Bazylika św. Sebastiana za Murami

Bazylika św. Sebastiana za Murami
Basilica di San Sebastiano Fuori le Mura
kościół tytularny
Ilustracja
Fasada świątyni
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Rzym
Via Appia Antica 136

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Sebastiana za Murami[1]

Bazylika mniejsza

od niepamiętnych czasów

Wezwanie

św. Sebastiana

Wspomnienie liturgiczne

20 stycznia

Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Sebastiana za Murami”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Sebastiana za Murami”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Sebastiana za Murami”
Ziemia41°51′20″N 12°30′56″E/41,855556 12,515556

Bazylika św. Sebastiana za Murami (Basilica di San Sebastiano Fuori le Mura), wcześniej Bazylika Apostołów – kościół położony w pobliżu Via Appia w Rzymie, poza murem Aureliana (stąd nazwa).

Świątynia ta jest kościołem parafialnym oraz kościołem tytularnym, mającym również rangę bazyliki mniejszej[1].

Lokalizacja

Kościół znajduje się w XX. dzielnicy Rzymu – Ardeatino (Q XX) przy Via Appia Antica 136[1].

Patron

Patronem świątyni jest św. Sebastian – męczennik za wiarę chrześcijańską z III wieku.

Historia

Pierwotne wezwanie świątyni, Apostołów Piotra i Pawła, nawiązuje do kultu obu Apostołów, który rozwijał się w tym miejscu[2]. Inskrypcja umieszczona w katakumbach przy tej świątyni, która głosi: Tutaj niegdyś przebywali święci – powinieneś o tym wiedzieć – ty, który poszukujesz imion Piotra i Pawła, uczniów, których wysłał Wschód, co dobrowolnie poświadczamy, wskazuje na istniejący tu w starożytności kult Apostołów[3].

Świątynia od połowy IV w. nosi wezwanie św. Sebastiana, gdyż stała się ona miejscem kultu miejscowych męczenników, zwłaszcza św. Sebastiana.

W 826 roku, w związku z atakiem Saracenów na Rzym, relikwie św. Sebastiana zostały dla bezpieczeństwa zabrane z bazyliki, głowa trafiła do bazyliki Czterech Koronatów, część relikwii do bazyliki św. Piotra na Watykanie, a część rzekomo do Soissons we Francji[4]. Po zniszczeniu bazylika została odbudowana za pontyfikatu Mikołaja I, który założył również przy niej klasztor[4]. Najwcześniejsze wzmianki, pochodzące co prawda dopiero z XII wieku, przypisują zarządzanie nim kanonikom laterańskim[4]. Zostali oni zastąpieni przez cystersów za papieża Honoriusza III, który nadzorował koleją restaurację bazyliki[4].

W 1218 roku z bazyliki św. Piotra sprowadzono z powrotem relikwie św. Sebastiana[4]. W XV wieku do świątyni dodano portyk wejściowy[4]. Poważna przebudowa bazyliki, która była wówczas w złym stanie, została zainicjowana przez kardynała Scipione Caffarelli-Borghese w 1608 roku, pracami kierował Flaminio Ponzio, a po jego śmierci w 1613 roku Giovanni Vasanzio[4]. Powstał wtedy obecny portyk, została dodana kopuła, przebudowano również prezbiterium, zbudowano nowy ołtarz główny, w którym umieszczono rzekome relikwie św. Stefana I[4]. W 1672 roku przebudowano podłogę i założono kratę umożliwiającą pielgrzymom zaglądanie do krypty św. Sebastiana, przeniesiono wówczas relikwie św. Sebastiana do kaplicy, w której znajdują się obecnie, natomiast w miejscu ich wcześniejszego przechowywania utworzono kaplicę relikwii[4].

W 1712 roku na polecenie papieża Klemensa XI zniszczono kaplicę św. Fabiana, w miejscu której powstało mauzoleum przeznaczone dla rodziny papieża[4]. Twórcą nowej kaplicy był Carlo Fontana, który zbudował też nową zakrystię[4].

W 1714 roku bazylika stała się kościołem parafialnym rozległej terytorialnie, lecz słabo zaludnionej parafii[4]. W 1826 roku cystersi wcześniej opiekujący się bazyliką zostali zastąpieni przez franciszkanów[4]. W 1892 roku pod bazyliką rozpoczęto prace archeologiczne, które ujawniły pozostałości wcześniejszego kościoła Apostołów oraz pogański cmentarz (odkryty w latach 20. XX wieku)[4].

Architektura i sztuka

Fasada bazyliki składa się z portyku o trzech łukach opartych na kolumnach w porządku jońskim (pochodzących z wcześniejszego kościoła), powyżej znajdują się trzy okna o półkolistych naczółkach, całość fasady wieńczy tympanon[5].

Bazylika jest jednonawowa, nakryta drewnianym sufitem zdobionym postacią św. Sebastiana (rzeźba autorstwa Annibale Durante) oraz herbami papieża Grzegorza XVI (który nakazał odnowienie sufitu[4] i kardynała Scipione Caffarelli-Borghese[5].

Wnętrze bazyliki
Św. Sebastian, rzeźba w drewnie na suficie bazyliki dłuta Annibale Durante


Ołtarz główny wykonano z sarkofagu pochodzącego z V wieku, jest on dedykowany św. Stefanowi I (w związku z czym patron bazyliki św. Sebastian ma osobną kaplicę)[4]. Nad ołtarzem znajduje się malowidło autorstwa Innocenzo Tacconi Ukrzyżowanie, po bokach i nieco z przodu znajdują się popiersia św. Piotra i św. Pawła wykonane przez Nicolasa Cordiera[4].

Po prawej stronie w pierwszej niszy licząc od wejścia do bazyliki znajduje się popersie Salvator Mundi (Zbawiciel świata) z 1679 r. autorstwa Giovanniego Lorenzo Berniniego[4]. Rzeźba ta jest ostatnim dziełem Berniniego i przez długi uważana była za zaginioną, została odnaleziona w klasztorze przylegającym do bazyliki św. Sebastiana dopiero w 2001 roku[5].

Ołtarz główny bazyliki
Salvator Mundi dłuta Giovanniego Lorenzo Berniniego, 1679


Pierwszą po prawej stronie kaplicą jest Kaplica Relikwii[5]. Została ona zabudowana w 1625 roku na zlecenie Maksymiliana I Bawarskiego, natomiast obecną postać przybrała w 1672 roku i zawdzięcza ją kardynałowi Francesco Barberiniemu[4]. W ołtarzu tej kaplicy jakoby przechowywane są następujące relikwie: kolec z korony cierniowej, palec, ząb i fragment żebra św. Piotra, ząb św. Pawła, ramię św. Andrzeja, część głowy i ramię papieża św. Fabiana, głowy papieży św. Kaliksta i św. Stefana I, ramię św. Rocha, części głów św. Nereusza i Achillesa, strzała która trafiła św. Sebastiana i część kolumny do której miał być przywiązany podczas męczeństwa[4][5]. Również na ołtarzu znajduje się bazaltowa płyta z rzekomymi śladami Chrystusa, która została sprowadzona na początku XVI wieku do bazyliki z kościoła Quo vadis Domine?, kiedy tamten popadł w ruinę[4][5].

Pierwszą kaplicą po lewej stronie jest Kaplica św. Sebastiana, powstała na zlecenie kardynała Francesco Barberiniego, której budowę ukończył w 1672 roku Ciro Ferri[5]. Pod ołtarzem znajduje się rzeźba przedstawiająca św. Sebastiana dłuta Antonio Giorgettiego, wykonana według projektu Ferriego[a][4].

Ołtarz z relikwiami w Kaplicy Relikwii, u dołu bazaltowa płyta z kościoła Quo vadis Domine?
Rzeźba przedstawiająca św. Sebastiana w kaplicy jemu poświęconej, Antonio Giorgetti


Kardynałowie prezbiterzy

Bazylika św. Sebastiana za Murami jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-prezbiterom (Titulus Sancti Sebstiani ad Catacumbas)[6]. Tytuł ten został ustanowiony 30 grudnia 1960 roku[6].

Uwagi

  1. Dawniej uważano, że autorem projektu był Bernini

Przypisy

  1. a b c Parrocchia san Sebastiano fuori le mura w serwisie Diocesi di Roma. [dostęp 2018-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-15)]. (wł.).
  2. E. Jastrzębowska, Miejsca święte Piotra i Pawła w Rzymie w III i IV w., w: Sympozja kazimierskie poświęcone kulturze świata późnego antyku i wczesnego chrześcijaństwa, t. 5, red. B. Iwaszkiewicz-Wronikowska, D. Próchniak, Lublin 2005, s. 218.
  3. E. Jastrzębowska, Miejsca święte Piotra i Pawła w Rzymie w III i IV w., w: Sympozja kazimierskie poświęcone kulturze świata późnego antyku i wczesnego chrześcijaństwa, t. 5, red. B. Iwaszkiewicz-Wronikowska, D. Próchniak, Lublin 2005, s. 217; F. W. Deichmann, Archeologia chrześcijańska, tłum. E. Jastrzębowska, Warszawa 1994, s. 62.
  4. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v San Sebastiano fuori le Mura na Churches of Rome. [dostęp 2018-12-14]. (ang.).
  5. a b c d e f g Via Appia Antica cz. 3 – Katakumby na Zagubieni w Rzymie. [dostęp 2018-12-14].
  6. a b Bazylika św. Sebastiana za Murami w bazie catholic-hierarchy.org (ang.) [dostęp 2018-12-14]

Bibliografia

  • Deichmann F. W., Archeologia chrześcijańska, tłum. E. Jastrzębowska, Warszawa 1994.
  • Jastrzębowska E., Miejsca święte Piotra i Pawła w Rzymie w III i IV w., w: Sympozja Kazimierskie poświęcone kulturze świata późnego antyku i wczesnego chrześcijaństwa, t. V, red. B. Iwaszkiewicz-Wronikowska, D. Próchniak, Lublin 2005, s. 217–232.

Media użyte na tej stronie

Location map Italy Rome.png
Autor: Dr. Blofeld, insert originally by Nordnordwest, Licencja: CC BY-SA 2.0
Map of Rome. Italy

Geographic limits of the map:

  • N: 41.993°
  • S: 41.792°
  • W: 12.308°
  • E: 12.685°
Italy location map.svg
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Italy (Commons photos) → en-Wikipedia Italy.
Italy Lazio location map.svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Lazio region (Italy)
Altar of San Sebastiano fuori le mura (Rome).jpg
Autor: Livioandronico2013, Licencja: CC BY-SA 4.0
Altar of San Sebastiano fuori le mura (Rome)
Bernini, San Sebastiano, Via Appia Antica, Basilica di San Sebastiano.JPG
Autor: Stanisław Gurba, Licencja: CC BY-SA 3.0
Giuseppe Giorgetti, Św. Sebastian, Via Appia Antica, Basilica di San Sebastiano
Appia-SanSebastiano-019.JPG
Rome, Appian Way, the Catacombs of San Sebastian Basilica
Bernini, Cristo Salvator, Via Appia Antica, Basilica di San Sebastiano.JPG
Autor: Stanisław Gurba, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bernini, Chrystus Zbawiciel, Via Appia Antica, Basilica di San Sebastiano
Roma, Basilica di San Sebastiano fuori le mura, altare.jpg
Autor: Palickap, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rome, Italy. Basilica of Saint Sebastian outside the walls.
Roof of San Sebastiano fuori le mura (Rome).jpg
Autor: Livioandronico2013, Licencja: CC BY-SA 4.0
Roof of San Sebastiano fuori le mura (Rome)