Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja w Łowiczu

Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja w Łowiczu
Distinctive emblem for cultural property.svg 110-VI-19 z dnia 18.03.1961 r.
oraz 123 z 18.08.1967 r.[1]
bazylika mniejsza, katedra
Ilustracja
Bazylika Katedralna w Łowiczu
(widok od strony ul. Podrzecznej na bramę)
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Miejscowość

Łowicz

Adres

pl. Stary Rynek 27
99-400 Łowicz

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łowiczu

Wezwanie

Wniebowzięcia NMP, św. Mikołaja

Położenie na mapie Łowicza
Mapa konturowa Łowicza, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja w Łowiczu”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja w Łowiczu”
Położenie na mapie powiatu łowickiego
Mapa konturowa powiatu łowickiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja w Łowiczu”
Ziemia52°06′28,58″N 19°56′37,43″E/52,107940 19,943730
Strona internetowa

Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja w Łowiczukościół znajdujący się przy Starym Rynku, nazywany "Mazowieckim Wawelem", miejsce pochówku 12 arcybiskupów gnieźnieńskich i prymasów Polski, którzy od 1136 często rezydowali w będącym ich własnością Łowiczu. Ponieważ prymasi Polski byli z tytułu pełnionych przez siebie urzędów kościelnych jednocześnie interreksami Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, od 1572 w czasach bezkrólewia, kościół pełnił tymczasową funkcję najważniejszej świątyni Rzeczypospolitej. 13 listopada 2012 roku obiekt został wpisany na listę Pomników historii[2].

Historia

Nawa główna, ołtarz
Sklepienie nad jedną z kaplic nawy północnej
Organy
Bazylika Katedralna w Łowiczu - widok od strony północno-wschodniej

Pierwotnie w tym miejscu stał kościół drewniany fundowany w 1100 prawdopodobnie przez księcia Władysława Hermana. Nową świątynię zbudowano w stylu gotyckim. 25 kwietnia 1433 podniesiona do godności kolegiaty przez abpa Wojciecha Jastrzębca. Wówczas powstała też kapituła kolegiacka, a u jej boku powołano pierwszą w kraju kolonię Akademii Krakowskiej. W 1625 prymas Henryk Firlej rozpoczął przebudowę kolegiaty w stylu barokowym. Umieszczono wówczas w świątyni relikwie św. Wiktorii, ofiarowane przez papieża Urbana VIII. Głowa świętej przechowywana jest w złotym relikwiarzu autorstwa Jana Szeflera. Dzieło Firleja kontynuował prymas Maciej Łubieński. Nowa świątynia została rekonsekrowana i rededykowana 14 października 1668 przez prymasa Mikołaja Prażmowskiego. Autorami koncepcji architektonicznej byli Tomasz i Andrzej Poncino. Od 1719 czczony jest tutaj obraz Matki Boskiej Łowickiej, przedstawionej w typie Matki Boskiej Śnieżnej (Salus Populi Romani), autorstwa poznańskiego malarza Adama Swacha, ukoronowany 5 października 2002 przez abp Józefa Kowalczyka w asyście biskupa łowickiego Alojzego Orszulika[3]. Świątynia uległa poważnym zniszczeniom w czasie bitwy nad Bzurą w 1939. Po wojnie restaurowana. 25 marca 1992 papież Jan Paweł II bullą Totus Tuus Poloniae Populus erygował diecezję łowicką, podnosząc kolegiatę łowicką do godności katedry. W czasie swej VII. Podróży Apostolskiej do Polski papież odwiedził Łowicz i 14 czerwca 1999 nadał katedrze łowickiej tytuł bazyliki mniejszej.

Wnętrze

Orientowana świątynia trzynawowa o zbliżonym do kwadratu korpusie z dwuwieżową fasadą z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, ujętym w przybudówki – zakrystie.

Prezbiterium jest dwuprzęsłowe, zamknięte wielobocznie, za nim dobudowana od wschodu Kaplica Ogrójcowa z drugiej połowy XVIII wieku. Nawa główna pięcioprzęsłowa, natomiast nawy boczne czteroprzęsłowe. Na przedłużeniu naw bocznych przy prezbiterium na północy Kaplica Komorowskiego, za nią zakrystia wikariuszy, nad nią kapitularz. Po przeciwnej stronie kaplica Uchańskiego, za nią zakrystia kanonicka a nad nią skarbiec. W zachodnim przęśle nawy głównej pomiędzy wieżami znajduje się chór muzyczny wsparty na wielkiej arkadzie półeliptycznej. Nawy boczne oddzielone od głównej filarami arkadowymi. Ściany w prezbiterium i filary nawy głównej ozdobione pilastrami, dźwigającymi belkowanie z dekoracją stiukową.

Korpus katedry oplata pięć kaplic grobowych prymasów Polski:

Fasada

Fasada jest trzyosiowa, podzielona na dwie kondygnacje rozdzielone belkowaniem, ozdobione pilastrami, ujętymi w wielkim porządku. Wieńczy ją szczyt z frontonem ze spływami wolutowymi. Nad wejściowym portalem barokowym znajduje się tablica erekcyjna kolegiaty z 1652 z herbem Pomian prymasa Macieja Łubieńskiego.

Galeria

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2010-05-19].
  2. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 października 2012 r. w sprawie uznania za pomnik historii "Łowicz - Bazylika Katedralna (dawna Kolegiata Prymasow..., isap.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-22] (pol.).
  3. Ks. Paweł Staniszewski, Koronacja orazu Matki Bożej Łowickiej, Niedziela, 3 listopada 2002 r., nr 44

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Pomnik Historii logo.svg
Logo Pomników Historii Polski
Bazylika Katedralna w Łowiczu - Kaplica św. Trójcy - tryptyk.jpg
Autor: Jolanta Dyr, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bazylika Katedralna w Łowiczu - tryptyk - Opłakiwanie Jezusa i inne sceny pasyjne w Kaplicy św. Trójcy
Katedra w Łowiczu.PNG
Autor: Mathiasrex, Licencja: CC BY 2.5
Łowicz Cathedral author User:Mathiasrex Maciej Szczepańczyk
Bazylika Katedralna w Łowiczu - sklepienie nad kaplicą - 02.jpg
Autor: Jolanta Dyr, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bazylika Katedralna w Łowiczu - sklepienie nad kaplicą Najświętszego Sakramentu w nawie północnej
Bazylika Katedralna w Łowiczu - ołtarz św. Józefa.JPG
Autor: Jolanta Dyr, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bazylika Katedralna w Łowiczu - w centralnej części Ołtarza św. Józefa umieszczono obraz św. Izydora Oracza pędzla Józefa Buchbindera z 1888r, a powyżej obraz "Dzieciątko Jezus" prawdopodobnie z 18 wieku
Bazylika Katedralna w Łowiczu - 05.jpg
Autor: Jolanta Dyr, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bazylika Katedralna w Łowiczu - widok od strony zachodniej, od strony ul. Podrzecznej na bramę główną. Brama główna, zbudowana w 1907r, znajduje się na wprost portalu kościoła.
Bazylika Katedralna w Łowiczu - sklepienie nad kaplicą - 01.jpg
Autor: Jolanta Dyr, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bazylika Katedralna w Łowiczu - sklepienie nad jedną z kaplic nawy północnej
Bazylika Katedralna w Łowiczu - organy - 01.jpg
Autor: Jolanta Dyr, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bazylika Katedralna w Łowiczu - obecne organy są autorstwa Jana i Dariusza (syna) Zychów. Do ich budowy wykorzystano ocalałe z dawniejszych pożóg elementy starszych instrumentów. Konstrukcję wieńczy figura anioła grającego na trąbie.
Bazylika Katedralna w Łowiczu - ołtarz główny - 01.JPG
Autor: Jolanta Dyr, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bazylika Katedralna w Łowiczu - obecny ołtarz główny konsekrowano w 1765. Alternatywne źródła podają różnych jego projektantów, jednym z nich jest Jakub Fontana. Przyjęło się uznawać, ze jego projektantem był architekt Efraim Szreger (Schroeger). Wykonawcą drewnianej rzeźby i ozdób jest osiemnastowieczny, warszawski snycerz Jerzy Plesch. Centralne miejsce ołtarza wypełnia klasycystyczny obraz szkoły włoskiej "Wniebowzięcie NMP" . Ołtarz zwieńcza monogram "Maria" z złocistych obłokach i promieniach.
Bazylika Katedralna w Łowiczu - epitafium arcybiskupa Mikołaja Prażmowskiego.jpg
Autor: Jolanta Dyr, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bazylika Katedralna w Łowiczu - epitafium arcybiskupa Mikołaja Prażmowskiego
Bazylika Katedralna w Łowiczu - ołtarz P.w. Bożego Ciała w Kaplicy Najświętszego Sakramentu.JPG
Autor: Jolanta Dyr, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bazylika Katedralna w Łowiczu - ołtarz P.w. Bożego Ciała znajdujący się w Kaplicy Najświętszego Sakramentu zaprojektował Jakub Fontana i wykonał w latach 1770 - 1777. Centralną część ołtarza stanowi obraz "Dobrego Pasterza" pędzla Jana Bogumiła Plerscha.
Bazylika Katedralna w Łowiczu - herb arcybiskupa gnieźnieńskiego Władysława Aleksandra Łubieńskiego - 02.jpg
Autor: Jolanta Dyr, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bazylika Katedralna w Łowiczu - fragment sklepienia nawy północnej z herbem arcybiskupa gnieźnieńskiego Władysława Aleksandra Łubieńskiego (obok Kaplicy Najświętszego Sakramentu)
Łowicz location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: ODbL
Location map of Łowicz, Poland
Ta mapa of Łowicz została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Bazylika Katedralna w Łowiczu - ołtarz św. Jana Nepomucena.jpg
Autor: Jolanta Dyr, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bazylika Katedralna w Łowiczu - ołtarz św Jana Nepomucena, konsekrowany w 1735r, jest jednym z dwóch wchodzących w skład "Kaplicy Świętej Anny" zwanej też kaplicą "Prymasa Jana Wężyka" z 1730r. Centralną częścią ołtarza św Jana Nepomucena jest obraz przedstawiający postać świętego.