Benedykt XIII (antypapież)
| antypapież | ||
 | ||
| ||
| Kraj działania | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 1342 | |
| Data i miejsce śmierci | 29 listopada 1422 | |
| Antypapież obediencji awiniońskiej | ||
| Okres sprawowania | 28 września 1394–26 lipca 1417/29 listopada 1422 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Prezbiterat | 3 października 1394 | |
| Nominacja biskupia | 28 września 1394 | |
| Sakra biskupia | 11 października 1394 | |
| Kreacja kardynalska | 20 grudnia 1375 | |
| Kościół tytularny | ||
| Pontyfikat | 28 września 1394 | |
Benedykt XIII, właśc. Pedro de Luna (ur. w 1342[1] w Illueca[2], zm. 29 listopada 1422[3] w Peníscola[2]) – antypapież obediencji awiniońskiej w okresie od 28 września 1394 do 26 lipca 1417[4].
Życiorys
Dzieciństwo i młodość
Pedro de Luna urodził się pod koniec 1342 roku w Illueca w Aragonii[1]. Wywodził się z jednego z najbardziej znaczących rodów aragońskich, spokrewnionego także z dynastią królewską. W 1352, w wieku zaledwie 10 lat, został subdiakonem[1]. W 1361 roku 19-letni wówczas Pedro de Luna otrzymał papieską dyspensą upoważniającą go do otrzymania beneficjów kościelnych w Hiszpanii pomimo nie osiągnięcia jeszcze wieku kanonicznego[1]. W następnych latach studiował i wykładał prawo kanoniczne na uniwersytecie w Montpellier[2].
Posługa kościelna
20 grudnia 1375 papież Grzegorz XI mianował go kardynałem diakonem Santa Maria in Cosmedin. W 1378 początkowo wziął udział w wyborze Urbana VI (kwiecień 1378), później jednak, wraz z innymi kardynałami doszedł do wniosku, że elekcja ta była nieważna i wypowiedział mu posłuszeństwo (9 sierpnia 1378)[2]. 20 września 1378 z udziałem Pedro de Luna doszło do wyboru Klemensa VII, pierwszego antypapieża obediencji awiniońskiej. Od grudnia 1378 Pedro de Luna był legatem antypapieża w Hiszpanii, gdzie przeciągnął na jego stronę większość tamtejszych królestw[2]. W 1393 został legatem we Francji, gdzie rezydował w Paryżu[2]. Deklarował wówczas poparcie dla, wypracowanej przez tamtejszy uniwersytet, koncepcji rozwiązania schizmy w kościele poprzez cesję, tj. jednoczesną abdykację obu pretendentów do tiary[4].
Wybór na papieża
Podczas konklawe po śmierci Klemensa VII we wrześniu Pedro podpisał kapitulację wyborczą, w której zobowiązał się, w razie wyboru, dążyć do zakończenia schizmy, w razie potrzeby poprzez cesję[4]. 28 września 1394 wybór awiniońskich kardynałów padł właśnie na niego; przybrał imię Benedykt XIII[4]. 3 października 1394 przyjął święcenia kapłańskie, a 11 października sakrę biskupią.
Pontyfikat
Wbrew oczekiwaniom Benedykt XIII po wyborze nie wykazywał chęci abdykacji, lecz z całą mocą bronił legalności swego pontyfikatu i odrzucał naciski ze strony europejskich dworów i wielu duchownych[4]. Jego upór doprowadził w 1398 do generalnego kryzysu – królestwa Francji i Kastylii wypowiedziały mu posłuszeństwo i odcięły od dochodów z tych krajów, a większość jego kardynałów także zbuntowała się przeciw niemu[2]. Benedykt XIII zamknął się wówczas w Awinionie, gdzie oblężony przez blisko cztery lata bronił swych praw[2]. Ostatecznie wiosną 1403 kryzys został zażegnany: w marcu podporządkowało mu się jego kolegium kardynalskie, a niedługo potem Francja i Kastylia ponownie uznały jego władzę. W 1404 nawiązał kontakty z rzymskim papieżem Bonifacym IX, jednak negocjacje przerwała śmierć Bonifacego i wybór na jego następcą Innocentego VII, który od razu odrzucił propozycje Benedykta. Negocjacje wznowiono dopiero z następcą Innocentego, Grzegorzem XII[4]. W kwietniu 1407 Grzegorz XII i Benedykt XIII za pośrednictwem swych pełnomocników zawarli układ przewidujący ich bezpośrednie spotkanie w Savonie koło Genui. Do spotkania tego jednak nie doszło, a w maju 1408 Francja ponownie wypowiedziała posłuszeństwo Benedyktowi i skazała go na banicję – Benedykt XIII uciekł wtedy do Perpignan[2]. W tym samym czasie kardynałowie z obydwu obediencji, zniecierpliwieni przedłużającą się schizmą, zbuntowali się przeciw swoim papieżom i z poparciem większości państw europejskich zwołali sobór do Pizy[2]. Z tego powodu Benedykt XIII w listopadzie 1408 ekskomunikował prawie wszystkich swoich kardynałów, jednocześnie zwołując własny sobór do Perpignan[2].
Depozycja
Sobór w Pizie 5 czerwca 1409 ogłosił depozycję zarówno Benedykta XIII, jak i Grzegorza XII[4]. Trzy tygodnie później na soborze obrano antypapieża Aleksandra V, którego rok później zastąpił Jan XXIII. Benedykt XIII nie uznał jednak tych decyzji, a poparcia nadal udzielały mu Szkocja, Aragonia, Kastylia, Nawarra i hrabstwo Armagnac w południowej Francji.
Ponieważ sobór pizański nie doprowadził do końca schizmy, w 1414 zwołano kolejny Sobór, tym razem w Konstancji[4]. Król niemiecki Zygmunt Luksemburski próbował nakłonić Benedykta XIII do abdykacji, na co ten jednak nie chciał przystać[2]. W tej sytuacji 26 lipca 1417 Sobór ogłosił jego depozycję, a kilka miesięcy później wybrał nowego papieża Marcina V. Tym razem decyzje te zyskały powszechne uznanie w Europie. Benedykt XIII, opuszczony przez prawie wszystkich zwolenników, nie oddał jednak tiary. Rezydował wówczas w Peñiscoli, w królestwie Aragonii, gdzie pozostał w quasi-areszcie aż do śmierci[2]. Król Aragonii Alfons odmówił bowiem siłowego rozwiązania wobec niego, wciąż traktując go jako swoją kartę przetargową w rozgrywkach o panowanie na południu Włoch.
Ostatnie lata i śmierć
Benedykt XIII do końca uważał się za prawowitego papieża – jeszcze 27 listopada 1422 mianował czterech nowych kardynałów, którym polecił wybór następcy po swojej śmierci[2]. Zmarł dwa dni później, w wieku 80 lat. Jego śmierć była przez pewien czas ukrywana przez towarzyszących mu kardynałów.
Po jego śmierci wśród jego nielicznych zwolenników doszło do rozłamu – część obrała antypapieża Klemensa VIII, a część antypapieża Benedykta XIV. Żaden z nich nie odegrał już większej roli.
Imię Benedykta XIII przybrał także kardynał Vincenzo Maria Orsini, wybrany na papieża w 1724. Początkowo chciał nosić imię Benedykta XIV, ale zmienił je dla podkreślenia faktu, iż XV-wieczny Benedykt XIII był antypapieżem.
Przypisy
- ↑ a b c d Choć dokładna data dzienna nie jest znana, dokumenty z 1352 i 1361, zawierające papieskie dyspensy dla nieletniego Pedro de Luny, wskazują, że musiał on się urodzić w roku 1342, zob. Langen-Monheim, s. 23. Tradycyjnie podawana data urodzenia 1328 opiera się wyłącznie na pojedynczej wzmiance w zeznaniach jednego duchownego podczas Soboru pizańskiego w 1409, który zeznał, jakoby Pedro de Luna został wybrany w wieku 66 lat.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n John N. D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 324-326. ISBN 83-06-02633-0.
- ↑ Data ta jest wprost wskazana w liście Jeana Carriera, jednego ze zwolenników Benedykta XIII, ze stycznia 1429. Ponieważ jednak zgon antypapieża był przez pewien czas ukrywany przez towarzyszących mu zwolenników, wiele opracowań podaje jako datę jego śmierci 23 maja 1423 lub 1424. Zob. Barbara von Langen-Monheim, s. 33; oraz La prolongation du Grand Schisme d’Occident au XVe siècle dans le midi de la France, s. 165-167.
- ↑ a b c d e f g h Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 115-116. ISBN 83-7006-437-X.
Bibliografia
- Barbara von Langen-Monheim: Die Informatio seriosa Papst Benedikts XIII. von 1399. Stufen einer kirchenpolitischen Denkschrift von 1399 bis zum Konzil von Perpignan 1408, Dysertacja doktorska, Akwizgran 2004
- Kazimierz Dopierała: Księga papieży, Poznań 1996, s. 260-262
- Martinez de Luna Y Perez de Gotor, Pedro. The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2013-03-26]. (ang.).
- La prolongation du Grand Schisme d’Occident au XVe siècle dans le midi de la France. Annuaire-bulletin de la Societe de l’historie de France. [dostęp 2013-03-26]. (fr.).
Media użyte na tej stronie
.svg)
Autor: Echando una mano, Licencja: CC BY-SA 4.0
Coat of arms of antipope Benedict XIII