Benedykt Jerzy Dorys

Benedykt Jerzy Dorys

Data i miejsce urodzenia	25 maja 1901 Kalisz
Data i miejsce śmierci	19 września 1990 Warszawa
Odznaczenia

Benedykt Jerzy Dorys (ur. jako Rotenberg 25 maja 1901 w Kaliszu, zm. 19 września 1990 w Warszawie) – polski fotografik, współzałożyciel Związku Polskich Artystów Fotografików (legitymacja nr 10). Członek honorowy ZPAF^[1]. W 1968 r. otrzymał tytuł Honoraire Excellence FIAP (HonEFIAP)^[2].

Życiorys

Jedyny syn Maurycego Rotenberga i Anny z domu Wajchselfisz. Rodzice mieszkali w Kaliszu, gdzie ojciec prowadził zakład zegarmistrzowski, a matka zajmowała się domem^[3].

Amatorsko fotografował od roku 1914. W latach 1918–1922 uczęszczał do średniej szkoły muzycznej w Kaliszu. Tam poznał swoją przyszłą żonę Halinę^[4]. W roku 1920 uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej.

W 1928 r. zadebiutował na pierwszym Międzynarodowym Salonie Fotografii Artystycznej w Warszawie. Rok później zdecydował się zostać zawodowym fotografikiem i otworzył atelier fotografii artystycznej „Studio Dorys”^[3], najpopularniejsze atelier portretowe w stolicy, odwiedzane przez wiele wybitnych osobistości tamtych czasów, wykonał też wiele zdjęć dla potrzeb reklamy oraz aktów^[5]. Znany ze stosowania techniki wielobarwnych przetłoków. Serię zdjęć jego autorstwa, przedstawiających przedwojenne życie Kazimierza nad Wisłą, uznaje się za pierwszy polski reportaż fotograficzny.

Swój zakład fotograficzny w Alejach Jerozolimskich 41 w Warszawie prowadził do 1939 roku. W następnym roku trafił do getta, gdzie objął zakład przy ulicy Chłodnej 16, a po zmianie granic getta – przy Elektoralnej. Z getta uciekł w roku 1942 i wspólnie z przedwojenną służącą do wybuchu powstania warszawskiego ukrywał się w Warszawie – najpierw w domu przedwojennego pracownika przy ul. Promenada, następnie m.in. u Boguckich, Kazimierza Wiłkomirskiego oraz Czesława Olszewskiego^[6][7].

Grób Dorysa na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie (2012)

W 1946 otworzył zakład fotograficzny przy ul. Nowy Świat 29 w Warszawie, działający do połowy lat 80. Pracując w nim stworzył kolekcję portretów wybitnych przedstawicieli kultury i nauki polskiej.

Działał m.in. w: Polskim Towarzystwie Miłośników Fotografii, Związku Polskich Artystów Fotografików, Warszawskim Towarzystwie Fotograficznym, Sekcji Fotograficznej ZAIKS.

Jest pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym przy ul. Żytniej w Warszawie (kwatera 12-3-9)^[8].

Wystawy indywidualne (wybór)

• „Fotografia” – Polskie Towarzystwo Fotograficzne, Warszawa (1929)
• „Benedykt Jerzy Dorys” – Galeria Kordegarda, Warszawa, a następnie inne miasta w Polsce (1960)
• „Retrospektywna wystawa fotografii Benedykta Jerzego Dorysa 1926-1960” – BWA Lublin (1961)
• „Retrospektywna wystawa fotografii Benedykta Jerzego Dorysa 1926-1960” – Galeria ZPAF, Warszawa, a następnie inne miasta w Polsce (1974)
• „Twórcy kultury i sztuki” – Galeria ZPAF-PSP, Warszawa (1974)
• „Aktorzy i moda lat trzydziestych” – Stara Galeria ZPAF, Warszawa (1974)
• „Kazimierz nad Wisłą” – Stara Galeria ZPAF, Warszawa (1977)
• „Kazimierz nad Wisłą w latach 1931–1932” – Muzeum w Kazimierzu Dolnym (1983)
• „Benedykt Jerzy Dorys” – Stara Galeria Fotografii ZPAF, Warszawa (1994)

Wystawy zbiorowe (wybór)

Benedykt Jerzy Dorys od 1926 roku uczestniczył w ponad 100 wystawach zbiorowych w kraju i za granicą, m.in.:

• „Polska fotografia artystyczna od 1939r.” – Muzeum Narodowe, Wrocław (1977)
• „Polski portret 1840-1939” – Galeria UPAP, Warszawa (1978)
• „Polska Fotografia 1839-1979” – International Center of Photography, Nowy Jork, USA (1979)
• „Polska Fotografia 1839-1979” – Galeria Zachęta, Warszawa; Muzeum Sztuki, Łódź; Londyn, Anglia; Centre Georges Pompidou, Paryż, Francja (1980)
• „Sztuka reportażu” – Muzeum Narodowe, Wrocław; Muzeum Sztuki, Łódź (1980)

Nagrody i odznaczenia

• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1960, 1973, 1975)
• Medal Roku Jana Bułhaka (1976)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1964)
• Złoty Krzyż Zasługi (1955)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1978)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski(1980)
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1985)
• „Srebrny Ryngraf” ZPAF z okazji 35-lecia pracy artystycznej (1960)
• Złoty Medal ZPAF w 50 rocznicę pracy twórczej (1974)
• Medal Pamiątkowy ZAIKS (1978)

Przypisy

Bibliografia

• Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, str. 238
• Kazimierz nad Wisłą w 1931 roku. 18 fotogramów (wybór), Warszawa 1979
• „Fotografowie 1946-2006. Słownik biograficzny fotografów polskich”, ISBN 83-916405-8-2.

Linki zewnętrzne

• Galeria fotografii Benedykta Jerzego Dorysa. foto-info.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-21)].
• Kolekcja fotografii Dorysa w zbiorach Biblioteki Narodowej - wersja cyfrowa na Polona.pl