Benshi

Benshi (jap. 弁士) lub katsudō-benshi (jap. 活動弁士) – japońscy aktorzy głosowi, którzy w epoce kina niemego udźwiękawiali filmy, zarówno rodzime, jak i zagraniczne.

Podczas projekcji niemego filmu benshi stał po lewej stronie ekranu, wprowadzając widzów w opowieść, relacjonując ją i komentując. Odpowiednio intonując, podkładał głosy pod poszczególne postacie, które pojawiały się na ekranie. Funkcja ta, wywodząca się z tradycji teatrów kabuki i nō, była ważnym elementem pierwszych filmów, które prezentowano japońskim widzom, przyzwyczajonym do narracji towarzyszącej wszystkim znanym im wcześniej widowiskom. Benshi tłumaczył również dialogi w filmach zagranicznych, głównie amerykańskich[1], oraz zaznajamiał widzów z realiami zachodniego stylu życia, które nie dla wszystkich Japończyków były zrozumiałe.

Podobnie jak w produkcjach zachodnich, japońskim niemym filmom towarzyszył podkład muzyczny, współistniejący z benshim. W przeciwieństwie do filmów zachodnich, którym towarzyszyły filmowe organy, w filmach japońskich wykorzystywano tradycyjne instrumenty z teatru kabuki. Ponieważ benshi pracował bez nagłośnienia, musiał ściśle współpracować z orkiestrą, aby jego dialogi nie zostały zagłuszone. W tamtym okresie sale kinowe liczyły zazwyczaj tysiąc miejsc, zaś znakiem rozpoznawczym dobrego benshiego była zdolność bycia słyszanym przez wszystkich widzów zgromadzonych w kinie[2]. Po 1907 r. filmy japońskie były (inaczej niż filmy zagraniczne) komentowane przez siedzącą przed ekranem grupę 7 lub 8 benshi, którzy udawali głosy poszczególnych postaci. Taka praktyka utrzymała się aż do lat 20. XX wieku[3].

Słowo benshi oznaczało w okresie Meiji człowieka wygłaszającego przemówienia polityczne. Swoje znaczenie zmieniło wraz z pojawieniem się kina w Japonii. Początkowo filmy komentowali amatorzy – w 1896 podczas pierwszego pokazu kinetoskopu Thomasa Edisona w Kobe film i wynalazek komentował Ueda Tsunejiro, a rok później pokaz Vitascope'u w Tokio prowadzony był przy komentarzu człowieka o nazwisku Jumonji Daigen. Pierwszym profesjonalnym benshi był Komada Koyo[4].

Każde kino zatrudniało kilku benshi, pomiędzy którymi panowała ścisła hierarchia. Znaczenie benshi było tak duże, że mogło wpływać na sukces samego filmu – wyjątkowo popularny benshi mógł zdecydować o sukcesie danego obrazu[3].

Zjawisko benshi wpływało na kształt ówczesnego japońskiego kina – filmy tworzone były tak, żeby dopasować się do praktyki benshi. Np. filmy zawierały wiele długich ujęć, preferowanych przez benshi, którzy mogli podczas nich w pełni zaprezentować swój kunszt[5]. Popularność benshi była tak wielka, że prawdopodobnie spowodowała pewne opóźnienie w pełnym rozwoju kina dźwiękowego w Japonii[6].

W wydanym w 1995 roku filmie Picture Bride Toshirō Mifune zagrał rolę benshiego, który w latach 20. ubiegłego stulecia podróżował po hawajskich plantacjach trzciny cukrowej.

Przypisy

  1. ↑ Standish, Isolde. A New History of Japanese Cinema: A Century of Narrative Film. New York: Continuum, 2005. ​ISBN 0-8264-1709-4​
  2. ↑ Dym, Jeffery: A Brief History of Benshi (Silent Film Narrators). http://aboutjapan.japansociety.org/content.cfm/a_brief_history_of_benshi
  3. ↑ a b Hiroshi Komatsu, Benshi, [w:] Richard Abel, Encyclopedia of early cinema, London: Routledge, 2005, s. 3920, ISBN 0-415-23440-9.
  4. ↑ Hiroshi Komatsu, Benshi, [w:] Richard Abel, Encyclopedia of early cinema, London: Routledge, 2005, s. 3913, ISBN 0-415-23440-9.
  5. ↑ Hiroshi Komatsu, Benshi, [w:] Richard Abel, Encyclopedia of early cinema, London: Routledge, 2005, s. 3926, ISBN 0-415-23440-9.
  6. ↑ Hiroshi Komatsu, Benshi, [w:] Richard Abel, Encyclopedia of early cinema, London: Routledge, 2005, s. 3906, ISBN 0-415-23440-9.