Bazylika Najświętszej Maryi Panny Licheńskiej w Licheniu Starym

Bazylika Najświętszej Maryi Panny Licheńskiej w Licheniu Starym
bazylika mniejsza
Ilustracja
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Miejscowość

Licheń Stary

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Doroty w Licheniu Starym

Wezwanie

Najświętszej Maryi Panny Licheńskiej

Wspomnienie liturgiczne

2 lipca

Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie

św. Jana Pawła II, bł. Jerzego Popiełuszki, 108 bł. męczenników

Cudowne wizerunki

obraz Matki Boskiej Licheńskiej

Położenie na mapie gminy Ślesin
Mapa konturowa gminy Ślesin, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Bazylika Najświętszej Maryi Panny Licheńskiej w Licheniu Starym”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Bazylika Najświętszej Maryi Panny Licheńskiej w Licheniu Starym”
Położenie na mapie powiatu konińskiego
Mapa konturowa powiatu konińskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Bazylika Najświętszej Maryi Panny Licheńskiej w Licheniu Starym”
Ziemia52°19′25,08″N 18°21′30,05″E/52,323633 18,358347
Strona internetowa
Budowa bazyliki (czerwiec 1999)

Bazylika Najświętszej Maryi Panny Licheńskiej[a], niepoprawnie: bazylika Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski[2] – obecnie największy kościół w Polsce, znajdujący się w województwie wielkopolskim, w gminie Ślesin, w miejscowości Licheń Stary (niedaleko Konina). Położony jest na terenie sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski w Licheniu Starym, ważnego katolickiego ośrodka religijnego w kraju. Budowlę wzniesiono dla upamiętnienia objawień z lat 1813 i 1850–1852, których świadkami byli Tomasz Kłossowski i Mikołaj Sikatka.

Kalendarium budowy bazyliki

  • 29 maja 1994 – nuncjusz papieski, arcybiskup Józef Kowalczyk, poświęcił plac pod budowę nowej świątyni
  • 22 czerwca 1994 – proboszcz Eugeniusz Makulski na tym placu odprawił mszę świętą, poświęcił narzędzia pracy i rozpoczął budowę pierwszą łopatą
  • 25 maja 1995 – prymas Józef Glemp wmurował kamień węgielny przywieziony z Watykanu z grobu św. Piotra Apostoła (kamień ten poświęcił w grudniu 1994 roku Jan Paweł II)
  • 29 czerwca 1996 – biskup Bronisław Dembowski poświęcił kaplicę Trójcy Świętej („złotą”)
  • 20 czerwca 1998 – biskup Roman Andrzejewski poświęcił kaplicę Narodzenia Pańskiego
  • 7 czerwca 1999 – Jan Paweł II odwiedził Stary Licheń (obecnie Licheń Stary) i poświęcił budowę świątyni
  • 26 czerwca 2000 – arcybiskup Józef Kowalczyk poświęcił dzwon Maryja Bogurodzica (największy w Polsce)
  • 6 listopada 2001 – zakończenie budowy wieży
  • 12 czerwca 2004 – konsekracja bazyliki
  • 25 lutego 2005 – nadanie świątyni tytułu bazyliki mniejszej[3]
  • 2 lipca 2006 – przeniesienie cudownego obrazu Matki Bożej Licheńskiej z kościoła św. Doroty do bazyliki
  • 2 lipca 2007 – poświęcenie i oficjalne przekazanie do użytkowania całego zespołu organów
  • 2 lipca 2010 – otwarcie Muzeum im. ks. Józefa Jarzębowskiego w Licheniu Starym (umiejscowione nad prezbiterium; wejście do muzeum znajduje się z tyłu kościoła).

Świątynia

Monumentalna pięcionawowa bazylika z centralną kopułą zbudowana jest na planie krzyża. Składa się z części głównej, dzwonnicy, wieży oraz trzech okazałych portyków. Powstała z inicjatywy marianina Eugeniusza Makulskiego według projektu Barbary Bieleckiej. Głównymi konstruktorami byli Ryszard Wojdak i Marek Kin. Wzniesiona została w latach 1994–2004. Generalnym wykonawcą robót budowlanych była firma Budimex. Powstanie świątyni zostało sfinansowane z datków. W styczniu 2000 r. Episkopat Polski zadecydował, że świątynia ta, jako jedna z trzech będzie uznana jako wotum Narodu Polskiego na Jubileusz 2000 lat od Narodzenia Chrystusa[4].

Jest to obecnie największa świątynia w Polsce i jedna z największych na świecie. Na placu przed bazyliką może zgromadzić się około 250 000 wiernych.

12 czerwca 2004 miało miejsce poświęcenie bazyliki, jako Wotum Kościoła Katolickiego na Wielki Jubileusz Narodzenia Chrystusa. Pierwszym kustoszem sanktuarium i proboszczem tamtejszej parafii został ks. Eugeniusz Makulski. Następnie funkcję kustosza pełnił ks. Wiktor Gumienny MIC, a od 25 sierpnia 2018 pełni ks. dr Janusz Kumala MIC[5]. Proboszczem był ks. Henryk Kulik MIC[6], a aktualnie ks. Rafał Krauze MIC[7].

Wnętrze bazyliki Najświętszej Maryi Panny Licheńskiej
Wymiary bazyliki[6]
KubaturaPowierzchniaDługośćSzerokość nawy głównej z kaplicami bocznymiSzerokość w osi transeptówSzerokość elewacji frontowejWysokość nawy głównejWysokość transeptówWysokość apsyd i kaplicWysokość części centralnejWysokość krzyża kopułyWysokość krzyża dzwonnicyWysokość krzyża wieży
300 000 m³23 000 m²139 m77 m144 m162 m44 m33 m17 m85 m103,5 m64,8 m141,5 m

Podziemia kościoła

Tablice fundacyjne

W dolnej części świątyni znajdują się kaplice:

  • kaplica św. Trójcy – najstarsza z kaplic i zarazem pierwsze w całym kościele miejsce, w którym odbywały się nabożeństwa. Została oddana do użytku w czerwcu 1996.
  • kaplica 108 błogosławionych męczenników – duża kaplica z obrazem Pana Jezusa wśród 108 błogosławionych męczenników w głównym ołtarzu, który był zawieszony w centralnym miejscu podczas beatyfikacji ofiar II wojny światowej 13 czerwca 1999 w Warszawie. Została uroczyście poświęcona 9 czerwca 2001 przez biskupa włocławskiego Bronisława Dembowskiego.
  • Kaplica Piety – centralne miejsce zajmuje rzeźba bolejącej Matki, trzymającą swego syna Jezusa Chrystusa (autorstwa Marcina Ziemnickiego).

Symbolika

Do kościoła prowadzą 33 stopnie (ich liczba nawiązują do lat życia Chrystusa na ziemi). W świątyni znajduje się 365 okien, symbolizujących liczbę dni w roku kalendarzowym, 52 otwory drzwiowe, symbolizujące liczbę tygodni w roku kalendarzowym, oraz 12 kolumn, symbolizujących dwunastu apostołów. Bazylika powstała na planie krzyża łacińskiego, składa się z pięciu naw, wzbogaconą licznymi kaplicami. Jej integralna części stanowią dzwonnica i wieża. Do wnętrza świątyni wiodą cztery portyki[8]

Zgodnie z zamysłem architektonicznym bazylika przypomina falujący złoty łan zboża. Przejawia się to w dekoracji roślinnej placu przed świątynią oraz w architekturze samej świątyni. Zauważalne jest to m.in. w oknach wypełnionych szkłem o odcieniu złotawo-bursztynowym, ze ślusarką z anodowanego aluminium w formie kłosów oraz kolumnach w portykach i we wnętrzu świątyni.

Organy

Centralna część organów głównych w fazie montażu
Wieża bazyliki

W bazylice licheńskiej znajduje się największy w Polsce, czwarty w Europie i trzynasty na świecie[9] zespół organów, posiadający razem 157 głosów i składający się z pięciu instrumentów:

  • organów głównych (81 głosów, 4 manuały, pedał)
  • organów zachodnich (52 głosy, 2 manuały, pedał)
  • organów wschodnich (8 głosów, 1 manuał)
  • pozytywu prezbiterialnego zachodniego (7 głosów i Nachtigall [Słowik], 1 manuał)
  • pozytywu prezbiterialnego wschodniego (8 głosów, 1 manuał).

Organy wybudowała w latach 2002–2007 polska firma organmistrzowska Dariusza Zycha z Wołomina, zaś projekt dyspozycji opracował prof. Andrzej Chorosiński z Warszawy. Dyspozycja organów głównych w swych założeniach nawiązuje do wielkich francuskich organów symfonicznych[10].

Największa piszczałka drewniana (dźwięk C oktawy subkontra) należy do otwartego głosu labialnego subkontrabas 32' w sekcji pedałowej organów głównych i ma ponad 10 metrów wysokości (32 stopy).

Wszystkie instrumenty połączone są elektronicznie z sześciomanuałowym stołem gry, umieszczonym w prezbiterium. Łącznie główny kontuar posiada 157 głosów (w sumie 12 323 piszczałki).

Niezależnie od centralnego kontuaru, organy główne (południowe) i zachodnie posiadają swoje własne kontuary wraz z mechaniczno-elektryczną trakturą gry, zaś organy wschodnie i oba pozytywy prezbiterialne sterowane są wyłącznie elektronicznie z głównego kontuaru w prezbiterium[9].

Dyspozycja organów głównych[11]:

Manuał IManuał IIManuał IIIManuał IVPedał
1. Bourdon 16'1. Violon 16'1. Gedeckt 16'1. Flauto major 8'1. Subkontrabas 32'
2. Pryncypał 16'2. Flet harmoniczny 8'2. Rurflet 8'2. Gamba 8'2. Pryncypał 16'
3. Flet harmoniczny 8'3. Diapason 8'3. Flute traversiere 8'3. Keraulophon 8'3. Subbas 16'
4. Pryncypał 8'4. Salicet 8'4. Pryncypał 8'4. Kornet 5x4. Violonbas 16'
5. Gamba 8'5. Flet 4'5. Gamba 8'5. Tuba Mirabilis 8'5. Kwintbas 10 2/3'
6. Kopula 8'6. Pryncypał 4'6. Vox coelestis 8'6. Flet 8'
7. Dolce 8'7. Viola 4'7. Flute traversiere 4'7. Fletbas 8'
8. Kwinta 5 1/3'8. Kwinta 2 2/3'8. Oktawa 4'8. Oktawbas 8'
9. Flet 4'9. Sesquialtera 3x9. Viola 4'9. Cello 8'
10. Pryncypał 4'10. Picolo 2'10. Nasard 2 2/3'10. Chorał 4'
11. Salicet 4'11. Plein jeu 5x11. Doublette 2'11. Sesquialtera 3x
12. Tercja 3 1/5'12. Szarf 3x12. Cornet 5x12. Okaryna 2'
13. Kwinta 2 2/3'13. Dulcjan 16'13. Fourniture 4-5x13. Hintersatz 5x
14. Doublette 2'14. Cromorne 8'14. Basson 16'14. Mixtura 4x
15. Gr. Fourniture 4-5x15. Clarinette 8'15. Trompet 8'15. K. Bombard 32'
16. Mixtura 4x16. Jannhorn 8'16. Obój 8'16. Bombard 16'
17. Gr. Cymbel 5x17. Vox humana 8'17. Quinttrompet 10 2/3'
18. Cymbel 4x18. Clairon 4'18. Trompet 8'
19. Bombard 16'19. Clairon 4'
20. Fagot 16'
21. Trompet 8'
22. Obój 8'
23. Clairon 4'

Kopuła

Kopuła bazyliki

Widoczna z daleka kopuła bazyliki ma 25 m średnicy i 45 m wysokości, wsparta jest na dwukondygnacyjnej żelbetowej kolumnadzie, wspartej na czterech żelbetowych słupach. Od środka widoczna jest dekoracyjna srebrno-złota czasza wykonana ze stali i anodowanego aluminium. Na zewnątrz kopuła pokryta jest płytkami z aluminium anodowanego na złoty kolor.

Dzwony

Dzwon Maryja Bogurodzica

Dzwony na dzwonnicy

Dzwonnica z dzwonem Maryją Bogurodzicą
Dzwonnica wolnostojąca

W pobliżu bazyliki stoi inna dzwonnica, z trzema dzwonami[12][13].

Dane dzwonów
ImięWaga (kg)Ton uderzeniowyŚrednica (cm)Rok odlaniaOdlewniaInskrypcje na dzwonieInne
Mały dzwonPaweł~3000 kgh°168 cm2002Odlewnia Dzwonów Janusz Felczyński, PrzemyślIMIĘ MOJE PAWEŁ POWOŁANO MNIE DO ŻYCIA ABYM LUDZKIE SERCA POBUDZAŁ DO APOSTOLSKIEJ GORLIWOŚCI ABYM WYPRASZAŁ U BOGA ŁASKI MISYJNYCH POWOŁAŃ ABYM KAPŁANÓW POBUDZAŁ DO GORLIWEGO GŁOSZENIA EWANGELII
Średni dzwonPiotr~5600 kgg°205 cm2002Odlewnia Dzwonów Janusz Felczyński, PrzemyślIMIĘ MOJE PIOTR POWOŁANO MNIE DO ŻYCIA ABYM NARÓD POLSKI WZYWAŁ DO WIERNOŚCI BOGU, KRZYŻOWI, EWANGELII, MARYI, KOŚCIOŁOWI ORAZ OJCU ŚWIĘTEMU NASTĘPCY ŚWIĘTEGO PIOTRA
Duży dzwonJózef~11600 kge°262 cm2002Odlewnia Dzwonów Janusz Felczyński, PrzemyślIMIĘ MOJE JÓZEF GŁOS MÓJ DONOŚNY BĘDZIE WZYWAŁ DO MIŁOŚCI I WIERNOŚCI DLA RODZIN BĘDZIE WYPRASZAĆ BŁOGOSŁAWIEŃSTWO NIEBIOS DLA UMIERAJĄCYCH ŚMIERĆ SZCZĘŚLIWĄ. POWOŁANO MNIE DO ŻYCIA GDY W LICHENIU OBCHODZONO 150 LAT POWSTANIA SANKTUARIUM GDY ŚWIĘTOWANO 35 ROCZNICĘ KORONACJI CUDOWNEGO OBRAZU MATKI BOŻEJ GDY PAPIEŻEM BYŁ JAN PAWEŁ II, PRYMASEM POLSKI KARDYNAŁ JÓZEF GLEMP, BISKUPEM WŁOCŁAWSKIM BRONISŁAW DEMBOWSKI, PROBOSZCZEM W LICHENIU KSIĄDZ EUGENIUSZ MAKULSKI. ŚWIĘTY JÓZEFIE OPIEKUNIE RODZIN RATUJ NASZĄ POLSKĄ RODZINĘ MÓDL SIĘ ZA KAŻDĄ W NASZYM OJCZYSTYM KRAJU AMEN1. Nowo odlany dzwon miał uszkodzenia w koronie, toteż musiano go przymocować do jarzma nie w sposób typowy, czyli obejmami łączącymi jarzmo z koroną, a poprzez wykonanie otworów w hełmie dzwonu i połączenie hełmu z jarzmem stalowymi prętami. Powodowało to z kolei uszkodzenia jarzma przy dłuższym używaniu. W efekcie w 2015 r. musiano wymienić jarzmo na nowe i lekko modyfikując jego połączenia z dzwonem, choć bez zmiany sposobu mocowania prętami bezpośrednio do hełmu

2. Do czasu odlania dzwonu Vox Patris był to największy dzwon odlany na terytorium Polski.

Wieża

Na szczycie 141,5-metrowej wieży znajdują się dwa tarasy widokowe – na wysokości 114 i 98 metrów – z których przy dobrej pogodzie rozciąga się widok na odległość do 30 km.

Opinie negatywne

Historyk sztuki prof. Małgorzata Omilanowska, w latach 2014–2015 minister kultury i dziedzictwa narodowego, uznała architekturę świątyni za przykład kiczu i tandety[14]. Profesor Konrad Kucza-Kuczyński stwierdził, że to coś kompromitującego architekturę polską[15].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Wezwanie to zostało nadane przy konsekracji świątyni w 2004[1].

Przypisy

  1. ↑ Historia Lichenia. lichen.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-24)].. Serwis internetowy bazyliki Najświętszej Maryi Panny Licheńskiej [dostęp 2018-02-24].
  2. ↑ Stary Licheń, bazylika Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2018-02-24].
  3. ↑ Bazylika. lichen.pl [dostęp 2020-09-03].
  4. ↑ Barbara Bielecka, Licheń – Sanktuarium Maryjne – Nowa Świątynia (pod red. Tomasza Szarskiego), Wyd. ZET, Wrocław 2012, s. 6–16.
  5. ↑ Ks. Janusz Kumala nowym kustoszem Sanktuarium Maryjnego w Licheniu Starym (pol.). Parafia św. Doroty w Licheniu Starym. [dostęp 2021-04-14].
  6. ↑ a b Eugeniusz Machulski: Świątynia Matki Bożej Licheńskiej. Wrocław: Wydawnictwo ZET, 2004, s. 50. ISBN 83-7364-128-9.
  7. ↑ Parafia w Licheniu pod wezwaniem św. Doroty (pol.). Parafia św. Doroty w Licheniu Starym. [dostęp 2021-04-14].
  8. ↑ Agnieszka Grzesiak-Kozina, Bolesław Kozina, Miejsca Święte – Licheń. Architektura bazyliki, Wydawca Mediaprofit, 2011, Tom 16, s. 86–92, Biblioteka Gazety Wyborczej ISBN 978-83-61809-51-7.
  9. ↑ a b Michał Szostak: Licheńskie organy na tle największych instrumentów Polski, Europy i świata. Wyd. I. Licheń Stary: Zakład Gospodarczy „Dom Pielgrzyma”, 2017, s. 61–102. ISBN 978-83-64126-14-7. OCLC 1005163172.
  10. ↑ Michał Szostak, Implementation of the Aristide Cavaillé-Coll’s Vatican project in Poland, „The Organ”, February-April 2018 (383), Londyn, Wielka Brytania 2018, ISSN 0030-4883.
  11. ↑ Licheń Stary (Bazylika Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski (organy południowe)), musicamsacram.pl [dostęp 2020-12-28].
  12. ↑ Wyborcza.pl, poznan.wyborcza.pl [dostęp 2020-12-28].
  13. ↑ Stary Licheń – Dzwony: Józef, Piotr, Paweł. Atrakcje turystyczne Stary Licheń. Ciekawe miejsca Stary Licheń, www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2020-12-28].
  14. ↑ Sanktuarium Maryjne w Licheniu. Fenomen przestrzeni sakralnej. „Architektura-Murator”, nr 7/2008, Warszawa, lipiec 2008.
  15. ↑ Gusto polacco, „Gazeta Wyborcza”.

Linki zewnętrzne

Parafie dekanatu Konin II
Bazyliki mniejsze w Polsce
Archikatedry
Katedry
Konkatedry
Kolegiaty
Klasztorne
Poklasztorne
Pozostałe

Media użyte na tej stronie

Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Stary Licheń, Organy Licheńskie w Bazylice - fotopolska.eu (214301).jpg
(c) KazimierzP / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Organy (tu widać część ogromnej całości) ulokowane naprzeciw głównego ołtarza.
Lichen in built, 6.6.1999.jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budowa bazyliki w Licheniu - 6.6.1999.
Basílica de Nuestra Señora de Licheń, Stary Licheń, Polonia, 2016-12-21, DD 33-35 HDR.jpg
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
Widok o zmierzchu na bazylikę Najświętszej Maryi Panny Licheńskiej w Licheniu Starym koło Konina, w województwie wielkopolskim, w Polsce. Bazylikę zaprojektowaną przez Barbarę Bielecką zbudowano w latach 1994–2004. Nawa główna o długości 120 m i szerokości 77 m, kopuła o wysokości 103,5 m oraz wieża o wysokości 141,5 m czynią ją największym kościołem w Polsce i jednym z największych na świecie.
Lichen-tablice-fundacyjne.jpg
Autor: Krzysztof Maria Różański, (Upior polnocy), Licencja: CC BY 2.5
Bazylika w Licheniu - Tablice fundacyjne
Główna dzwonnica Sanktuarium Licheńskiego.jpg
Autor: Ryszard Wojdowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Main bell tower Sanctuary Licheńskie
Pionowa panorama wieży Bazyliki Licheńskiej.jpg
Autor: Ryszard Wojdowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vertical panorama tower of the Basilica of Lichen
Kopuła i wieża Bazyliki Najświętszej Maryji Panny Licheńskiej.jpg
Autor: Ryszard Wojdowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
The dome and tower of the Basilica of the Blessed Virgin Mary of Lichen
Powiat koniński location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu konińskiego, Polska
Stary Licheń, Wnętrza bazyliki - fotopolska.eu (213463).jpg
(c) KazimierzP / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Kopuła od spodu. Ten strop z kopułą ma takie ukształtowanie i takie barwy. Zdjęcie bez ingerencji photoshopem!
Ślesin (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Ślesin, Polska
-27-III-Licheń3.jpg
Autor: Sebastian Maćkiewicz, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Licheń from the Polish Wikipedia by Sebastian Maćkiewicz