Berdysz

Berdysz

Berdysz, bardysz[1] (łac. barducium – siekierka) – broń drzewcowa piechoty zdolna zmiażdżyć zbroję, będąca ciężkim, szerokim toporem o zakrzywionym ostrzu i długim drzewcu (ok. 1,8 m).

Znany był już w starożytności, ale rozpowszechniać zaczął się w średniowieczu, także w XIV wieku w Europie wschodniej, gdzie był używany przez piechotę do walki z jazdą. W XVI i XVII wieku, szczególnie typowy dla piechoty moskiewskiej[1], m.in. oddziałów strzelców.

W Polsce w 1674 roku król Jan III Sobieski wprowadził w wojsku polskim tak zwany zmodyfikowany „berdysz mały”, używany jako podpórka zamiast forkietu podczas strzelania z muszkietu, a także jako broń biała[2].

Według zaleceń królewskich piechurzy polscy mieli zbliżać się do przeciwnika, oddając tylko jedną salwę, po czym – zawiesiwszy muszkiety na plecach – atakować berdyszami[3].

Zgodnie z analizą rachunków regimentów pieszych z lat 1685–1697 używano berdyszów o trzech długościach – 110, 135 i 155 cm. Należy przypuszczać, że służyły one jako forkiety dla żołnierzy strzelających (kolejno) z pozycji klęczącej, pochylonej i stojącej. W tej konfiguracji stosowano szyk trzyszeregowy, bardzo skuteczny i w obronie, i w natarciu[4].

Berdysze znajdowały się na wyposażeniu wojska polskiego do lat dwudziestych XVIII wieku.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Sprostowania i dopełnienia do t. I-go. W: Zygmunt Gloger: Encyklopedia staropolska. T. I. 1900.
  2. Besala, s. 72.
  3. Nowak, Wimmer, s. 479.
  4. Wagner, T. 1, s. 107.

Bibliografia

  • Jerzy Besala, Wielcy Hetmani Rzeczypospolitej, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983, ISBN 83-03-00160-4, OCLC 830237194.
  • PWN Leksykon: Wojsko, wojna, broń, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13506-9.
  • Marek Wagner, Wojna polsko-turecka w latach 1672–1676, t. 1, Zabrze: Inforteditions, 2009, ISBN 978-83-89943-34-7, OCLC 316609484.
  • Tadeusz M. Nowak, Jan Wimmer: Historia oręża polskiego 963-1795, Wiedza Powszechna 1981, ISBN 83-214-0133-3.

Media użyte na tej stronie

Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Axe (Berdiche) MET DP165537.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC0
Turkish; Axe (Berdiche); Shafted Weapons