-kadmowe ładowalne (akumulator Ni-Cd); 1,2 V
    • Logniwo alkaliczno-braunsztynowe (anoda: cynk; elektrolit: wodorotlenek metalu alkalicznego; katoda: tlenek manganu(IV))
    • M
      • dawniej: ogniwo rtęciowe (anoda: cynk; elektrolit: wodorotlenek metalu alkalicznego; katoda: tlenek rtęci(II)) – stosowanie tego rodzaju ogniw zostało zabronione
      • obecnie: ogniwo litowe ładowalne
    • Pogniwo alkaliczno-powietrzne (anoda: cynk; elektrolit: wodorotlenek metalu alkalicznego; katoda: tlen/węgiel); napięcie nominalne 1,4 V[a]
    • Sogniwo srebrowo-cynkowe (anoda: cynk; elektrolit: wodorotlenek potasu; katoda: tlenek srebra(I) lub tlenek srebra(II))
    • Zogniwo niklowo-manganowe (Ni-Mn)
  • druga litera – kształt ogniwa
    • R – ogniwo cylindryczne
    • F – ogniwo płytkowe
    • S – ogniwo prostopadłościenne
  • liczba – numer katalogowy.

W przypadku baterii pastylkowych rozpowszechnił się wymiarowy system oznaczania wielkości przy zachowaniu oznaczeń literowych IEC (choć spotyka się opuszczanie litery R). I tak np. LR1130 oznacza baterię alkaliczno-braunsztynową cylindryczną o wysokości 3,0 mm (dwie ostatnie cyfry) i średnicy 11 mm (według oznaczeń IEC – LR54), a SR621 baterię srebrową o wysokości 2,1 mm i średnicy 6 mm (IEC – SR60).

Wśród akumulatorów spotyka się oznaczenia wymiarowe według schematu średnica/wysokość (w mm): HR 11/45 (KR 11/45) – akumulator NiMH (Ni-Cd) formatu R3, HR 15/51 (KR 15/51) – akumulator NiMH (Ni-Cd) formatu R6.

Zobacz też

Uwagi

  1. Baterie alkaliczno-powietrzne sprzedawane są z naklejoną folią zasłaniającą otworek; przed użyciem należy folię zerwać, by umożliwić dopływ powietrza celem rozpoczęcia reakcji chemicznej. Baterię należy zużyć w ciągu 3–4 miesięcy. Podczas eksploatacji napięcie spada do 1,2–1,3 V przy rozładowaniu. Ogniwa tego rodzaju używane są najczęściej w aparatach słuchowych.

Przypisy

  1. Słownik wyrazów obcych PWN. Opracowanie Lidia Wiśniakowska. Warszawa: PWN, 2004. ISBN 83-01-14197-2.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

B battery (Eveready -762-S).jpg
(c) RTC, CC-BY-SA-3.0

Eveready #762-S 45 Volts, Radio "B" Battery (Portable size)

Marked on bottom: For best results put in service before Dec. 1942

L 4.125 inch (104.8mm), W 2.5 inch (63.5mm), H 5.75 inch (146mm). Weight 2 lb 11.25 ounce (1226gm).
BaterieR10.jpg
size R-10 disposable alkaline batteries
Lantern battery.jpg
6 volt lantern battery wysokość: 114 mm; szerokość: 66 mm; głębokość: 66 mm
dimensions QS:P2048,114U174789
dimensions QS:P2049,66U174789
dimensions QS:P5524,66U174789
IEC 4R25
Lady Battery.jpg
Autor: Frank Murmann, Licencja: CC BY 3.0
Battery Lady-Size
BateriaR14.jpg
size R-14 (C) alkaline disposable battery
LR61Varta.jpg
Baterie Alkaliczne LR61 Varta
BateriaAA.jpg
Autor: Marcin Sei Juchniewicz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Typowe wymiary baterii AA.
Galvanic Cell.svg
Autor: Gringer, Licencja: CC BY-SA 3.0
Galvanic cell.
BaterieR20.jpg
Size "R-20" / "D" disposable batteries
A battery (Eveready -742).jpg
(c) RTC, CC-BY-SA-3.0
Eveready #742 1½ Volts, Portable "A" Battery for 1.4 Volt receivers

Marked on bottom: For best results put in service before Feb. 1943

L 2.5 inch (63.5mm), W 2.5 inch (63.5mm), H 4 inch (101.6mm). Weight 1 lb 4.5 ounce (581gm).

I took this photo, then edited out background with Adobe Photoshop Elements 2.0.