Bazylika św. Marka w Rzymie

Bazylika św. Marka

San Marco

Kościół tytularny
Dwupiętrowa fasada bazyliki. Po prawej Pałac Wenecki, dawna ambasada Republiki Weneckiej, którego patronem jest św. Marek
Państwo	Włochy
Miejscowość	Rzym Piazza San Marco 48[1]
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	San Marco Evangelista al Campidoglio[1]
Bazylika mniejsza	od niepamiętnych czasów
Wezwanie	św. Marka Ewangelisty
Wspomnienie liturgiczne	25 kwietnia
Historia Data powołania • dekret wydał 336 papież Marek Data zakończenia budowy VI wiek Data poświęcenia 336 Data odbudowy 1470
Dane świątyni Styl renesans, barok Architekt Leon Battista Alberti (fasada) Liczba naw 3
Położenie na mapie Rzymu Bazylika św. Marka
Położenie na mapie Włoch Bazylika św. Marka
Położenie na mapie Lacjum Bazylika św. Marka
41,895724°N 12,481448°E/41,895724 12,481448
Strona internetowa

Bazylika św. Marka Ewangelisty w Rzymie (wł. San Marco) – rzymskokatolicka bazylika mniejsza w Rzymie, poświęcona św. Markowi Ewangeliście, jeden z najstarszych kościołów w Wiecznym Mieście^[2]. Została zbudowana w IV wieku z inicjatywy papieża św. Marka, którego szczątki znajdują się w urnie pod ołtarzem głównym.

Świątynia ta jest kościołem parafialnym parafii San Marco Evangelista al Campidoglio oraz kościołem tytularnym, mającym również rangę bazyliki mniejszej^[1]. Jest też kościołem stacyjnym z trzeciego poniedziałku Wielkiego Postu.

Lokalizacja

Kościół znajduje się w IX. Rione Rzymu – Pigna przy placu św. Marka^[1], obok placu Weneckiego. Fasada bazyliki łączy się z elewacją Pałacu Weneckiego.

Historia

W 336 roku papież Marek zlecił budowę kościoła poświęconego swemu patronowi, św. Markowi Ewangeliście, w miejscu zwanym ad Pallacinas. Początkowo nosił nazwę Titulus Marci i tak widniał na dokumentach synodu zwołanego przez papieża Symmachusa w 499 roku^[3]. Z badań archeologicznych wynika, że kościół poważnie ucierpiał w pożarze w V wieku (lub później)^[3]. W 792 roku papież Hadrian I dokonał renowacji bazyliki, a w 833 roku papież Grzegorz IV całkowicie przebudował świątynię, zmieniając jej orientację (w miejscu starej apsydy powstało wejście i odwrotnie)^[3]. W 1145 roku do kościoła sprowadzono relikwie papieża św. Marka, które wówczas umieszczono pod głównym ołtarzem^[3]. W 1154 roku dobudowano romańską dzwonnicę. Z polecenia pochodzącego z Wenecji papieża Pawła II w latach 1465–70 przebudowano fasadę bazyliki, nadając jej styl renesansowy (wybudowano m.in. portyk i loggię). Autorstwo projektu przypisuje się Leonowi Battiście Albertiemu^[2]. Do przebudowy wykorzystano marmur z Koloseum i Teatru Marcellusa. Ostatnia główna przebudowa wnętrza, w duchu baroku, zaczęła się pomiędzy 1654-57 i kończyła się w latach 1735-50 przez kardynała Angelo Marię Quiriniego.

Architektura i sztuka

Fasada bazyliki jest dwupiętrowa, portyk z trzema łukami, u góry loggia również z trzema łukami^[3]. W portyku znajdują się starożytne elementy oraz fragmenty z bazyliki usunięte z pierwotnej lokalizacji podczas renowacji^[3].

W portyku znajduje się kilka wczesnochrześcijańskich nagrobków, jak i płyta nagrobkowa Vannozzy Cattanei, kochanki Rodriga Borgii, późniejszego papieża Aleksandra VI. Niedaleko tej płyty zlokalizowana jest cembrowina studni wydrążona w bębnie starożytnej kolumny^[3]. Studnia ta prawdopodobnie pierwotnie mieściła się wewnątrz kościoła (podobnie jak w bazylice św. Bartłomieja na Wyspie Tyberyjskiej), ale nie jest znana dokładna jej wcześniejsza lokalizacja^[3].

W tympanonie nad wejściem znajduje się płaskorzeźba z 1464 roku przedstawiająca św. Marka^[3]. Po bokach wejścia umieszczono parę kamiennych leżących lwów^[3].

Wejście do bazyliki z płaskorzeźbą św. Marka Ewangelisty u góry, na dole po bokach kamienne lwy

Portyk bazyliki

Cembrowina studni wykonana z antycznej kolumny

Wnętrze

Podłoga bazyliki znajduje się poniżej poziomu z doby renesansu. Wnętrze świątyni zachowuje starożytną strukturę bazylikalną, choć jego wystrój jest barokowy. Kościół nie ma transeptu, nawa główna biegnie nieprzerwanie aż do apsydy, ponadto bazylika ma dwie nawy boczne^[3]

Widoczne są elementy wskazujące na długą historię bazyliki, m.in.:

• mozaika w absydzie ukazująca papieża Grzegorza IV ofiarującego bazylikę Chrystusowi w otoczeniu świętych i apostołów, w tym św. Marka Ewangelisty i św. Marka papieża^[4] (przy czym Grzegorz IV ma kwadratowy nimb nad głową co oznacza, że żył jeszcze podczas tworzenia mozaiki^[3]), w niższym pasie znajduje się Baranek Boży otoczony przez 12 owiec symbolizujących Apostołów, po bokach miasta Betlejem i Jerozolima^[3];
• drewniane XV-wieczne^[3], renesansowe, kasetonowe sklepienie zawierające herb papieża Pawła II;
• grobowiec Leonardo Pesaro z 1796 roku dłuta Antonio Canovy.

Wnętrze bazyliki. Widok na ołtarz główny

Mozaika w apsydzie. Od lewej: papież Grzegorz IV, św. Marek Ewangelista, św. Felicissimus, Chrystus, papież św. Marek, św. Agapit i św. Agnieszka^[3].

Ołtarz główny

Kardynałowie prezbiterzy

Bazylika św. Marka jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-prezbiterom (Titulus Sancti Marci)^[5].

Przypisy