Bazylika św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty w Mielcu

Bazylika kolegiacka św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty w Mielcu

A-536 z dnia 17.09.1976 r.[1]
bazylika mniejsza, kolegiata kościół parafialny
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Mielec
Adres	bł. ks. Romana Sitki 1
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Mateusza Apostoła i Ewangielisty w Mielecu
Kapituła kolegiacka • nadający tytuł	od 25 grudnia 2017 bp Andrzej Jeż
Wezwanie	św. Mateusza
Wspomnienie liturgiczne	21 września
Historia Data zakończenia budowy XVIII wiek
Dane świątyni Wieża kościelna • liczba wież 1
Położenie na mapie Mielca Bazylika kolegiacka św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty w Mielcu
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Bazylika kolegiacka św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty w Mielcu
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Bazylika kolegiacka św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty w Mielcu
Położenie na mapie powiatu mieleckiego Bazylika kolegiacka św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty w Mielcu
50°17′05,5″N 21°25′15,0″E/50,284861 21,420833
Strona internetowa

Bazylika kolegiacka św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty w Mielcu – barokowy kościół parafialny w Mielcu, z przełomu XVII i XVIII wieku, od 2006 roku posiadający godność bazyliki mniejszej. Od 25 grudnia 2017^[2] pełni funkcję kolegiaty, przy której mieści się kapituła.

Historia

Parafia w Mielcu powstała staraniem ówczesnych właścicieli miasta, rodu Mieleckich, w 2. połowie XIV wieku, a jej pierwszy, drewniany kościół wzmiankowany jest w 1470. W ostatnich latach XVI wieku dobudowano do niego murowaną kaplicę św. Anny. Obecny kościół parafialny powstał z fundacji Jerzego Zbigniewa Ossolińskiego, kasztelana połanieckiego. Budowany był w latach 1678–1721. Konsekrował go w 1762 biskup sufragan przemyski Hieronim Wielogłowski. Częściową przebudowę, połączoną z dobudowaniem wieży i murowanego ogrodzenia przeszedł w latach 1792–1795, kolejne w latach 1877–1878 i w 1924, kiedy podwyższono wieżę i dobudowano kruchtę od strony południowej. Bullą papieża Benedykta XVI z dnia 1 sierpnia 2006 roku (ogłoszoną oficjalnie 21 września) kościół św. Mateusza otrzymał tytuł bazyliki mniejszej^[3][4]. W Boże Narodzenie 25 grudnia 2017^[2] (oficjalnie 29 grudnia 2017 roku) biskup Andrzej Jeż erygował kapitułę kolegiacką pw. św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty w Mielcu – od tego czasu świątynia posiada tytuł bazyliki kolegiackiej.

Architektura i wnętrze

Wnętrze bazyliki

Bazylika św. Mateusza jest jednonawowym orientowanym kościołem zbudowanym na planie krzyża, z bocznymi kaplicami w formie transeptu. Od strony zachodniej do nawy przylega dwukondygnacyjna wieża z kopulastym, łamanym hełmem, połączona spływami z fasadą, z kruchtą w przyziemiu. Główne wejście ujęte jest w barokowy portal z czarnego marmuru, z herbem Ossolińskich Topór. Dwuprzęsłowe, prostokątne prezbiterium zamknięte jest prostą ścianą. Od strony północnej przylega do niego zakrystia. Nawa nakryta jest sklepieniem kolebkowym z lunetami, zaś prezbiterium i zakrystia sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi.

Większość wyposażenia wnętrza utrzymana jest w stylu rokokowym z 2. połowy XVIII wieku. Ołtarz główny ma wprawiony w polu głównym obraz Ukrzyżowania z XVII wieku, przypisywany Tomaszowi Dolabelli. Ponadto w bazylice znajdują się dwa rokokowe ołtarze boczne w nawie przy tęczy) i dwa barokowe ołtarze w kaplicach, rokokowa ambona, dwa konfesjonały i ławy oraz późnobarokowa chrzcielnica. Chór muzyczny z końca XVIII wieku wsparty jest na trzech arkadowych filarach. Organy o rokokowym prospekcie były przebudowywane w 2. połowie XX wieku.

Upamiętnienie

Przy bazylice w 1990 została ustanowiona ściana katyńska, honorująca ofiary zbrodni katyńskiej związane z ziemią mielecką; upamiętniony został m.in. mjr Kazimierz Dobrostański^[5].

Przypisy

Bibliografia

• HannaH. Lawera HannaH., ArturA. Bata ArturA., Mielec i okolice, Krosno: „Roksana”, 1998, ISBN 83-87282-60-X, OCLC 69299821 .
• Kościoły zabytkowe Diecezji tarnowskiej. tarnowskie.koscioly.sl.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-08)]. [dostęp 4 maja 2010]