Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie (Na Piasku)

Bazylika Nawiedzenia
Najświętszej Maryi Panny
Kościół na Piasku
Distinctive emblem for cultural property.svg A-84 z 25 marca 1931[1]
kościół konwentualny karmelitów
kościół parafialny
Ilustracja
Fasada kościoła widziana z ulicy Rajskiej
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Kraków

Adres

ul. Karmelicka 19

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie

bazylika mniejsza

od 1997

Wezwanie

Nawiedzenia NMP

Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Bazylika NawiedzeniaNajświętszej Maryi Panny”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Bazylika NawiedzeniaNajświętszej Maryi Panny”
Ziemia50°03′54,6″N 19°55′54,8″E/50,065167 19,931889
Strona internetowa
Model bazyliki (Kościół Nawiedzenia NMP) znajdujący się na krużgankach klasztornych

Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Pannyrzymskokatolicki kościół parafialny oraz konwentualny karmelitów znajdujący się w Krakowie w dzielnicy I przy ul. Karmelickiej 19, na Piasku.

Historia kościoła

Według legendy budowę kościoła, zapoczątkował Władysław I Herman w XI w. Faktyczna budowa rozpoczęła się w roku 1395 z fundacji św. Jadwigi Andegaweńskiej i Władysława II Jagiełły. Dwa lata później świątynia została przekazana zakonowi Karmelitów Trzewiczkowych przybyłych z Pragi czeskiej. Przy fundacji brali udział biskupi krakowscy Jan Radlica i Piotr Wysz. Gotycki kościół został poważnie uszkodzony w 1587 r. podczas oblężenia Krakowa przez cesarza Maksymiliana Habsburga. Odbudowano go z pomocą finansową Anny Jagiellonki, w 1588 r. pochowano w nim pretendenta do korony polskiej księcia legnickiego Henryka XI. Ponownie zniszczono świątynię podczas najazdu szwedzkiego, obecny kształt zawdzięcza odbudowie w 2. połowie XVII w. Odbudowany kościół konsekrował biskup Mikołaj Oborski 23 kwietnia 1679 r. Podczas konfederacji barskiej kościół zajęli Rosjanie i stąd prowadzili ostrzał Krakowa. Nadszarpnięte działaniami militarnymi mury świątyni naprawiono dzięki wsparciu finansowemu biskupa Kajetana Sołtyka. Kolejne prace konserwatorskie prowadzono w latach 1929–39 pod kierunkiem Franciszka Mączyńskiego i ponownie w roku 1983[2]. Od 1997 r. kościół jest bazyliką mniejszą.

Architektura i wnętrze kościoła

Świątynia to trójnawowa bazylika z elewacją na wzór fasady rzymskiego kościoła Il Gesù. Wydłużone prezbiterium szerokości nawy głównej, zamknięte płasko. Przy południowej elewacji kościoła znajduje się Golgota – zespół trzech rzeźb z XVIII wieku. Ołtarz główny z wyobrażeniem Nawiedzenia św. Elżbiety jest jedną z największych w Krakowie realizacji snycerskich doby baroku. W roku 1711 poświęcił go biskup Michał Szembek. Pośród wielu znaczących dzieł sztuki na szczególną uwagę zasługują majestatyczne stalle, z połowy XVII i XVIII w. Barokowy klasztor z XVII w. został rozbudowany w 1. połowie XX w. o kolejne dwa piętra. Na sklepieniach krużganków widnieją malowidła z połowy XVIII w., przedstawiające historię kościoła na Piasku oraz dzieje obrazu Matki Boskiej Piaskowej.

Znajdujący się w kościele obraz Chrystusa dźwigającego krzyż został przywieziony po 1945 r. z kościoła Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny we Lwowie.

W murze kościoła znajduje się cios kamienny z odciśniętym wizerunkiem stopy, umieszczony od strony ulicy Garbarskiej. Jest to tzw. stopka królowej Jadwigi, związana z legendą o wizycie królowej na budowie i jej darze dla jednego z kamieniarzy[3].

Kaplica Matki Boskiej Piaskowej

Od strony ulicy Garbarskiej przylega do kościoła kaplica Matki Boskiej Piaskowej, autorstwa Giovanniego Trevano. Nakryta jest kopułą z latarnią, którą wieńczy pozłacany posąg Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1678 r. Na elewacji znajduje się pamiątkowa tablica upamiętniająca koronację obrazu w 1883 r. Wizerunek Matki Boskiej Piaskowej zwanej również "Panią Krakowa" namalowany został na murze przez nieznanego zakonnika z końcem XV wieku. Kaplicę zniszczoną podczas potopu szwedzkiego odbudowano z pieniędzy pozostawionych na ten cel w testamencie przez biskupa Piotra Gembickiego. Tutaj przed wyruszeniem pod Wiedeń w 1683 r. modlił się król Jan III Sobieski. Obecny neoklasycystyczny ołtarz ufundował biskup Kajetan Ignacy Sołtyk w 1785 r. Obraz koronami papieskimi koronował w dwusetną rocznicę zwycięstwa pod Wiedniem biskup Albin Dunajewski. Korony dla Madonny zaprojektował Jan Matejko, który tutaj w 1864 r. brał ślub z Teodorą Giebułtowską. W kaplicy są 2 organy na dwóch bliźniaczych chórach w bocznych częściach kaplicy.

Galeria

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021.
  2. Parafia oo. Karmelitów na Piasku. parafia.karmelici.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-23)]. – historia
  3. Legenda o stópce królowej Jadwigi. [dostęp 2015-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-21)].

Bibliografia

  • Michał Rożek: Kościół OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie. Kraków, 1990.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Kraków location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Kraków. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.15 N
  • S: 49.95 N
  • W: 19.76 E
  • E: 20.26 E
Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Church of the Visitation of the Blessed Virgin Mary, main altar, 19 Karmelicka street, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół Nawiedzenia NMP, ołtarz główny, ul. Karmelicka 19, Piasek, Kraków
Posąg Matki Boskiej z Dzieciątkiem na kopule Kaplicy Matki Boskiej Piaskowej w Krakowie.jpg
Autor: Zbooycio, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pozłacany posąg Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1678 roku na latarni kopuły Kaplicy Matki Boskiej Piaskowej w kościele Karmelitów na Piasku (Bazylice Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny) w Krakowie
KościółNawiedzeniaNMP(NaPiasku)-UlicaKarmelicka-POL, Kraków.jpg
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 3.0
Bryła Kościoła Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (Karmelitów na Piasku) w Krakowie na ul. Karmelickiej.
Krakow-kosciol Nawiedzenia NMP model.jpg
(c) Gazorek z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Model bazyliki (kosciol Nawiedzenia NMP) znajdujący się na krużgankach klasztornych
Church of the Visitation of the Blessed Virgin Mary, Chapel of Our Lady of Piasek (interior), 19 Karmelicka street, Krakow, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół Nawiedzenia NMP, Kaplica Matki Bożej Piaskowej (wnętrze), ul. Karmelicka 19, Kraków
Church of the Visitation of the Blessed Virgin Mary, interior, 19 Karmelicka street, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół Nawiedzenia NMP, wnętrze, ul. Karmelicka 19, Piasek, Kraków
Krakow-kosciol Nawiedzenia NMP MB Piaskowa.jpg
Łaskami słynący obraz Matki Bożej Piaskowej w bazylice oo. Karmelitów w Krakowie
Church of the Visitation of the Blessed Virgin Mary, facade, 19 Karmelicka street, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół Nawiedzenia NMP, fasada, ul. Karmelicka 19, Piasek, Kraków
Church of the Visitation of the Blessed Virgin Mary, Queen Jadwiga's footer, 19 Karmelicka street, Kraków, Poland.JPG
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół Nawiedzenia NMP, stópka królowej Jadwigi, ul. Karmelicka 19, Piasek, Kraków
Church of the Visitation of the Blessed Virgin Mary, Golgotha, 19 Karmelicka street, Kraków, Poland.JPG
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół Nawiedzenia NMP, Golgota, ul. Karmelicka 19, Piasek, Kraków