Bazylozaur

Bazylozaur
Basilosaurus
Harlan, 1834
Okres istnienia: 39–34 mln lat temu
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

walenie

Podrząd

prawalenie

Rodzina

Basilosauridae

Rodzaj

bazylozaur

Bazylozaur (Basilosaurus) – rodzaj prawalenia żyjącego w eocenie, od 40 do 34 milionów lat temu.

Historia odkryć

Basilosaurus cetoides – późny eocen, Ameryka Północna

Skamieniałości bazylozaura powszechnie znajdowane były już w XIX wieku w Luizjanie i Alabamie przez okolicznych mieszkańców, którzy wykorzystywali je między innymi jako meble. Doktor Richard Harlan, po przebadaniu szczątków zwierzęcia, stwierdził, że należały do 45-metrowego gada, nadając mu istniejącą do dziś nazwę, która znaczy "królewski jaszczur" (gr. βασιλευς basileus „król”[1]; σαυρος sauros „jaszczurka”[2]). Jednakże sir Richard Owen, po przestudiowaniu kręgosłupa, fragmentów żuchwy, kończyn oraz świeżo odkrytych żeber, słusznie stwierdził, że są to skamieniałości ssaka. Zaproponował w związku z tym nazwę Zeuglodon cetoides, która mimo że bardziej adekwatna, dziś jest jednak mniej popularna. Słowo zeuglodon odnosi się do kształtu zębów zwierzęcia, posiadającego 2 korzenie, typowego dla współczesnych ssaków morskich.

W roku 1845 Albert Koch, usłyszawszy o olbrzymich kościach zwierzęcych, zrekonstruował ponad trzydziestometrowy szkielet "węża morskiego", na podstawie przypadkowo znalezionych szkieletów, w tym bazylozaura. Rekonstrukcja tego wyimaginowanego zwierzęcia spłonęła niestety w czasie pożaru Chicago w 1871 roku.

Pozostałości Basilosaurus isis odkryto w Egipcie, w dolinie Wadi al-Hitan w okolicy oazy Fajum. Zdaniem paleontologa Phillipa Gingericha, licznie tam występujące olbrzymie kości prawalenia mogły wpłynąć na rozwój lokalnego kultu krokodyla na terenie Fajum w starożytnym Egipcie.

Budowa

Bazylozaur w porównaniu do człowieka
  • Basilosaurus był zwierzęciem dużym, mierzącym do 20 m długości.
  • Charakterystyczne jest znaczne wydłużenie kręgów zwierzęcia, nadające mu wyjątkowy wygląd. Jednakowa długość kręgów krzyżowych, lędźwiowych, czy piersiowych, pozwoliła dojść do wniosku, że poruszał się wykonując szczupakowate ruchy. Ponadto Phillip Gingerich doszedł do wniosku, że potrafił wykonywać też dość ograniczone boczne ruchy kręgosłupa.
  • Jego klinowata głowa mierzyła około 1,5 m długości. Czaszka wykazuje nadal pewne cechy analogiczne do cech lądowych ssaków z rzędu Mesonychia, uważanych przez długi czas za przodków wszystkich waleni. Była jednak względem nich wydłużona. Od niedawna jednakże za przodków waleni uważa się parzystokopytne (Rodhocetus).
  • Zestaw zębów był inny niż u ssaków lądowych, u których istnieje rozróżnienie na siekacze, kły, przedtrzonowce i trzonowce. Basilosaurus posiadał dwa główne typy zębów. Przednie, o kształcie stożka, służyły do chwytania łupu, podczas gdy tylne, trójkątne zęby służyły do cięcia pokarmu.
  • Budowa, zwłaszcza budowa kończyn świadczy, że bazylozaur żył tylko w środowisku wodnym, w przeciwieństwie do swoich krewnych żyjących przed nim, jak Pakicetus, czy ambulocet.
  • Szczątkowe kończyny tylne, mierzące zaledwie 0,6 m, miały ograniczoną możliwość ruchu. Być może wykorzystywane były w czasie kopulacji.
  • Puste w środku, zapewne wypełnione płynem kręgi, świadczą o tym, że prawdopodobnie bazylozaur nie był w stanie poruszać się na różnych głębokościach. Możliwe, że pływał głównie pod powierzchnią wody.

Pożywienie

Basilosaurus był zwierzęciem drapieżnym. Budowa zębów świadczy, że zwierzę to odżywiało się rybami, głowonogami i mniejszymi waleniami.

Gatunki

  • Basilosaurus caucasicus
  • Basilosaurus cetoides – występował na terenie obecnej Luizjany, Alabamy i Missisipi
  • Basilosaurus drazindai – w dzisiejszym Pakistanie
  • Basilosaurus harwoodi
  • Basilosaurus isis – w dzisiejszym Egipcie
  • Basilosaurus paulsoni
  • Basilosaurus puschi
  • Basilosaurus vredensis
  • Basilosaurus wanklyni

Bibliografia

  • E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 1. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256. (ang.)
  • Primitive Eocene Whales (ang.). [dostęp 2007-07-08].
  • W. Perrin, B. Wursigm, J.G.M. Thewissen: Encyclopedia of Marine Mammals. Academic Press, 2002.
  • J.G.M. (red.) Thewissen: The Emergence of Whales: Evolutionary Patterns in the Origin of Cetacean. Nowy Jork, Londyn: Plenum Press, 1998. ISBN 0-306-45853-5.
  • C. Zimmer: At the Water's Edge. Free Press, 1998.
  1. Jaeger 1944 ↓, s. 30.
  2. Jaeger 1944 ↓, s. 203.

Media użyte na tej stronie

Basilosaurus SIZE 01.png
Autor: cunty, Licencja: CC BY 3.0
Size comparison between a human female (lower right) and the extinct whale Basilosaurus.

Basilosaurus are often said to have measured about 18 meters (or 60 feet) long.[1] It should be noted that Basilosaurus, as shown here, consist two species, the smaller B. isis which is estimated to have measured 15-18 meters (the silouette in the image is based on the specimen CGM 42195, about 15 meters long) and the larger type species B. cetoides, about 17-20 meters long.[2]

References

  1. Stated in Walking with Beasts, ep. 2: "Whale killer" (BBC, 2001)
  2. [1]
Basilosaurus1DB.jpg
Autor: Dmitry Bogdanov , Licencja: CC BY 3.0
Basilosaurus cetoides
Basilosaurus BW.jpg
Autor: Nobu Tamura, Licencja: CC BY 3.0
Basilosaurus cetoides, an archaeocete whale from the Late Eocene of North America and Egypt digital coloring