Berijew A-50
.jpg) (c) Mil.ru, CC BY 4.0 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ | |
| Konstrukcja | |
| Załoga | 5-7 |
| Historia | |
| Data oblotu | |
| Liczba egzemplarzy | około 40 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | |
| Ciąg | 4 × 118 kN każdy |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 50,54 m |
| Długość | 46,59 m |
| Wysokość | 14,76 m |
| Masa | |
| Startowa | 172 370 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. | 850 km/h |
| Pułap | 13 000 m |
| Zasięg | 7300 km |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
 ZSRR (Hist.),  Rosja,  Indie | |
| Rzuty | |
 | |
Berijew Iljuszyn A-50 Szmiel (ros. Шмель – trzmiel) – radziecki, czterosilnikowy samolot wczesnego ostrzegania zbudowany na podstawie transportowego Ił-76 przy współpracy Iljuszyna i Berijewa. W nomenklaturze NATO określany jako Mainstay.
Historia
Geneza
W kwietniu 1965 roku na uzbrojenie wojsk obrony przeciwlotniczej Związku Radzieckiego przyjęto zbudowany na bazie pasażerskiej maszyny Tu-114, samolot ostrzegania i kontroli obszaru powietrznego Tu-126. Sercem kompleksu rozpoznania radiolokacyjnego przeznaczonego do wykrywania celów powietrznych i morskich przenoszonego przez Tu-126 był system Liana (Лиана)[1][2]. Niestety już w momencie wprowadzenia do służby, nie spełniał on wymogów narzuconych przez radzieckie siły powietrzne. Aby temu zaradzić, jeszcze przed przyjęciem do służby Tu-126, w czerwcu 1964 roku, w Moskiewskim Instytucie Naukowo Badawczym Przyrządów (Московский научно-исследовательский институт приборостроения) będącym częścią Przedsiębiorstwa Naukowo-Badawczego "Wega-M" (Научно-производственное предприятие "Вега-М"), rozpoczęto prace naukowo-badawcze nad nowym systemem radiolokacyjnym przeznaczonym do przenoszenia na pokładach samolotów, trwające do 1971 roku. Od nowego systemu oczekiwano zachowania parametrów systemu Liana w zakresie zasięgu wykrywania i jego prawdopodobieństwa ale z możliwością śledzenia celów na tle ziemi oraz wykrywania obiektów o zmniejszonej, skutecznej powierzchni odbicia radiolokacyjnego. Dodatkowym, nowym parametrem miała być zdolność do automatycznego naprowadzenia na wykryte obiekty własnych samolotów przechwytujących. Z drugiej strony biuro doświadczalno-konstrukcyjne Nr 156 (Опытное конструкторское бюро № 156), późniejsze Biura Projektowego Tupolewa, rozpoczęło prace nad nowym nośnikiem dla projektowanego kompleksu rozpoznawczego. Wśród potencjalnych możliwości rozważano modernizację Tu-126 lub przystosowanie do nowej roli samolotu Tu-142. Pod uwagę brane były również samoloty pasażerskie Tu-154 lub całkowicie nowa konstrukcja, zbliżona do amerykańskiego Boeinga 707, Tu-156. Żadna z rozpatrywanych przez biuro Tupolewa propozycji nie została zmaterializowana. W sierpniu 1969 roku, biuro doświadczalno-konstrukcyjne Nr 240, późniejsze biuro konstrukcyjne Iljuszyna, otrzymało zlecenie rozpoczęcia prac nad samolotem Ił-70, będącym zmodernizowanym pod kątem przystosowania do przenoszenia kompleksu ostrzegania i kontroli obszaru powietrznego samolotem Ił-76. Formalna uchwała rządowa o budowie samolotu dalekiego rozpoznania radiolokacyjnego i dowodzenia, została wydana w kwietniu 1973 roku[3].
Projekt
.jpg)
Rządowa uchwała dotyczyła zabudowy opracowanego przez Moskiewski Instytut Naukowo Badawczym Przyrządów nowego systemu radiolokacyjnego, który otrzymał oznaczenie E-821 Szmiel (Шмель) na samolocie Ił-76M, którego miała dokonać biuro konstrukcyjne Berijew z Taganorskiego Zakładu Produkcji Maszyn. Przystosowany prototyp, jeszcze bez kompleksu zadaniowego i dedykowanych niemu systemów, oblatano w grudniu 1978 roku. W porównaniu do transportowej wersji płatowca, zlikwidowano tylne stanowisko strzeleckie, zabudowano okna dziobowej części kadłuba, powiększono owiewki podwozia głównego, w których planowano umieścić wyposażenie elektroniczne. Antena systemu Szmiel umieszczona została w obrotowym dysku o średnicy 10,8 m i grubości 2 m. Dysk, który obracał się z szybkością 6 obrotów na minutę, wspierał się na dwóch pylonach umieszczonych na górze tylnej części kadłuba. Radar pracował na częstotliwości roboczej pasma S, 2-4 GHz. Szczelinowa antena o wymiarach apertury 10 x 1,7 m. Cały kompleks ważył około 13 ton. Obok systemu ostrzegania i kontroli obszaru powietrznego, samolot wyposażony został w układ rozpoznania i przeciwdziałania elektronicznego. System ostrzegający o promieniowaniu radiolokacyjnym Sirena-2. Wyrzutnik pułapek radiolokacyjnych i flar termicznych. Wszystkie okna samolotu, od wewnątrz pokryto specjalnymi panelami pokrytymi złotem, w celu redukcji absorpcji promieniowania elektromagnetycznego do wnętrza samolotu[3].
Docelowy system radiolokacyjny zainstalowano na drugim i trzecim prototypie, które posłużyły do kompleksowego przebadania jego działania. Próby państwowe systemu, w których wykorzystano drugi i trzeci prototyp, trwały od 1980 roku do 1985. Próby wykazały konieczność instalacji dodatkowych powierzchni aerodynamicznych, których celem była polepszenie stateczności podłużnej płatowca. Oficjalnie samolot oznaczony jako A-50, został przyjęty na uzbrojenie w listopadzie 1989 roku, jednak dostawy seryjnych maszyn rozpoczęto już w 1985 roku. Trwały one do 1991 roku i zakończyły się przyjęciem 23 samolotów[3].
System Szmiel był zdolny do równoczesnego śledzenia 50 celów. Jego zasięg w przypadku dużych celów powietrznych wynosi 350 km, 400 km dla celów nawodnych i 230 km dla celów powietrznych wielkości samolotu myśliwskiego. Automatyczny system naprowadzający może współpracować jednocześnie z dziesięcioma maszynami przechwytującymi. Na pokładzie A-50 znajduje się 10 stanowisk operatorów systemu. Na ostatnich z pięciu dostarczonych siłom powietrznym maszyn zmodernizowano system rozpoznania elektronicznego oraz wyposażono je w dodatkowe wyrzutniki dipoli radiolokacyjnych i flar termicznych[3].
Modernizacja
W styczniu 1984 roku podjęto decyzję o modernizacji systemu radiolokacyjnego, nowa wersja otrzymała oznaczenie Szmiel-2 a jego nosiciel A-50M. Zakładano zwiększenie zasięgu wykrywania, zwiększenie liczby śledzonych celów, zwiększenie liczby naprowadzanych myśliwców przechwytujących oraz zwiększoną odporność na zakłócenia. Nosicielem miał zostać nowy Ił-76 z silnikami PS-90. Projekt modernizacyjny nie został zrealizowany, z uwagi na brak środków finansowych do kontynuowania prac, w październiku 1990 roku prace zakończono. Kolejną wersją miała być A-50U. Celem prac miało być również polepszenie parametrów wykrywania i śledzenia celów ale w mniejszym zakresie niż przewidywał projekt A-50M. Dzięki takiemu rozwiązaniu spodziewano się mniejszych nakładów finansowych. Oznaczenie "U" odnosiło się do słowa uproszczony (upraszczennyj/упрощенный). W 1993 roku rozpoczęto budowę wersji A-50U ale i tym razem, brak środków finansowych zmusił wytwórnie do zaprzestania dalszych prac w 1995 roku. W 2000 roku rozpoczęto projekt o kryptonimie Titan-U, którego celem była kolejna modernizacja wyposażenia samolotu. Płatowiec ponownie otrzymał oznaczenie A-50U. Tym razem "U" oznaczało "ulepszony" (usowierszenstwowannyj). Koncern Radiowy "Wega" opracował nową, gruntownie zmodernizowaną wersję radiolokatora, która otrzymała oznaczenie Szmiel-M. Taganroski Lotniczy Kompleks Naukowo-Techniczny imienia G.M. Berjewa zajął się zabudową nowego systemu na pokładach samolotów. Do najważniejszych zmian jakie pojawiły się w Szmiel-M można zaliczyć cyfrowy układ przetwarzania sygnałów. Operatorzy pokładowi otrzymali konsole z ciekłokrystalicznymi monitorami. Samoloty otrzymały nowe systemy walki elektronicznej, system przesyłania informacji oraz systemy łączności. Kabinę pilotów wyposażono w wielofunkcyjne wyświetlacze. Dzięki zaimplementowanym zmianom, udało się zmniejszyć masę samolotu o blisko dwie tony. Na pokładzie samolotu wygospodarowano miejsce, w którym załoga może odpocząć. A-50U po raz pierwszy wzbił się w powietrze w październiku 2004 roku. Od grudnia 2007 roku do listopada 2009 roku samolot przechodził próby państwowe, które zaowocowały potrzebą wprowadzenia poprawek w konstrukcyjnych. Pierwszy A-50U Titan-U został przekazany rodzimym siłom powietrznym w 2011 roku. Do 2019 odebrano kolejne pięć maszyn. W 2020 roku rosyjskie lotnictwo dysponowało 15 samolotami podstawowej wersji A-50 i sześcioma A-50U[3].
Użytkownicy
Obecni
Rosja
Indie- Indyjskie Siły Powietrzne – Indie zamówiły trzy maszyny w październiku 2003 roku. Indyjskie samoloty otrzymały oznaczenie A-50EI. Pierwszy z nich wzbił się do swojego dziewiczego lotu 29 listopada 2007 roku. Maszyny wyposażone są w silniki PS-90A76 oraz system zadaniowy Phalcon z radarem ze skanowaniem elektronicznym EL/M-2075. Za ich integrację z płatowcem odpowiadała izraelska firma Israel Aerospace Industries[4]. W 2016 roku indyjski rząd autoryzował zakup kolejnych dwóch samolotów. Tak samo jak pierwsze trzy samoloty, następne dwa będą miały ten sam typ radaru[5].
Byli operatorzy
Przypisy
- ↑ Jefim Gordon, Władimir Rigamnt, Rosyjskie AWACS-y, „Skrzydlata Polska”, nr 7 (1994), s. 46-48, ISSN 0137-866x
- ↑ Specjalistyczny samolot wojskowy Tu-126, „Skrzydlata Polska”, nr 17-18 (1991), s. 35, ISSN 0137-866x
- ↑ a b c d e Tomasz Kwasek, Współczesne wojskowe samoloty wczesnego ostrzegania. Rozwiązania rosyjskie, chińskie i indyjskie. Część III, „Lotnictwo”, nr 3 (2021), s. 22-35, ISSN 1732-5323
- ↑ Poleciał pierwszy A-50EI, „Lotnictwo”, nr 1 (2008), s. 5, ISSN 1732-5323
- ↑ Indie kupią więcej A-50EI, „Lotnictwo”, nr 4 (2016), s. 7, ISSN 1732-5323
Linki zewnętrzne
| Samoloty myśliwskie | |
|---|---|
| Samoloty bombowe | |
| Samoloty obserwacyjne rozpoznawcze i dowodzenia | |
| Samoloty szturmowe | |
| Samoloty szkolno-treningowe | |
| Samoloty transportowe i szybowce desantowe | |
| Śmigłowce | |
| Prototypy i konstrukcje doświadczalne |
|
Media użyte na tej stronie
The Flag of India. The colours are saffron, white and green. The navy blue wheel in the center of the flag has a diameter approximately the width of the white band and is called Ashoka's Dharma Chakra, with 24 spokes (after Ashoka, the Great). Each spoke depicts one hour of the day, portraying the prevalence of righteousness all 24 hours of it.
Autor: Dmitry Terekhov from Odintsovo, Russian Federation, Licencja: CC BY-SA 2.0
The Beriev A-50 Shmel (Russian: Шмель 'bumble bee'), (NATO reporting name: Mainstay) is a Russian airborne early warning (AEW) aircraft based on the Ilyushin Il-76 transport. Developed to replace the Tupolev Tu-126 'Moss', the A-50 first flew in 1978. It entered service in 1984, with about 40 produced by 1992.
The mission personnel of the 15-man crew derive data from the large Liana surveillance radar with its antenna in an over-fuselage rotordome, which has a diameter of 29 ft 9 in (9.00 m).
The A-50 can control up to 10 fighter aircraft for either air-to-air intercept or air-to-ground attack missions. The A-50 is capable of flying for 4 hours at a 1000 km from its base at a maximum takeoff weight of 190 tons. The aircraft can be refuelled by Il-78 tankers , although some sources indicates flight tests showed that aerial refueling was all but impossible because the rotodome would hit turbulence from the tanker, causing severe buffeting.
The radar "Vega-M" is designed by MNIIP, Moscow, and produced by NPO Vega. The "Vega-M" is capable of tracking up to 50 targets simultaneously within 230 kilometers. Large targets, like surface ships, can be tracked at a distance of 400 km.
* A-50M - Modernized Russian Version fitted with mid-air refueling capability. * A-50U - updated Russian variant * Izdeliye-676 - One-off stop-gap telemetry and tracking aircraft. * Izdeliye-776 - One-off stop-gap telemetry and tracking aircraft. * Izdeliye-976 (SKIP) - (СКИП - Самолетный Контрольно-Измерительный Пункт, Airborne Check-Measure-and-Control Center) - Il-76 based Range Control and Missile tracking platform. Initially built to support Raduga Kh-55 cruise missile tests.Has fixed radar cover filled with other equipment and glassed navigator cockpit, (One prototype and five production conversions). * Izdeliye-1076 - One-off special mission aircraft with unknown duties. * A-50I - variant with Israeli Phalcon radar, designed for China but project cancelled under pressure of United States * A-50E/I - export version with Russian Shmel or Israeli Phalcon radar * KJ-2000 - Chinese variant based on the A-50I airframe
General characteristics
* Crew: 15 * Length: 49.59m (152 ft 8 in) * Wingspan: 50.50 m (165 ft 6 in) * Height: 14.76 m (48 ft 5 in) * Wing area: 300 m² (3,228 ft²) * Empty weight: 75,000 kg (165,347 lb) * Max takeoff weight: 170,000 kg (374,786 lb) * Powerplant: 4× Aviadvigatel PS-90A turbofan, 157 kN (35,200 lbf) each
Performance
* Maximum speed: 800 km/h (497 mph) * Range: 6,400 km (3,977 mi)* Service ceiling: 12,000 m (39,371 ft)
(c) Mil.ru, CC BY 4.0
Russian Air Force Beriev A-50U (Red 41)
Autor: Cantiana, Licencja: CC BY-SA 4.0
Beriev A-50 at Vladivostok International Airport 2019