Berezka (powiat leski)

Berezka

wieś
(c) Paweł Marynowski / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0 Droga 894 w Berezce
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	leski
Gmina	Solina
Liczba ludności (2020)	489[1]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-610[2]
Tablice rejestracyjne	RLS
SIMC	0360483[3]
Położenie na mapie gminy Solina Berezka
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Berezka
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Berezka
Położenie na mapie powiatu leskiego Berezka
49°23′34″N 22°23′15″E/49,392778 22,387500

Berezka (daw. Bereska) – miejscowość agroturystyczna w gminie Solina, w powiecie leskim, województwie podkarpackim w Polsce^[3][4]. Leży nad potokiem Bereźnica. Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 894 Hoczew–Polańczyk.

Inna miejscowość o takiej samej nazwie to nieistniejąca już wieś 21 km na północ, przy DK28 z Sanoka do Przemyśla.

Według danych z 2011 roku miejscowość zamieszkiwało 420 osób^[5].

Historia

Wieś lokowana na prawie wołoskim w I poł. XVII w. w dobrach Balów z Hoczwi. Do II poł. XVIII w. pozostawała w rękach Balów, którzy wznieśli tu murowany dwór otoczony fortyfikacjami. Kolejni właściciele, Fredrowie, urządzili wokół dworu park krajobrazowy. Pod koniec XVIII w. Bereska wraz z Wolą Matiaszową należała do rodziny Błońskich, a od 1800 – poprzez małżeństwo – przeszła na Tobiasza Walentego Żurowskiego, żonatego z Julianną z Błońskich. Potem należała do syna tych ostatnich, Adama Żurowskiego (1801–1864), żonatego z Pauliną Ostaszewską (1811–1835)^[6]. W 1830 w Berezce urodził się Cyryl Jaksa Ładyżyński. W kolejnych latach majątek ten stanowił własność syna Adama i Pauliny, Teofila Żurowskiego (1833–1906), a potem jego syna, Wiktora Żurowskiego żonatego z Władysławą Gniewosz. Ten ostatni w 1892 sprzedał dobra w Beresce Karolowi Starzeńskiemu i jego żonie Helenie z Biesiadeckich. W 1916 majątek ziemski w Beresce został sprzedany rodzinie Adamskich, a od 1921 należał do Stanisława Macudzińskiego. W wyniku tzw. reformy rolnej przeszedł po II wojnie światowej na własność Skarbu Państwa.

• 

  Park i dwór szlachecki rodu Żurowskich na mapie z 1851 roku (górna część mapy)

• 

  Kościół parafialny

• 

  Cerkiew greckokatolicka w ruinie

Toponimia

Historycznie: Brziska 1447, Brzysczka 1448, Brzoska Wola 1463, Brzoska 1467, Brzeska 1475, Broska 1480, Brzoska 1515, Bereska 1578, Brzeska 1662, Beresko 1742, Bereska 1851.

Współczesna nazwa pochodzi od ukr. berezka/березка, pol. brzózka. W XV wieku oboczna forma Brziska pod wpływem ukraińskim, używano też obocznej formy Brzóska Wola. W 1977 r. urzędowo spolszczono nazwę na Brzózka, jednak w 1981 r. przywrócono dawną nazwę^[7].

Zabytki

• ruiny cerkwi z XIX w.
• pozostałości parku dworskiego (przy wjeździe od strony Hoczwi, po lewej) ze śladami ziemnych fortyfikacji bastionowych (XVII w.). W parku pomniki przyrody: 3 dęby o obwodzie 420–470 cm. i sosna (370 cm).

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Bereska (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 139 .
• Historia i zabytki. noclegisolina.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-24)].