Ber Warzager

Zajnwel Ber Warzager (ur. 18 września 1912 w Tomaszowie Mazowieckim, zm. 1988 w Kolonii, Niemcy), zw. „Bernard”, „Beniek”, malarz ekspresjonista, twórca plakatów, więzień obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, dyrektor Muzeum Sztuki Współczesnej w Hajfie, następnie malarz-informelista działający w Izraelu i Niemczech.

Koligacje rodzinne

Był synem Rywena Warzagera, buchaltera fabrycznego, i Szajndli Fajgi z d. Gelbart. Pochodził z zasłużonej rodziny Warzagerów, której liczni przedstawiciele zawodowo zajmowali się malarstwem użytkowym lub artystycznym. Jego dziadkiem był Szmul Hersz Warzager, tomaszowski artysta-malarz, tworzący także dzieła sztuki użytkowej.

Jego siostrzenicą była malarka francuska tworząca obrazy o tematyce żydowskiej Myriam Rozenblum, córka Chaima Fogiela i Zysli Frymety Warzager, starszej siostry Bera Warzagera.

Edukacja

Od dzieciństwa Ber Warzager zdradzał zdolności artystyczne. Za talent uznał go także malarz amerykański Jennings Tofel, uprzednio Idel Taflewicz (1891-1959), który w r. 1929 bawił w rodzinnym Tomaszowie. W latach 1936-1938 Ber Warzager studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Po powrocie do rodzinnego miasta zyskał sławę jako twórca plakatów filmowych i obrazów ekspresjonistycznych. W 1938 i 1939 prezentował obrazy na samodzielnych wystawach w Tomaszowie Mazowieckim.

Edukację uzupełniał po II wojnie światowej we Włoszech. W latach 1946-1947 studiował w Akademii Sztuk Pięknych Brera (Accademia delle Belle Arti di Brera) w Mediolanie.

Okres okupacji

13 września 1939 (niebawem po wkroczeniu hitlerowców do Tomaszowa) Ber Warzager został pochwycony w łapance i zesłany do obozu koncentracyjnego Buchenwald. Ocalał mimo nieludzkich warunków panujących w tym obozie.

Pobyt w Izraelu

W 1948 wyemigrował do Izraela. Tam w latach 1948-1958 pracował na stanowisku dyrektora w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Hajfie. W malarstwie był wyznawcą ekspresjonizmu, choć w twórczości przedstawiał też sceny z życia małomiasteczkowego Żydów (sztetl), typowego dla Polski międzywojennej. W Izraelu stał się gorącym zwolennikiem informelu czyli „sztuki bezkształtnej” (fr. art informel). W Izraelu miał dwie wystawy samodzielne: w 1952 w Har Canaan w miejscowości Safed i w 1957 w Domu Chagalla w Hajfie.

Pobyt w Niemczech

W 1958 Ber Warzager wyemigrował z Izraela do Europy i osiedlił się w Kolonii (Köln) w Niemczech. Wystawiał swoje obrazy w Antwerpii (1959), Knokke (1959), Brugii (1959), Kolonii (1959, 1960, 1966), Berlinie (1961), w holenderskim Bergen (1962), Bambergu (1963), Bensbergu (1966), w Bonn (1971), w Weimarze (1985) i w wielu innych miejscach Europy.

Był także ilustratorem publikacji o charakterze żydowskim. Ilustrował m.in. dzieła Chaima Blocha (1881-1973) pt. Aus Mirjams Brunnen. Chassidische Erzählungen und Legenden (Darmstadt 1966, 2 wyd. 1970); Chassidische Geschichten und Legenden (Wiesbaden 1996, 2 wyd. 2006). Zm. 1988 r. w Kolonii.

Literatura

  • Bildende Künstler im Land Nordrhein-Westfalen, B. II (Köln-Aachen), Recklinghausen 1967;
  • Ber Warzager. Gemämalde und Zeichnungen. Bonner Kunstverein. Rheinishes Landesmuseum. Katalog 1971/3 (fot.);
  • A. M. Dorman, Autour de l’art juif. Encyclopédie universelle des peintres, sculpteurs et photographes, Chatou 2003, s. 212 (tu, Ber Warzager);
  • Michał Piasecki, Z Tomaszowa do Magnitogorska, Warszawa 1995, s. 65 (tu, Wajzager Beniek);
  • Krzysztof Tomasz Witczak, Słownik biograficzny Żydów tomaszowskich, Łódź – Tomaszów Mazowiecki 2010: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 262-263 (biogram, fot., bibl.), ISBN 978-83-7525-358-0.