Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Ludźmierzu
 A-288 z dnia 12.08.1971 | |||||||||
| Bazylika mniejsza | |||||||||
 | |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| Miejscowość | |||||||||
| Adres | ul. Jana Pawła II 124 | ||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Parafia | |||||||||
| Bazylika mniejsza • nadający tytuł | od 2001 | ||||||||
| Wezwanie | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie gminy wiejskiej Nowy Targ _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy wiejskiej Nowy Targ") | |||||||||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego  | |||||||||
 49°27′54,58″N 19°59′00,34″E/49,465161 19,983428 | |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Ludźmierzu – sanktuarium maryjne z figurką Matki Boskiej Ludźmierskiej, nazywanej Gaździną Podhala.
_Podhala_-_Fountain_of_Living_Water.jpg)
Historia
Budowa drewnianego kościoła
Ludźmierz jest najstarszą parafią katolicką na Podhalu. Jego historia sięga XIII wieku. Wiąże się z historią możnego rodu Gryfitów, który już pod koniec XII wieku otrzymał mocą nadań książęcych we władanie ziemię podhalańską. W roku 1234 w Dankowie koło Krzepic krakowski wojewoda z rodu Gryfitów, Teodor, od księcia krakowskiego i śląskiego, Henryka Brodatego, otrzymał stosowny dokument, na mocy którego miał prawo zakładania osad na terenie przynależnym do rzek: Ostrówka, Dunajec i Dunajec Czarny, Rogoźnik, Lepietnica, Słona, Ratajnica, Nedelska, Stradomka. Jeszcze tego samego roku, uzyskawszy zezwolenie od biskupa krakowskiego Wisława, Teodor Gryfita rozpoczął wznoszenie kościoła w Ludźmierzu, modrzewiowego, z trzema ołtarzami wewnątrz.
Cystersi
Aby szerzyć nie tylko wiarę chrześcijańską, ale też osadnictwo na tych terenach, sprowadził na Podtatrze cystersów, którzy znani byli z nowoczesnych metod uprawy ziemi. Przybyli z Francji, Włoch i Jędrzejowa.
Przy kościele stanął niewielki drewniany klasztor kryty gontem. Obok postawiono budynki gospodarcze. Klasztorne zabudowania, które ostatecznie spłonęły w pożarze w 1796, praktycznie już od 1245 roku stały opustoszałe. Zakonnicy przenieśli się do Szczyrzyca, prawdopodobnie z powodu częstych najazdów Tatarów i napadów zbójeckich, jakie nękały klasztor i okolicę. Jednakże parafią w Ludźmierzu kierowali do roku 1824, przekazując ją później pod zarząd diecezjalny.
Murowany kościół
W latach 1869–77 kościół został rozebrany, a w jego miejscu wybudowano obecną murowaną świątynię w stylu neogotyckim. Przeniesiono do niej rokokowy ołtarz z figurą Matki Boskiej Ludźmierskiej. W 2001 roku kościół otrzymał tytuł bazyliki mniejszej.
Obecnym proboszczem parafii jest ks. Jerzy Filek.
W bazylice znajdują się 26-głosowe organy, które zostały sprowadzone z XII-wiecznego kościoła Św. Jana w Oldenburg in Holstein. Zastąpiły nieużywany od 2017 roku 15-głosowy instrument Tomasza Falla z 1892 roku[1].
Kult figury Matki Bożej Ludźmierskiej
Figurka, która od czasów średniowiecza przyciągała pielgrzymów wierzących w jej cudowne właściwości, początkowo znajdowała się w bocznym ołtarzu. W ołtarzu głównym umieszczona była Matka Boska z Dzieciątkiem (nieco młodsza, z 1420 roku) uchodząca pod względem artystycznym za piękniejszą. W 1776 roku przeniesiono adorowany wizerunek MB, a wkrótce wzniesiono rokokowy ołtarz wielki. Sam kult Matki Boskiej najpierw w Ludźmierzu, a potem w Szczyrzycu wiąże się z regułą zakonną cystersów, dla których szczególna cześć oddawana Matce Bożej i jej rozpowszechnianie jest jednym z głównych zadań zgromadzenia.
Figura Matki Boskiej Ludźmierskiej liczy prawdopodobnie 600 lat. Drewniany posążek ma 125 cm. W 1963 roku MB Ludźmierską koronował kardynał Stefan Wyszyński. Replika znajduje się przy źródełku u wejścia do sanktuarium. Samemu źródełku również przypisywane są cudowne właściwości.
O Gaździnie Podhala opowiada średniowieczna legenda pochodząca z roku ok. 1400:
Węgierski kupiec, handlujący winem, jechał na jarmark do Nowego Targu. Na ludźmierskich bagnach i torfowiskach zaskoczyła go noc. Kiedy zaczął się modlić, wzywając Boga na pomoc, ujrzał otuloną w złocisty obłok postać uśmiechniętej Pani. Zachęcała go do podjęcia jeszcze jednej próby wydostania się z grzęzawiska. Wtem konie niespodziewanie nabrały sił i kupiec wyprowadził wóz na trakt. Jechał, prowadzony przez świetlistą postać, która przywiodła go przed kościół w Ludźmierzu. Zrozumiał, że jest to Matka Boża. Kiedy chciał uklęknąć i podziękować, zjawa zniknęła, a w miejscu, gdzie klęczał, zaczęło bić źródełko. Kupiec złożył śluby, że przyniesie do kościoła figurkę podobną do Tej, którą spotkał. Złożone śluby widać spodobały się Bogu, bo obdarzył figurkę i wodę ze źródła cudownymi właściwościami.
Ogród Różańcowy
Do kościoła w Ludźmierzu przylega cudowny Ogród Różańcowy. Pięknie zaprojektowany, zadbany i utrzymany, przypomina o pobycie na Podhalu i w sanktuarium ludźmierskim w 1997 roku papieża Jana Pawła II oraz jego nauce o znaczeniu modlitwy różańcowej. W centrum ogrodu umieszczona jest naturalnej wielkości rzeźba przedstawiająca papieża. Spośród znanych pomników Jana Pawła II wyróżnia ją to, że przedstawia postać Jana Pawła II klęczącego.
Święta
15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
Do sanktuarium w Ludźmierzu pielgrzymi przybywają przede wszystkim w święto maryjne 15 sierpnia. Tradycję pielgrzymowania górali z całego Podhala, a także z dalszych okolic, w tym Zagórzan, opisał Władysław Orkan w powieści W roztokach.
Dożynki
Drugim ważnym świętem jest pierwsza niedziela września, Matki Bożej Siewnej, kiedy górale dziękują swojej patronce za zbiory. Dożynki rozpoczynają się pochodem spod Domu Związku Podhalan, który w Ludźmierzu ma swoją siedzibę. Pochód podąża do kościoła, gdzie odprawiana jest msza na ołtarzu polowym, znajdującym się na terenie Ogrodu Różańcowego.
Muzyka związana z sanktuarium
Sanktuarium ludźmierskie pozostawiło ślad w muzyce. Nieszpory ludźmierskie do psalmów Leszka Aleksandra Moczulskiego z muzyką Jana Kantego Pawluśkiewicza, pochodzącego z Nowego Targu, były wydarzeniem artystycznym. Nieszpory reprezentowały kulturę polską na Światowej Wystawie Expo 98 w Lizbonie.
Przypisy
- ↑ Arkadiusz Stefaniak-Guzik, Ludźmierz ( Bazylika Wniebowzięcia NMP), musicamsacram.pl [dostęp 2020-08-11].
Linki zewnętrzne
- Miejsca działalności cystersów w Polsce współcześnie i w przeszłości
| Opactwa i klasztory cystersów istniejące współcześnie |
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Zachowane obiekty opactw i klasztorów nieistniejących |
| ||||||
| Opactwa niezachowane |
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: WieKo, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ludźmierz, kaplica św. Jana Pawła II w Ogrodzie Różańcowym
Autor: Jadwiga, Licencja: CC BY-SA 4.0
Matka Boska Ludźmierska, Gaździna Podhala, źródełko
Autor: Adam Dziura (adamdziura.9g.pl), Licencja: CC BY-SA 3.0
Ludźmierz - sanktuarium maryjne
Autor: Original uploader was Jadwiga at pl.wikipedia, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Pomniki papieża Jana Pawła II w Ludzimierzu
Autor: Jadwiga, Licencja: CC BY-SA 4.0
"Cudowne źródełko" w sanktuarium maryjnym w Ludźmierzu