Berdówka (rejon lidzki)

Berdówka
Бердаўка
	; Pałac Dębowieckiego (2014)
Państwo	Białoruś
Obwód	grodzieński
Rejon	lidzki
Sielsowiet	Berdówka
Wysokość	149 m n.p.m.
Populacja (2009); • liczba ludności	; 634
Nr kierunkowy	+375 1561
Tablice rejestracyjne	4
	Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego Berdówka
	Położenie na mapie Białorusi (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Berdówka
	53°55′15″N 25°30′37″E/53,920833 25,510278
	Portal Białoruś

Berdówka (biał. Бердаўка; ros. Бердовка) – agromiasteczko na Białorusi, w rejonie lidzkim obwodu grodzieńskiego, około 15 km na wschód od Lidy; siedziba sielsowietu.

Historia

Własność majątku

Pierwsza znana dziś wzmianka o Berdówce pochodzi z 1527 roku i znajduje się w przywilejach Zygmunta Starego. Prawdopodobnie Berdówka była własnością rodziny Berdowskich herbu Mądrostki od XVI wieku do powstania styczniowego^[1]^[a]. W 1865 roku dobra te były własnością Wincentego Zachwatowicza^[3], jednak już kilka lat po powstaniu należały do Aleksandra Stanisławowicza Dębowieckiego (1840–~1914), zrusyfikowanego szlachcica, ponoć naturalnego syna cara Aleksandra II^[1]^[4]. Jest prawdopodobne, że panna Berdowska wyszła za Zachwatowicza, ale następnie majątek im skonfiskowano i nadano Dębowieckiemu^[1]^[2]. Prawie do I wojny światowej Berdówka należała do Dębowieckiego, gorliwego zwolennika Rosjan (który w 1913 roku sprzedał majątek). Po wojnie dobra te przejął Skarb Państwa, jednak Zachwatowicze wystąpili o zwrot skonfiskowanej własności. Ponieważ polskie władze założyły tu już stację ogierów i szkołę rolniczą, zawarto ugodę, w ramach której Zachwatowiczom zwrócono jedynie lasy należące do dawnego majątku^[5]. Miasteczko było zasiedlane polskimi osadnikami, sprowadzono tu około 16 rodzin, po których pozostało do dziś kilka domów^[4]. W latach 20. wybudowano tu również nowy kościół katolicki w stylu modernistycznym, który jednak nie przetrwał czasów komunizmu^[2].

Domy polskich osadników

Ambulatorium w byłym domu dyrektora stadniny

Resztki parku Berdowskich

Lewobrzeżna Berdówka

Dzisiejsza Berdówka leży na obu brzegach małej rzeczki Berdówki o długości jedynie 10 km. Do XX wieku Berdówka (wieś) istniała tylko na prawym (południowym) brzegu rzeczki. Na lewym brzegu był folwark Filipki, którego właścicielem był w czasach powstania styczniowego polski szlachcic Albert Leskowicz. Za udział w powstaniu został rozstrzelany, a jego majątek został skonfiskowany i również przez cara podarowany Dębowieckiemu^[2].

Przynależność administracyjna

Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Berdówka, wcześniej należąca do powiatu lidzkiego województwa wileńskiego Rzeczypospolitej, znalazła się na terenie ujezdu lidzkiego guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Berdówka wróciła do Polski, znalazła się w gminie Lida w powiecie lidzkim województwa nowogródzkiego^[6]. Od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi^[4]^[5]^[7].

Czasy współczesne

W 2009 roku miejscowość liczyła 634 mieszkańców^[8]. W agromiasteczku działają: stadnina z lat 30. XX wieku^[4]^[2], średnia szkoła, dom kultury i biblioteka (w pałacu Dębowieckiego^[2]), ambulatorium (w domu byłego dyrektora stadniny), poczta, kościół pw. Przenajświętszej Trójcy (zbudowany w latach 2003–2006^[4]), kaplica katolicka z lat 50. XX wieku^[4], zbiorowa mogiła radzieckich żołnierzy i partyzantów. Od 1989 roku działa tu również muzeum historyczno-krajoznawcze z 6 salami i 2900 eksponatami^[2].

Zabytki

Dawny dwór Berdowskich

Na początku XXI wieku decyzją władz lokalnych rozebrano dawny dwór Berdowskich, prawdopodobnie z początku XIX wieku. Był to niewielki, parterowy, drewniany klasycystyczny dwór z portykiem, którego dwie pary kolumn podpierały trójkątny szczyt, nad którym było okno pokoju na poddaszu. Dwór był przykryty gładkim czterospadowym dachem^[4].

Pałac Dębowieckiego

Aleksander Dębowiecki, sprowadziwszy się do Berdówki, wzniósł tu w latach 70. XIX wieku neogotycki pałacyk. Jest to dwukondygnacyjny budynek na planie prostokąta z trójosiowym ryzalitem w środkowej części dziewięcioosiowej elewacji frontowej. Nad tym ryzalitem wznosi się trzecie piętro w postaci kwadratowej wieży zwieńczonej blankami i pinaklami. Przed frontowym ryzalitem był arkadowy portyk, nad którym był balkon z żeliwną balustradą. Portyk ten w czasie ostatniej rekonstrukcji zamieniono tak, że daszek nad wejściem podparty jest jedną kolumną z jednej strony i litą ścianką z drugiej. Budynek nakrywa płaski dach dwuspadowy. Obok pałacu stoi niewielki, prostokątny budynek, który służył niegdyś jako kuchnia i spiżarnia^[1]^[4]^[2].

Wokół pałacu istnieją zdziczałe resztki parku.

Majątek Berdówka został opisany w 4. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego^[1].

Uwagi

↑ Według niektórych źródeł^[2] Berdówka należała do Berdowskich jedynie do około połowy XVII wieku.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Berdówka, [w:] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 4: Województwo wileńskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 19–20, ISBN 83-04-04020-4, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Деревня Бердовка (Гродненская область): конезавод с жеребцами английских и шведских кровей не закрывался даже во время войны, 11 kwietnia 2013 [dostęp 2017-11-05] .
↑ Berdówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 101 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Бердовка na stronie Globus Białorusi (ros.). [dostęp 2017-11-05].
↑ ^a ^b Berdówka na stronie Radzima.org. [dostęp 2017-11-05].
↑ Rozporządzenie Wojewody Nowogródzkiego z dnia 16 października 1933 roku w sprawie zmiany granic gromad gminy lidzkiej powiatu lidzkiego. „Nowogródzki Dziennik Wojewódzki”. 31, s. 185, 1933-10-16. Nowogródek. [dostęp 2017-11-05].
↑ Berdówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 134 .
↑ Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku (ros.). [dostęp 2017-11-05].

Zobacz też

[3] Według niektórych źródeł^[2] Berdówka należała do Berdowskich jedynie do około połowy XVII wieku.

[RA-1] Berdówka, [w:] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 4: Województwo wileńskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 19–20, ISBN 83-04-04020-4, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .

[S-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Деревня Бердовка (Гродненская область): конезавод с жеребцами английских и шведских кровей не закрывался даже во время войны, 11 kwietnia 2013 [dostęp 2017-11-05] .

[S151-4] Berdówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 101 .

[A-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Бердовка na stronie Globus Białorusi (ros.). [dostęp 2017-11-05].

[R-6] Berdówka na stronie Radzima.org. [dostęp 2017-11-05].

[K-7] Rozporządzenie Wojewody Nowogródzkiego z dnia 16 października 1933 roku w sprawie zmiany granic gromad gminy lidzkiej powiatu lidzkiego. „Nowogródzki Dziennik Wojewódzki”. 31, s. 185, 1933-10-16. Nowogródek. [dostęp 2017-11-05].

[S1-8] Berdówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 134 .

[L-9] Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku (ros.). [dostęp 2017-11-05].

[1]

[a]

[3]

[4]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne