Bazylika św. Agnieszki za Murami

Bazylika św. Agnieszki za Murami

Basilica di Sant'Agnese fuori le mura

Kościół tytularny
Państwo	Włochy
Miejscowość	Rzym Via Nomentana 364
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Agnieszki za Murami[1]
Bazylika mniejsza	od niepamiętnych czasów
Wezwanie	św. Agnieszka
Historia Data zakończenia budowy VII wiek
Dane świątyni plan świątyni Styl barok
Położenie na mapie Rzymu Bazylika św. Agnieszki za Murami
Położenie na mapie Włoch Bazylika św. Agnieszki za Murami
Położenie na mapie Lacjum Bazylika św. Agnieszki za Murami
41°54′11″N 12°29′49″E/41,903056 12,496944
Strona internetowa

Bazylika św. Agnieszki za Murami (wł. Basilica di Sant'Agnese fuori le mura) – rzymskokatolicki kościół tytularny w Rzymie.

Świątynia ta jest kościołem parafialnym oraz kościołem tytularnym, mającym również rangę bazyliki mniejszej^[1].

Lokalizacja

Kościół znajduje się w XVII. dzielnicy Rzymu – Trieste (Q XVII) przy Via Nomentana 364.

Patronka

Patronką świątyni jest św. Agnieszka – dziewica, która poniosła śmierć męczeńską za wiarę chrześcijańską w IV wieku. Św. Agnieszka jest wymieniana w pierwszej modlitwie eucharystycznej.

Historia

Obecny kościół zbudowano w VII w. na polecenie papieża Honoriusza I w miejsce zniszczonej bazyliki z czasów Konstantyna Wielkiego (IV wiek). Bazylika znajduje się nad grobem św. Agnieszki.

Bazylikę wzbogacali papieże Hadrian I i Leon III. W 1479 kardynał Giuliano della Rovere (późniejszy papież Juliusz II) zbudował wieże. Prace konserwatorskie przeprowadzone w XVII w. zainicjował kardynał Alessandro Ottaviano de' Medici (późniejszy papież Leon XI). W dniu 14 czerwca 1615 relikwie św. Agnieszki oraz innych męczenników złożono pod ołtarzem głównym w srebrnym relikwiarzu ofiarowanym przez papieża Pawła V. Wtedy też powstało zadaszenie nad ołtarzem.

W 1112 r. papież Paschalis II osadził w klasztorze przy bazylice benedyktynki, natomiast w 1479 r. Sykstus IV zamknął ten żeński klasztor, a w ich miejsce osadził ambrozjanów^[2]. Z kolei w 1489 r. Z kolei Innocenty VIII zastąpił ich kanonikami regularnymi laterańskimi, którzy przebywają tam do czasów obecnych^[2]. W 1708 r. bazylika stała się kościołem parafialnym, opiekę nad parafią powierzono kanonikom laterańskim^[2].

Architektura i sztuka

© José Luiz Bernardes Ribeiro, CC BY-SA 4.0

Fasada bazyliki

Dzwonnica

Kościół ma trzy nawy z trzema kaplicami w każdej z nich.

Ołtarz główny pochodzi z czasów papieża Pawła V. Umieszczone są w nim m.in. relikwie św. Agnieszki i św. Emerencjany. Baldachim nad ołtarzem głównym pochodzi z 1614 r., jednak podtrzymujące go cztery porfirowe kolumny pochodzą z czasów starożytnych^[2]. Tron biskupi stojący za ołtarzem pochodzi prawdopodobnie z VII wieku^[2]. Najstarszym przedmiotem w świątyni jest świecznik paschalny datowany na II wiek^[2].

Nad tabernakulum znajduje się figura św. Agnieszki, wykonana przez Nicolasa Cordiera^[2]. Wykorzystał on starożytny alabastrowy korpus, który uzupełnił elementami z brązu (głowa i kończyny)^[2].

Strop kasetonowy pochodzi z roku 1606, jest bogato rzeźbiony, pośrodku wizerunek św. Agnieszki, oprócz niej św. Cecylii i Konstantyny, jednak malowania i złocenia są XIX-wieczne^[2].

Nawa główna bazyliki

Sufit

Nawa główna - widok w kierunku chóru

© José Luiz Bernardes Ribeiro, CC BY-SA 4.0

Figura św. Agnieszki nad tabernakulum.

W absydzie znajduje się najcenniejsze i najstarsze dzieło w bazylice – mozaika przedstawiająca św. Agnieszkę oraz papieży św. Symmachusa i Honoriusza I. Powstała ona pomiędzy 625 a 638. Jest przykładem wpływów bizantyjskich.

Apsyda

Mozaika przedstawiająca św. Agnieszkę

Mozaika przedstawiająca papieża Honoriusza I

Mozaika przedstawiająca papieża św. Symmachusa

W prawej nawie znajdują są kaplice: św. Augustyna, świętych Szczepana (Stefana) i Wawrzyńca oraz świętej Emerencjany. W środkowej kaplicy można podziwiać marmurowe rzeźby ze szkoły Andrea Bregno (XV w.) przedstawiające dwóch świętych Szczepana i Wawrzyńca, a także marmurową głowę Chrystusa, uważaną za XVII-wieczną kopię zaginionego dzieła Michała Anioła^[2].

Kaplice lewej nawy: Bractwa Najświętszego Serca Pana Jezusa, Matki Bożej Pompejańskiej, i Pobożnego Związku Córek Maryi. W centralnej kaplicy można zobaczyć freski z XV wieku, a po bokach dwa freski Giuseppiego Chiari.

Pod bazyliką znajdują się katakumby ponownie odkryte przypadkowo w latach 1865–1866 i odkopywane od 1869. Łączna długość ich korytarzy wynosi 5 km^[3].

Ołtarz świętych Szczepana i Wawrzyńca. U dołu marmurowa głowa Chrystusa, kopia dzieła Michała Anioła, XVII w.

Krypta z relikwiami św. Agnieszki i św. Emerencjany

Obchody

W święto patronki 21 stycznia w bazylice są błogosławione dwa jagnięta, wełna z których posłuży do wykonania paliuszy^[4].

Kardynałowie prezbiterzy

Bazylika świętej Agnieszki za Murami jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-prezbiterom (Titulus Sanctae Agnetis extra moenia). Tytuł ten ustanowił papież Innocenty X w dniu 5 października 1654^[5].
Obecnie kardynałem prezbiterem św. Agnieszki za Murami jest Camillo Ruini emerytowany wikariusz generalny Rzymu.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Parafia św. Agnieszki za Murami na stronie diecezji rzymskiej. diocesidiroma.it. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-29)].
• Chris Nyborg, "Sant'Agnese fuori le Mura" (ang.)
• Bazylika św. Agnieszki za Murami w bazie catholic-hierarchy.org (ang.)

Zobacz też

• Tytularne kościoły kardynalskie