Baza Armii Polskiej na Wschodzie

Baza Armii Polskiej na Wschodzie (Baza 2 Korpusu Polskiego) – jednostka Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie tworząca wraz z 2 Korpusem Polskim pierwszy rzut Armii Polskiej na Wschodzie.

Historia bazy

Baza Armii Polskiej na Wschodzie została utworzona na podstawie wydanych w dniu 25 listopada 1943 przez Naczelnego Wodza, gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego Wytycznych organizacyjnych dla Armii Polskiej na Wschodzie^[1]. Po rozmowach z władzami brytyjskimi w skład bazy włączono: 7 Zapasową Dywizję Piechoty, Centrum Wyszkolenia Armii, szpitale oraz pododdziały służb armii. Na dowódcę bazy wyznaczono gen. bryg. Mariana Przewłockiego. Dowódca bazy podlegał bezpośrednio dowódcy II Korpusu Polskiego, gen. dyw. Władysławowi Andersowi, który zachował stanowisko dowódcy armii. Baza została zorganizowana w marcu 1944 r. na terytorium Włoch, w m. Mottola położonej około 12 km na zachód od portu Taranto.

Baza łączyła w sobie funkcje:

• jednostki zapasowej II Korpusu Polskiego (7 Dywizja Piechoty),
• jednostki szkolnej armii (Centrum Wyszkolenia Armii),
• bazy mobilizacyjnej dla nowo formowanych wielkich jednostek, oddziałów i pododdziałów 2 KP,
• bazy szpitalnej armii (szpitale wojenne),
• bazy materiałowo-technicznej i przesyłowo-transportowej, której głównym zadaniem było utrzymanie stałego przepływu ludzi (uzupełnień) i materiałów między 2 KP a drugim i trzecim rzutem armii,
• bazy socjalno-wypoczynkowej (ośrodek wypoczynkowy, hotele oficerskie i żołnierskie, kantyny PWSK),
• okręgu etapowego (komendy placu).

Rola bazy wzrosła po zakończeniu działań wojennych, kiedy trafiły do niej liczne rzesze jeńców wojennych i robotników przymusowych. Przez cały okres powojennego pobytu 2 Korpusu Polskiego we Włoszech dowództwo bazy korpusu znajdowało się w Mottoli, a jej poszczególne jednostki rozlokowano na południu Półwyspu Apenińskiego w rejonie Matera-Taranto-Lecce^[2]

Struktura organizacyjna i obsada personalna bazy

• Dowództwo
  • dowódca bazy
    • gen. bryg. Marian Przewłocki (VI 1944 – III 1947)
    • płk sap. Jerzy Sochocki (III - V 1947)
  • inspektor szpitalnictwa – gen. bryg. Bolesław Szarecki
• Sztab
  • szef sztabu – ppłk dypl. Wilhelm Wilk-Leśniak
  • Oddział Służby Sztabu
  • Oddział Wyszkolenia
  • Oddział Informacji
• Kwatermistrzostwo
  • kwatermistrz – ppłk int. Stanisław Żelaski
  • dowódca Żandarmerii - ppłk Edward Czuruk (1945-1946)
• Inspektorat Pomocniczej Wojskowej Służby Kobiet
  • inspektorka PWSK - płk Bronisława Wysłouch z Szabatowskich
  • kierowniczka Biura Inspektoratu PWSK - kpt. M. Masztak-Olechowicz
• 7 Dywizja Piechoty
• Centrum Wyszkolenia Armii wykorzystującego doświadczenia Centrum Wyszkolenia Armii Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR
• Centrum Wyszkolenia Wojsk Pancernych (od stycznia 1945) komendant ppłk Stanisław Szostak
  • Komenda
  • Ośrodek Wyszkolenia Pomocniczej Wojskowej Służby Kobiet w Matera (utworzony 24 marca 1945):
  • Szkoła Podchorążych Pomocniczej Wojskowej Służby Kobiet
• 1 Szpital Wojenny
• 3 Szpital Wojenny
• Dom Ozdrowieńców
• 14 Sąd Polowy

Jednostki formowane w bazie

• 2 Warszawska Dywizja Pancerna,
• 3 Brygada Strzelców Karpackich,
• 4 Wołyńska Brygada Piechoty,
• (3) 14 Wielkopolska Brygada Pancerna,
• Batalion Commando formowany od 15 sierpnia 1944 na bazie 1 Samodzielnej Kompanii Komandosów, a z dniem 6 listopada 1944 przemianowany na 2 Batalion Komandosów Zmotoryzowanych,
• 12 Pułk Artylerii Ciężkiej,
• 13 Pułk Artylerii Ciężkiej,

Przypisy

Bibliografia

• Wiesław Caban: Wiesław Caban, Józef Smoliński, Jakub Żak: Mity i legendy w polskiej historii wojskowości. T. 2. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, 2014. ISBN 978-83-7133-590-7.
• Piotr Żaroń, Armia Polska w ZSRR, na Bliskim i Środkowym Wschodzie, Warszawa 1981.
• Witold Biegański, Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, tom 5, Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie, Warszawa 1967.
• Michał Polak, Logistyczne zabezpieczenie działań 2 Korpusu Polskiego (grudzień 1944 – kwiecień 1945), Przegląd Historyczno-Wojskowy, Nr 4 (209), Warszawa 2005.
• Maciej Zajączkowski, Sztylet Komandosa, Warszawa 1991.