Bernardo de Iriarte (obraz Goi)
 | |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania | 1797 |
| Medium | olej na płótnie |
| Wymiary | 108 × 84 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | Musée des Beaux-Arts de Strasbourg |
Bernardo de Iriarte (hiszp. Bernardo de Iriarte) – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi, znajdujący się w Muzeum Sztuk Pięknych w Strasbourgu. Portret przedstawia polityka Bernarda de Iriarte[1][2].
Okoliczności powstania
Bernardo de Iriarte (1735–1814) był wyróżniającym się politykiem swoich czasów, członkiem hiszpańskiej Rady Państwa i Rady Indii. Był entuzjastą i promotorem sztuki, w 1792 otrzymał tytuł wiceprotektora Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych św. Ferdynanda w Madrycie. Jako dyplomata pracował w Parmie i w Londynie. W 1797 został mianowany Ministrem Rolnictwa, Handlu, Żeglugi i Posiadłości Zamorskich, prawdopodobnie z tej okazji sportretował go Goya[3][4]. Był człowiekiem o szerokich horyzontach, otwartym na nowe idee i zwolennikiem reform. Pracował w okupacyjnym rządzie Józefa I Bonapartego, dlatego po powrocie Ferdynanda VII na tron musiał wyemigrować do Francji. Zmarł w Bordeaux w 1814 roku[5][6].
Obraz powstał w 1797, zaledwie cztery lata po ataku ciężkiej choroby, w wyniku której Goya prawie rok walczył ze śmiercią, paraliżem i ślepotą. Doszedł do zdrowia tylko częściowo, pozostał jednak głuchy do końca życia[7]. Szybko wrócił do pracy, mimo że nadal odczuwał następstwa choroby. Starał się przekonać kręgi artystyczne, że choroba nie osłabiła jego zdolności malarskich, gdyż plotki o jego ułomności mogły poważnie zaszkodzić dalszej karierze. Zaczął pracować nad obrazami gabinetowymi niewielkich rozmiarów, które nie nadwerężały jego fizycznej kondycji[8]. Pierwsze prace tego typu (m.in. Dziedziniec szaleńców) pokazał właśnie Bernardowi Iriarte, u którego szukał poparcia dla nowatorskich dzieł, zanim przedstawił je w Akademii. Ich korespondencja na ten temat z 4 i 7 stycznia 1794 świadczy o życzliwości polityka wobec malarza[6][9]. Goya był również gościem w domu Iriarte, gdzie oglądał jego imponującą kolekcję sztuki[7].
Opis obrazu
Iriarte został przedstawiony w półpostaci, siedzący w fotelu i lekko obrócony w stronę widza[10]. Jest mocno wyprostowany i nie opiera się o fotel, sprawiając wrażenie jakby właśnie miał się podnieść[3][6]. W ten sposób ukazuje się jako postać przywódcza, energiczna i gotowa do działania[1]. Portretowany ma 62 lata, chociaż wydaje się młodszy, niekiedy Goya odmładzał modeli na ich życzenie. Malarz sportretował go w podobny sposób do innych przedstawicieli inteligencji, których podziwiał, takich jak: generał Antonio Ricardos i Félix Colón de Larreátegui[6]. Iriarte ma na sobie dopasowany aksamitny kaftan w odcieniach szarości, białą koszulę z żabotem i falbankami przy mankietach. Na piersi widnieje Order Karola III, z którego polityk wydaje się bardzo dumny. W prawej ręce trzyma czerwoną książkę, podczas gdy lewa jest oparta na biodrze i niewidoczna[10].
Sposób przedstawienia postaci i niektóre elementy portretu, takie jak trudne do malowania ręce, znacznie wpływały na cenę obrazu. Z tego powodu na licznych portretach pędzla Goi ręce modeli są ukryte w połach kamizelki, za plecami modela, lub w inny sposób[11]. Malując rękę opartą o biodro, Goya osiągnął efekt trójwymiarowy – widz ma wrażenie, że łokieć „wychodzi” z obrazu. Wokół łokcia widoczne są pentimenti, świadczące o kilku nieudanych próbach do zamierzonego efektu[12].
Postać odcina się od ciemnego, neutralnego tła[6]. Strumień światła pochodzący z lewej strony oświetla twarz modela i oparcie fotela, na którym wydobywa hafty w żółtych odcieniach[10]. Tkaniny kaftana i obicia fotela powstały przy użyciu szybkich pociągnięć grubego pędzla, a kwiaty na kamizelce naniesiono szybkimi, okrągłymi ruchami[12]. Obraz został wystawiony 1 listopada 1797 w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych św. Ferdynanda, gdzie zebrał pochwały za „podobieństwo i mistrzostwo wykonania”[6].
W dolnej części obrazu na fikcyjnym parapecie znajduje się inskrypcja: D. Bernardo Yriarte Vice protr. de la Rl. Academia de las tres nobles / Artes, retratado por Goya en testimonio de mutua estimacn. y afecto. año de / 1797 (Don Bernardo Yriarte wiceprotektor Akademii Sztuk Pięknych, sportretowany przez Goyę w dowód wzajemnego szacunku i afektu. Rok 1797)[10].
Proweniencja
Obraz należał do kolekcji Groult, a następnie Dorouais w Paryżu. W 1941 został włączony do kolekcji Muzeum Sztuk Pięknych w Strasbourgu. W Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku znajduje się nieautorska kopia tego obrazu[10][9].
Przypisy
- ↑ a b Ferrán Aribau, Francesc Ruidera, Lluís Altafuya, Roberto Castillo, Xavier Costaneda: Goya: su tiempo, su vida, su obra. Madrid: LIBSA, 2006, s. 311. ISBN 84-662-1405-4.
- ↑ Alfonso E. Pérez Sánchez, tłum. Joanna Hübner-Wojciechowska: Goya. Warszawa: Oficyna Imbir, 2009, s. 86. ISBN 978-83-60334-71-3.
- ↑ a b Bernardo de Iriarte. Artehistoria. [dostęp 2020-03-26]. (hiszp.).
- ↑ Pedro Jesús Fernández: Quién es quién en la pintura de Goya. Madrid: Celeste Ediciones, 1996, s. 90–91. ISBN 84-8211-063-2.
- ↑ Praca zbiorowa: Expérience Goya. Paris: Réunion des Musées Nationaux / Palais des Beaux-Arts de Lille, 2021, s. 24–25. ISBN 978-2-7118-7861-1.
- ↑ a b c d e f Juan J. Luna, Margarita Moreno de las Heras: Goya. 250 aniversario. Madrid: Museo del Prado, 1996, s. 368–369. ISBN 84-8731-748-0.
- ↑ a b Nigel Glendinning: Goya. La década de los Caprichos. Retratos 1792–1804. Central Hispano, 1992, s. 136–137. ISBN 84-87181-10-4.
- ↑ Robert Hughes: Goya. Artysta i jego czas. Warszawa: WAB, 2006, s. 128–130. ISBN 83-7414-248-0.
- ↑ a b Manuel Jorge Aragoneses [et al.]: El Arte europeo en la Corte de España durante el sigo XVIII. Madrid: Ministerio de Cultura, 1980, s. 77. ISBN 84-7483-059-1.
- ↑ a b c d e Bernardo de Iriarte. Fundación Goya en Aragón. [dostęp 2020-03-26]. (hiszp.).
- ↑ Federico Torralba Soriano: Goya. Economistas y banqueros. Zaragoza: Banco Zaragozano, 1980, s. 22. ISBN 84-300-3225-8.
- ↑ a b Xavier Bray: Goya: Los Retratos. Londres: Turner Libros, 2015, s. 83–84. ISBN 978-84-1635-484-9.