Bederowiec

Bederowiec
Część Chorzowa i Katowic
Ilustracja
Fragment mapy z 1926 rok ze znajdującym się po wschodniej stronie Bederowcem
Państwo Polska
Województwo śląskie
MiastoChorzów
Katowice
Data założenialata 20. XIX wieku
SIMC0937480
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „Bederowiec”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bederowiec”
Ziemia50°16′29″N 18°59′15″E/50,274778 18,987444
Portal Polska

Bederowiec (niem. Bedersdorf[1]) – dawna osada na granicy Chorzowa (teren Parku Śląskiego) i Katowic (na obszarze osiedla Tysiąclecia), powstała w latach 20. XIX wieku jako przysiółek Dębu, wzdłuż obecnej ulicy Chorzowskiej w Katowicach.

Historia

Jej nazwa wywodzi się od nazwiska proboszcza parafii w Chorzowie (Starym) – Józefa Bedera, który założył na gruntach dóbr Chorzów-Dąb w latach 20. XIX wieku Bederowiec[2]. Powstała ona wówczas jako przysiółek Dębu, po obu stronach drogi Katowice–Chorzów (obecna ulica Chorzowska), na terenach obecnego osiedla Tysiąclecia w Katowicach i Parku Śląskiego w Chorzowie, na wysokości rzeźby Żyrafy przy wejściu do Śląskiego Ogrodu Zoologicznego[3]. W 1825 roku Bederowiec zamieszkiwał 67 mieszkańców[4], w 1862 roku 165 osób, w 1871 roku 231, zaś dwa lata później 210 osób[5]. Pod koniec XIX wieku znajdowały się tu stolarnia i młyn (napędzane silnikami parowymi)[4]. W grudniu 1885 roku osadę tę zamieszkiwało 247 osób[1].

W 1924 osada została przyłączona wraz z Dębem do Katowic, a do tego czasu administracyjnie podlegał Królewskiej Hucie. W latach wielkiego kryzysu (1929–1933) na terenach Bederowca powstawały osiedla bezrobotnych złożone z prymitywnych lepianek i baraków. Zaniedbana, nieoświetlona i nieskanalizowana dzielnica była wtedy cynicznie określana jako Maroko lub Egipt. W 1934 roku miasto zaczęło w Bederowcu budować domy dla bezdomnych, na terenie wydzierżawionym od Skarbofermu. W 1950 roku Bederowiec oddał część swoich terenów pod budowę ówczesnego Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku[4].

W latach 50. XX wieku zdecydowano o budowie na obszarze Bederowca nowego osiedla mieszkaniowego. Przed wyburzeniem osady, w jego rejonie znajdował się szyb wentylacyjny Bederowiec, zespół baraków o nazwie Maroko oraz pola uprawne i nieużytki. Ostatnie żniwa na terenie Bederowca odbyły się w 1960 roku[3], a rok później rozpoczęto budowę osiedla Tysiąclecia i w ten sposób Bederowiec zniknął z mapy Katowic[4].

Upamiętnienie i pozostałości

Fragment Parku Bederowiec od strony zachodniej (staw Maroko)

Obecnie nazwa Bederowiec jest na terenie Katowic upamiętniona poprzez nadaną przez Radę Miasta Katowice ulicę i park: w 28 listopada 2012 roku ulicę Bederowiecką, biegnącą od ulicy Brackiej w kierunku cmentarza[6] i w dniu 19 grudnia 2012 roku Parkowi Bederowiec, obejmującego teren wokół stawu Maroko[7]. Po Bederowcu pozostał również kamienny krzyż z tablicą znajdujący się w ogrodzie przy kościele Matki Boskiej Piekarskiej na osiedlu Tysiąclecia Górnym. Na tablicy widnieje następująca treść: Prosymy o pobożny Ojcze nasz i Zdrowaś Marya – Wioska Bedersdorf 1893[3].

Przypisy

  1. a b The Genealogical Gazetteer: Bederowiec, Bedersdorf, Col. Bedersdorf (ang.). gov.genealogy.net. [dostęp 2021-06-26].
  2. Rzewiczok 1999 ↓, s. 30-31.
  3. a b c Krężel 2016 ↓.
  4. a b c d Szaraniec 1996 ↓, s. 60.
  5. Borowy 1997 ↓, s. 68.
  6. Urząd Miasta Katowice: ul. Bederowiecka (pol.). www.katowice.eu. [dostęp 2021-06-26].
  7. Urząd Miasta Katowice: Park Bederowiec (pol.). www.katowice.eu. [dostęp 2021-06-26].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Katowice location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.30 N
  • S: 50.125 N
  • W: 18.885 E
  • E: 19.125 E
Katowice obszar Os. Tysiąclecia 1926.jpg
Fragment "Planu miasta Wielkich Katowic", przedstawiający obszar obecnego Osiedla Tysiąclecia, 1926 r., skala 1:10.000, oprac. Haręźlak, Krasnodębski, Steller