Bazylika Matki Bożej Wniebowziętej w Akwilei
| Bazylika | |||||||||||||
 Widok bazyliki | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Archidiecezja | |||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Włoch  | |||||||||||||
 45°46′11″N 13°22′15″E/45,769722 13,370833 | |||||||||||||
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
_-_Exterior.jpg) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Spełniane kryterium | III, IV, VI |
| Numer ref. | |
| Region[b] | Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę | 1998 |
Bazylika Matki Bożej Wniebowziętej[1] (wł. Basilica di Santa Maria Assunta) w Akwilei – bazylika z początku XI wieku, zbudowana na fundamentach jeszcze starszej świątyni, po której zachowała się pochodząca z IV wieku mozaika o powierzchni 760 m²[2]. W 1998 roku bazylika została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO[3]. Bazylika była siedzibą patriarchów Akwilei.
Historia bazyliki
Budowę pierwotnej bazyliki w Akwilei rozpoczął biskup Teodor w 314 roku, czyli już po ogłoszeniu przez cesarza Konstantyna edyktu mediolańskiego. Bazylika w Akwilei była więc jedną z pierwszych świątyń chrześcijańskich wybudowanych po zniesieniu prześladowań chrześcijan, a równocześnie pierwszym z kościołów zaprojektowanych i wzniesionych od podstaw, bez wykorzystywania planu jakiejś wcześniejszej świątyni pogańskiej[4]. Akwileja, splądrowana w 452 roku przez Hunów pod wodzą Attyli, a w VI wieku przez Longobardów, utraciła uprzywilejowaną pozycję na rzecz Grado. Prymat w regionie odzyskała dopiero w wieku XI. Wówczas patriarcha Poppone odbudował bazylikę na planie pierwotnej. Podczas prac zabudowano czerwono-białymi płytkami wczesnochrześcijańskie mozaiki. Dzięki temu, mimo wielokrotnych kataklizmów i zniszczeń, mozaiki zachowały się w bardzo dobrym stanie. Zostały odkryte podczas prac na początku XX wieku. Wówczas prace konserwatorskie bazyliki w Akwilei prowadził polski historyk sztuki Karol Lanckoroński[5]. W dowód uznania Akwileja nadała mu w 1906 honorowe obywatelstwo.
Architektura chrześcijańska
Architektura bazyliki zawierała elementy odzwierciedlające charakter inicjacji chrześcijańskiej Kościoła pierwszych wieków. W pierwszej z dwóch auli, zwanej catechumenum, prowadzono przygotowania katechumenów, którzy po trzech latach wtajemniczania mieli otrzymać chrzest. Dopiero po chrzcie mogli uczestniczyć w liturgiach sprawowanych w ecclesia, czyli drugiej auli. Między catechumenum a ecclesia wybudowano dwie sale, które były wykorzystywane dla przeprowadzania obrzędów inicjacyjnych. Jedną z nich było baptisterium, gdzie odbywał się chrzest, a drugą consignatorium, czyli sala do celebrowania bierzmowania[4].
Mozaiki
Fragment mozaik
(c) I, Sailko, CC BY-SA 3.0Mozaika z motywami geometrycznymi
(c) I, Sailko, CC BY-SA 3.0Mozaika z motywami geometrycznymi i zwierzęcymi
Dobry Pasterz – mozaika
(c) I, Sailko, CC BY-SA 3.0Langusta na palmie – mozaika
(c) I, Sailko, CC BY-SA 3.0Kogut i żółw – mozaika
W bazylice w Akwilei zachowała się największa w świecie mozaika wczesnochrześcijańska o powierzchni 760 m². Także mozaiki są świadectwem katechetycznego charakteru budowli. Zawierają liczne symboliczne odniesienia do wartości chrześcijańskich. Jednym z powszechniej znanych motywów jest mozaika ukazująca langustę odpoczywającą na palmie. Wizerunek ten wyjaśniał katechumenom charakter wtajemniczenia chrześcijańskiego – wskazywał na zupełną przemianę chrześcijanina, który dzięki wierze może wyjść z ciemności i cieszyć się światłem świętości, wykonując przy tym uczynki niespotykane w naturze. Inna mozaika, przedstawiająca walkę koguta z żółwiem, pouczała neofitów o istocie walki jasności (kogut, jako zwiastun świtu) z ciemnością (żółw, który żyje w wodzie i zamyka się w skorupie)[4][6].
Przypisy
- ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej: Nazewnictwo Geograficzne Świata – Protokół XCI. posiedzenia Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Geodezji i Kartografii, 2016, s. 1.
- ↑ Włochy północne. Wyd. I. Bielsko-Biała: Pascal sp. z o.o., 2008, s. 147. ISBN 978-3-8297-6558-9.
- ↑ Alicja Dąbrowska. Byłam w... Akwilei. Mozaiki w cyprysach. „Gazeta Wyborcza - Podróże”, 2010-08-02. (pol.).
- ↑ a b c Grzegorz Górny. Żółw i kogut. „W Drodze”. 435 (11), 2009. (pol.).
- ↑ Karl Lanckoroński: Der Dom von Aquileia: sein Bau und seine Geschichte. Wiedeń: 1906.
- ↑ Magdalena Dziaczkowska, Wczesnochrzescijańska symbolika metanoi. Mozaiki z sali północnej kompleksu teodorianskiego w Akwilei, KUL (pol.).
- ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią i Ukrainą
Media użyte na tej stronie
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Italy (Commons photos) → en-Wikipedia Italy.
(c) I, Sailko, CC BY-SA 3.0
Basilica di aquilieia, museo e scavi , mosaici aula teodoriana 14 aragosta sull'albero
(c) I, Sailko, CC BY-SA 3.0
Patriarch's basilica, Aquileia. Excavations: Mosaic ( 4th century ) showing a cock ( light ) fighting against a turtle ( darkness ).
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
Plan of Basilica di Santa Maria Assunta (Aquileia)
(c) I, Sailko, CC BY-SA 3.0
Basilica di aquilieia, mosaici, navata, tappeto geometrico
(c) I, Sailko, CC BY-SA 3.0
Basilica di aquilieia, museo e scavi , mosaici geometrici
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to G.dallorto (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: Attribution
Aquileia, Basilica patriarcale. Interno, con veduta dei mosaici paleocristiani sul pavimento.
Foto di Giovanni Dall'Orto - luglio 2005.
Autor: ThePhotografer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Basilica Patriarcale (Aquileia) - Exterior