Beqir Balluku

Beqir Balluku

Data i miejsce urodzenia	14 lutego 1917 Tirana
Data i miejsce śmierci	5 listopada 1975 Linzë
Minister obrony Albanii
Okres	od 1 sierpnia 1953 do 28 października 1974
Przynależność polityczna	Albańska Partia Pracy
Poprzednik	Enver Hoxha
Następca	Mehmet Shehu

Beqir Balluku (ur. 14 lutego 1917 w Tiranie, zm. 5 listopada 1975 w Linzë k. Tirany^[1][2]) – albański komunista i oficer armii albańskiej.

Życiorys

Pochodził z ubogiej rodziny muzułmańskiej, był synem Alii i Naxhije^[3]. Z powodów materialnych był zmuszony przerwać naukę w szkole i podjąć pracę jako robotnik. W czasie II wojny światowej przyłączył się do ruchu oporu i szybko awansował w jego strukturach. W kwietniu 1942 został członkiem Komunistycznej Partii Albanii, a w marcu 1943 wybrano go do władz partii w okręgu Tirany^[1].

W maju 1943 objął dowództwo nad batalionem partyzanckim Krujë Ishëm. Z początkiem 1944 został dowódcą II Brygady Uderzeniowej^[4]. W chwili kiedy wojska niemieckie opuszczały Albanię (listopad 1944) Balluku awansował na podpułkownika i zastępcę komendanta III Korpusu Armii Narodowowyzwoleńczej. W stopniu podpułkownika znajdował się w składzie orzekającym Sądu Specjalnego, który skazywał na karę śmierci osoby podejrzewane o współpracę z okupantem^[5]. Wkrótce potem został skierowany na studia do Wyższej Akademii Wojskowej im. Klimenta Woroszyłowa w Moskwie.

Po powrocie do kraju w 1948 objął stanowisko szefa sztabu generalnego armii albańskiej, zastępując Spiro Moisiu^[4]. W 1952 stanął na czele resortu obrony, awansując do stopnia generała pułkownika. W historii Albanii był swoistym rekordzistą stojąc na czele tego resortu nieprzerwanie przez okres 21 lat^[1].

Oprócz kierowania resortem obrony był także deputowanym do parlamentu (alb. Kuvendi Popullor) i od 1948 członkiem Biura Politycznego Albańskiej Partii Pracy^[1].

Odegrał bardzo istotną rolę w wydarzeniach kwietnia 1956, kiedy to na konferencji stołecznej organizacji partyjnej podjęto działania skierowane przeciwko Enverovi Hodży. Balluku zawiadomił o zagrożeniu wypoczywającego wówczas nad morzem dyktatora, dzięki czemu ten wrócił do Tirany i rozprawił się z oponentami.

Pozycja polityczna Balluku uległa wyraźnemu pogorszeniu, kiedy w latach 60. dokonano zasadniczych zmian w doktrynie obronnej Albanii. W 1961 Albania zerwała stosunki z ZSRR, swoim dotychczasowym sojusznikiem, a w 1968 wycofała się z Układu Warszawskiego. Podstawą nowego systemu obrony Albanii była idea wojny ludowej, która zakładała przekształcenie armii zgodnie z tradycją partyzancką. W opinii samego Envera Hodży Balluku miał opracować „czarne tezy” (alb. Tezat e zeza), przedstawiające zagrożenia dla bezpieczeństwa Albanii wynikające z wprowadzanych zmian^[2].

Balluku został w 1974 pozbawiony stanowisk i internowany wraz z rodziną w Roskovecu. Stamtąd 17 września 1974 wysłał długi list do Envera Hodży, starając się wyjaśnić błędy, które popełnił jako minister obrony^[4]. Wkrótce potem aresztowany i skazany przez sąd wojskowy na karę śmierci za „zdradę stanu” i tworzenie tajnej organizacji wojskowej, przygotowującej zamach stanu. Wyrok Najwyższego Sądu Wojskowego zapadł 5 listopada 1975^[6], w tym samym dniu prezydium parlamentu nie skorzystało z prawa łaski i w tym samym dniu Beqir Balluku wraz z grupą najbliższych współpracowników (Petrit Dume, Hito Çako) został rozstrzelany na przedmieściach Tirany przez oddział specjalny ministerstwa spraw wewnętrznych. Według raportu opublikowanego przez prasę albańską ostatnie słowa, jakie wypowiedział Balluku brzmiały Niczemu nie jestem winien^[6].

Był żonaty (żona Taibe rozwiodła się z nim po aresztowaniu), miał sześcioro dzieci^[7]. W 1992 został pośmiertnie zrehabilitowany. Jego szczątki odnaleziono w 2001, zostały pochowane w Tiranie.

Został uznany przez albański Instytut Badania Zbrodni i Skutków Komunizmu za zbrodniarza wojennego^[8].

Przypisy

Bibliografia

• Kujtim Halili, Fjalor biografik ushtarak, Tirana 2006, ISBN 99943-849-2-9.