Bełz (gmina)

Bełz
gmina wiejska
1934−1951[1]
Herb
Herb
Państwo

 Rzeczpospolita Polska

Województwo

1934−39: lwowskie
(1939−44: dystrykt lubelski)
1944−51: lubelskie

Powiat

1934−39: sokalski
1940−51: hrubieszowski

Siedziba

Bełz

Populacja (1946)
• liczba ludności


11.694[2]

Szczegółowy podział administracyjny (1943)
Liczba gromad

19

brak współrzędnych
Portal Polska
Synagoga w Bełzie

Bełz (od 1951 Chłopiatyn) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1934−1951[3] w woj. lwowskim/lubelskim. Siedzibą gminy był Bełz (do 1939 odrębna gmina miejska, podczas wojny część gminy Bełz[4], w 1945 nie zaliczony do miast przez adm. polską[5]), obecnie miasto na Ukrainie; (Белз).

Gmina zbiorowa Bełz została utworzona 1 sierpnia 1934 roku w powiecie sokalskim w woj. lwowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin (wsi): Bezejów (U51n), Budynin (P), Cebłów (U51), Chłopiatyn (P), Góra (U45n), Kuliczków (U45), Machnówek (P), Myców (P), Oserdów (P), Piwowszczyzna (U51n), Prusinów (U45), Przemysłów (U51), Siebieczów (U51), Tuszków (U51), Waniów (U45), Wierzbiąż (U51), Witków (U51n), Worochta (U51n), Wyżłów (P) i Żużel (U51)[6][7].

Podczas wojny włączona przez władze hitlerowskie do powiatu hrubieszowskiego w dystrykcie lubelskim (GG)[4]. Ponieważ granica między GG a Związkiem Radzieckim (a od 1940 między dystryktami lubelskim a galicyjskim w obrębie GG) przebiegała na rzece Sołokii, gromady położone na południe od rzeki - Góra, Kuliczków, Prusinów i Waniów - przyłączono do gminy Parchacz w (od 1940) powiecie kamioneckim; ponadto, do gminy Bełz włączono pozbawiony praw miejskich Bełz, a także lewobrzeżną, mniejszą część gromady Głuchów[8] z gminy Krystynopol w powiecie hrubieszowskim[4]. Tak więc w 1943 roku gmina Bełz składała się z 19 gromad[9]: Bełz (U51), Bezejów, Budynin, Cebłów, Chłopiatyn, Głuchów (U51), Machnówek, Myców, Oserdów, Piwowszczyzna, Przemysłów, Siebieczów, Tuszków, Wierzbiąż, Witków, Worochta, Wyżłów i Żużel[10]. W 1944 roku o połowę mniejsza niż w 1939 roku gmina została utrzymana przez administrację polską w powiecie hrubieszowskim (woj. lubelskie)[10].

Gmina została zniesiona 26 listopada 1951 roku w związku z przeniesieniem siedziby z Bełza do Chłopiatyna i zmianą nazwy jednostki na gmina Chłopiatyn[11]. Przyczyną tego manewru było odstąpienie Związkowi Radzieckiemu większej części terytorium gminy Bełz (południowo-wschodni obszar z siedzibą Bełzem, Bezejowem, Cebłowem, Piwowszczyzną, Przemysłowem, Siebieczowem, Tuszkowem, Wierzbiążem, Witkowem, Worochtą i Żużlem[12]) w ramach umowy o zamianie granic z 1951 roku[13]. W lipcu 1952 roku nowa gmina Chłopiatyn składała się z 6 gromad[14].

Przypisy

  1. ↑ W czasie II wojny światowej poza administracją polską; w 1951 roku większą część jej obszaru włączono do ZSRR.
  2. ↑ Spis ludności z 14 lutego 1946 roku
  3. ↑ do 25 listopada 1951 roku
  4. ↑ a b c Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
  5. ↑ Zmiany administracyjne miast i osiedli 1918−1963, Warszawa, 1964, s. 206
  6. ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 554 – Podział powiatu sokalskiego w województwie lwowskiem na gminy wiejskie.
  7. ↑ Skróty dotyczą przynależności państwowej według stanu obecnego:
    P=Polska;
    U45=Ukraina, od 1945 w ZSRR,
    U51=Ukraina, od 1951 w ZSRR;
    n=wieś obecnie nieistniejąca
  8. ↑ Prawobrzeżną, większą część gromady Głuchów włączono do gminy Parchacz w powiecie kamioneckim
  9. ↑ Nowe gromady to Bełz i Głuchów
  10. ↑ a b Akta gminy Bełz – Archiwum Państwowe w Lublinie Oddział w Chełmie. [dostęp 2008-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  11. ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 60, poz. 412
  12. ↑ Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku (rozdział II – Terytorium i podział administracyjny). Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, 2005.
  13. ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 11, poz. 63
  14. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
Powiat sokalski (1920–1939)
  • Siedziba powiatu – Sokal
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–39)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39)
Legenda
  • * częściowo pozostała w Polsce
  • ** częściowo włączona do ZSRR
Powiat hrubieszowski (1867–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1867−1954 i 1973−75)
Gromady
(1954−72)
  1. ↑ a b w 1940 pozbawione praw miejskich przez okupanta, w 1945 nie uznane za miasto przez władze polskie
  2. ↑ od 1951 w ZSRR
  3. ↑ a b większa część przeszła do ZSRR

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Belz city coa 1772.png
Autor: Daniel Bonás, Licencja: CC BY-SA 2.5
Coat of arm of Bełz city in 1772.
Belz hasidic synagogue.jpg
The hasidic synagogue in Belz, Ukraine.