Bazylika św. Piotra w Okowach

Bazylika św. Piotra w Okowach

Basilica di San Pietro in Vincoli a Colle Oppio

Kościół tytularny
(c) I, Sailko, CC BY-SA 3.0 Front bazyliki
Państwo	Włochy
Miejscowość	Rzym Piazza San Pietro in Vincoli 4/a
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Santi Silvestro e Martino ai Monti[1]
Bazylika mniejsza	od niepamiętnych czasów
Wezwanie	św. Piotra
Wspomnienie liturgiczne	29 czerwca 1 sierpnia[2]
Historia Data powołania V wiek Data odbudowy 1875
Dane świątyni Liczba naw 3
Położenie na mapie Rzymu Bazylika św. Piotra w Okowach
Położenie na mapie Włoch Bazylika św. Piotra w Okowach
Położenie na mapie Lacjum Bazylika św. Piotra w Okowach
41°53′37,5″N 12°29′34,1″E/41,893750 12,492806
Strona internetowa

Bazylika św. Piotra w Okowach (wł. Basilica di San Pietro in Vincoli a Colle Oppio) – kościół tytularny w Rzymie na wzgórzu Eskwilin. Opiekę nad bazyliką sprawuje zakon Kanoników Regularnych Laterańskich^[3].

Świątynia ta jest kościołem rektoralnym parafii Santi Silvestro e Martino ai Monti oraz kościołem tytularnym, mającym również rangę bazyliki mniejszej^[1]. Jest też kościołem stacyjnym z pierwszego poniedziałku Wielkiego Postu.

Lokalizacja

Kościół znajduje się w I. Rione Rzymu – Monti przy Piazza San Pietro in Vincoli 4/A^[1].

Historia

Kościół został zbudowany w V wieku (w 442 lub prawdopodobnie w 439 roku^[2]) na zlecenie Licynii Eudoksji, żony cesarza Walentyniana III (kościół był określany jako Titulus Eudoxiae lub Eudoxiana^[2]). Kościół został wybudowany na miejscu wcześniejszego kościoła Apostołów^[2][4]. Zgodnie z przekazami, Eudoksja przekazała też papieżowi Leonowi I łańcuchy, w które miał być zakuty św. Piotr podczas swojego uwięzienia. Łańcuchy te są do dnia dzisiejszego przechowywane w tym kościele.

W 680 roku wykonano mozaikę św. Sebastiana jako dar dziękczynny za zakończenie zarazy^[2]. Kościół był kilkukrotnie odnawiany i dekorowany (za pontyfikatów: Hadriana I, Leona III, Stefana IV, Grzegorza IV)^[2].

30 września 1061 w bazylice odbyła się elekcja papieska, podczas której wybrano papieżem Aleksandra II. Dzień później również w tej bazylice odbyła się koronacja nowego biskupa Rzymu.

Podczas awiniońskiej niewoli papieży bazylika popadła w ruinę^[2]. Jej renowacja rozpoczęła się po jej objęciu przez kardynała Mikołaja z Kluzy i była kontynuowana po jego śmierci przez papieży Sykstusa IV i Juliusza II (m.in. obecny portyk został wzniesiony w 1475 roku)^[2].

W 1513 w kościele zostało umieszczone mauzoleum papieża Juliusza II, w skład którego wchodzi monumentalna statua Mojżesza Michała Anioła.

W XVII wieku bazylika przeszła renowację, kierowaną przez Francesco Fontanę, która zaowocowała sufitem i nowymi dekoracjami^[2]. Kolejna renowacja miała miejsce w latach 1875–1877^[2]. Wcześniej łańcuch św. Piotra był przechowywany w zakrystii i pokazywany tylko z okazji ważnych świąt, podczas wzmiankowanej renowacji łańcuch wystawiono na stałą ekspozycję^[2]. W połowie XX wieku przeprowadzono następną renowację bazyliki^[2].

Architektura i sztuka

Portyk został wzniesiony w XV wieku przez Baccio Pontellego, górna kondygnacja została dodana w 1578 roku, na polecenie kardynała Antoine'a de Granvelle, aby ukryć starą fasadę^[2].

Portyk bazyliki

Apsyda

Bazylika ma 3 nawy, transept i półkolistą apsydę^[2]. Bazylika ma tylko dwie kaplice boczne flankujące apsydę, posiadające swoje własne apsydy^[2]. Sufit jest dziełem Francesco Fontany, w jego centralnej części znajduje się fresk Giovanniego Battisty Parodiego z 1706 roku Cudowne połączenie się łańcuchów św. Piotra^[2][4].

Wnętrze bazyliki

Cudowne połączenie się łańcuchów św. Piotra, Giovanni Battista Parodi, malowidło na suficie, 1706

Baldachim (z 1876 roku) nad ołtarzem głównym oraz konfesja pod nim są autorstwa Virginio Vespignaniego^[4]. W niszy w głównym ołtarzu umieszczono relikwiarz z 1856 roku z łańcuchem św. Piotra^[2]. Po jego lewej stronie jest rzeźba przedstawiająca św. Piotra, a po prawej anioła, który uwolnił go z więzienia w Jerozolimie^[2].

Ołtarz główny z baldachimem

Łańcuch św. Piotra

Obszerna apsyda bazyliki pochodzi z kościoła z V wieku, zdobią ją freski z 1577 roku autorstwa Jacopo Coppi: Uwolnienie św. Piotra z więzienia, Biskup Juwenalis dający okowy cesarzowej Eudoksji i Eudoksja dająca okowy papieżowi^[2].

W prawym transepcie znajduje się mauzoleum papieża Juliusza II, a w nim centralnie umieszczony posąg Mojżesza dłuta Michała Anioła^[4].

Grobowiec Juliusza II

Michał Anioł – Mojżesz

W jednym z ołtarzy bocznych lewej nawy znajduje się wotywna bizantyjska mozaika św. Sebastiana z VII wieku. Przedstawia ona świętego nietypowo – z brodą i w dworskim stroju^[2].

Ołtarz św. Sebastiana

Podczas prac prowadzonych w latach 1956-1960 po zdjęciu posadzki, stwierdzono pod kościołem kilka warstw budowlanych – wcześniejszy kościół Apostołów, domus z IV wieku oraz obiekt z czasów Nerona (prawdopodobnie fragment Domus Aurea)^[4].

Kardynałowie prezbiterzy

Bazylika św. Piotra w Okowach jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-prezbiterom (Titulus Sancti Petri ad Vincula)^[5].

Zobacz też

• Tytularne kościoły kardynalskie

Przypisy

Bibliografia

• Sari Gilbert, Michael Brouse: Przewodnik National Geographic – Rzym. G+J RBA Sp. z o.o.& Co. Spółka Komandytowa, 2002, s. 63. ISBN 83-88132-81-4.
• Przewodniki Wiedzy i Życia – Rzym. Hachette Livre Polska Sp. z o.o., 2006, s. 170. ISBN 83-7184-448-4.

Linki zewnętrzne

• San Pietro in Vincoli (ang.)