Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu

Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu

41/A z dnia 18 stycznia 1965[1]
bazylika mniejsza, kolegiata kościół farny, kościół parafialny
Widok z południowego wschodu (2005)
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Miejscowość	Kalisz
Adres	pl. św. Józefa 7 62-800 Kalisz
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu
Wezwanie	Wniebowzięcia NMP
Przedmioty szczególnego kultu
Cudowne wizerunki	Obraz Świętej Rodziny
Historia Data zakończenia budowy 1353 Data zniszczenia 1783 Data odbudowy 1792
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • cegła
Położenie na mapie Kalisza Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu
51°45′48,49″N 18°05′35,99″E/51,763470 18,093330
Strona internetowa

Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu – kościół w Kaliszu, w Śródmieściu, przy placu św. Józefa, wzniesiony w 1353 z fundacji abpa Jarosława z Bogorii i Skotnik^[2] w miejscu wcześniejszego, przebudowany po 1790, późnobarokowy, z gotyckim prezbiterium; kościół farny, od 1359 kolegiata, od 1978 bazylika mniejsza; wpisany do rejestru zabytków w 1965; narodowe sanktuarium św. Józefa z Nazaretu.

Znajduje się tutaj obraz Świętej Rodziny, przed którym w czerwcu 1997 modlił się papież Jan Paweł II. Co roku świątynię odwiedza ponad 200 tys. pielgrzymów z całej Polski^[3], głównie rzemieślników.

Architektura

Gotyckie prezbiterium kościoła, powstałe prawdopodobnie na początku XIV wieku, przykryte jest sklepieniem gwiaździstym. Dzięki dokonanej przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorię Skotnickiego fundacji z 1359, do prezbiterium dobudowano trójnawowy korpus główny w stylu gotyckim. W 1783 ks. Stanisław Kłossowski, kustosz kolegialny, wyburzył przylegający do kościoła pałac arcybiskupów, w wyniku czego 3 sierpnia 1783 roku doszło do katastrofy budowlanej, w wyniku której zniszczeniu uległa fasada kościoła oraz część środkowa kościoła do prezbiterium i ściana południowo-wschodnia. Do 1790 do gotyckiego prezbiterium i dwóch zakrystii z kapitularzem dobudowano nową dłuższą nawę główną w stylu barokowym, wraz z wieżą. Po zniszczeniach, w 1948 zrekonstruowano zwieńczenie wieży.

W 2016 podczas prac remontowych odkryto wykonany z piaskowca gotycki maswerk z XIV wieku^[4].

Historia sanktuarium

Widok kościoła przed 1858

Barokowe wnętrze bazyliki

Początki kultu św. Józefa w Kaliszu sięgają 1670, kiedy miał zostać uzdrowiony – według wiernych, za przyczyną św. Józefa – chłop, mieszkaniec wsi Szulec, który w ramach wdzięczności ufundował obraz Świętej Rodziny, umieszczając go w kolegiacie. Znaczny rozwój kultu św. Józefa przypadł na drugą połowę XVII wieku i na XVIII wiek.

Do znacznego rozwinięcia i znaczenia kultu św. Józefa po II wojnie światowej przyczyniły się trzy wydarzenia: wyzwolenie księży – więźniów z niemieckiego obozu koncentracyjnego w Dachau (29 kwietnia 1945), utworzenie w Kaliszu Polskiego Studium Józefologicznego (24 września 1969) oraz wizyta papieża Jana Pawła II w kaliskim sanktuarium (4 czerwca 1997). Wiosną 1945 księża uwięzieni w Dachau złożyli obietnicę, że jeśli przeżyją obóz, to odbędą pielgrzymkę do Kalisza, do czego doszło w dniach 17–19 kwietnia 1948. Uroczystościom przewodniczyli kardynał August Hlond i były więzień, biskup Franciszek Korszyński^[5].

Podczas homilii, jaką w Kaliszu wygłosił Jan Paweł II, zawierzył on świętemu Józefowi wszystkie polskie rodziny, a także sprawę ochrony życia nienarodzonych zarówno w Polsce, jak i na świecie. Początkowo patronem diecezji została Święta Rodzina, dopiero później „Święty Józef małżonek Maryi Dziewicy, Opiekun Zbawiciela”.

Papież Jan Paweł II powiedział w sanktuarium: (....) przynosicie ze sobą kopię obrazu świętego Józefa czczonego w Kaliszu, w Sanktuarium znanym na całą Polskę, chcecie, abym pobłogosławił ten obraz, który po powrocie do kraju ma w pielgrzymce nawiedzać poszczególne parafie waszej diecezji. Święty Józef jest wam szczególnie drogi i bliski. Dobrze, że wasza diecezja rozpoczyna swój program duszpasterski od rodziny. (...) Rodzina stanowi jedno z najcenniejszych dóbr ludzkości. (...).

3 grudnia 2017 roku w bazylice zainaugurowano z udziałem nuncjusza apostolskiego w Polsce abp. Salvatore Pennacchio „Nadzwyczajny Rok Świętego Józefa Kaliskiego”, potrwa on do 6 stycznia 2019 roku^[6].

Obraz św. Rodziny

Obraz Świętej Rodziny

Początek kultu wizerunku Świętej Rodziny, jest dokładnie nieznany, podobnie jak jego autor. Przypuszcza się, że był to uczeń włoskiego malarza Tommasa Dolabelli, pracujący na dworach królów polskich w XVII wieku. W latach 1751–1779 kustosz kolegiaty kaliskiej zarejestrował i opublikował niemal 500 dowodów uzdrowień za przyczyną świętego Józefa, czczonego w obrazie Świętej Rodziny. W 1783 papież Pius VI wydał orzeczenie o cudowności obrazu, 31 maja tego samego roku w Rzymie dokonano koronacji kopii wizerunku Świętej Rodziny. 3 sierpnia 1783 gotycka świątynia zawaliła się wraz z frontową elewacją, katastrofa oszczędziła prezbiterium, zakrystię oraz ołtarz gdzie umieszczony był obraz^[7]. Kolegiatę odbudowano w 1792 zmieniając jej styl na późnobarokowy^[7] oraz m.in. wydłużając ją o 12 metrów i dobudowując wysoką wieżę oraz kaplicę dla obrazu Świętej Rodziny^[8].

Relikwie świętych i błogosławionych

W kolegiacie kaliskiej zachował się szereg zabytkowych relikwiarzy w postaci kartuszy, udekorowanych w rokokowym motywie rocaille^[7]. Na przestrzeni lat w świątyni zgromadzono także wiele relikwii, wśród nich^[7]:

• relikwie błogosławionej Marii Angeli Truszkowskiej (1999)
• relikwie świętej siostry Faustyny Kowalskiej (2004)
• relikwie świętej Joanny Berretty Molli (2004)
• relikwie błogosławionej Franciszki Siedliskiej (2006)
• relikwie błogosławionej Matki Teresy z Kalkuty (2006)
• relikwie świętego ojca Pio (2006)
• relikwie świętego brata Andrzeja z Montrealu (2009)
• relikwie świętego Ludwika i świętej Zelii Martin (2009)
• relikwie błogosławionych Marii Stelli i Towarzyszek (2010)
• relikwie świętego Zygmunta Szczęsnego Felińskiego (2010)
• relikwie błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki (2010)
• relikwie świętego Jana Pawła II (2011)

Sanktuarium obecnie

Sklepienie w sanktuarium św. Józefa

W ostatnich latach kult świętego Józefa Kaliskiego bardzo się rozszerza. Przybywają do sanktuarium liczne pielgrzymki z diecezji i całej Polski. Liczbę pielgrzymów szacuje się na około 200 tysięcy rocznie. Spotkania modlitewne w pierwsze czwartki miesiąca są także transmitowane przez Telewizję Trwam oraz Radio Maryja, co również jest związane z pielgrzymkami widzów i słuchaczy tych mediów do Kalisza.

Od czterech lat przy sanktuarium św. Józefa w okresie świąt Bożego Narodzenia budowana jest żywa szopka. Szopka umieszczana jest na tle przylegających do bazyliki średniowiecznych murów i baszty Dorotki. Jest stylizowana na wzór dawnych budowli. W środku umieszczono żłóbek, w którym leży narodzone Dziecię, przy nim czuwająca Maryja z Józefem, a pośród w osobnych zagrodach znajdują się m.in. lama, jak tybetański, owce kameruńskie, kozy syryjskie, kucyki i różne inne gatunki zwierząt.

Zobacz też

• katedra św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu
• kolegiata św. Pawła Apostoła w Kaliszu

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona sanktuarium św. Józefa w Kaliszu. jozefkalisz.nazwa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-26)].
• Archiwalne widoki kościoła w bibliotece Polona