Bernardyn (rasa psa)
 | |
| Inne nazwy | niem. St. Bernhardshund, Bernhardiner, ang. St. Bernard, pies św. Bernarda, bernard |
|---|---|
| Kraj pochodzenia | Szwajcaria |
| Wymiary | |
| Wysokość | 70–90 cm (psy), 65–80 cm (suki) |
| Masa | od 55 do ponad 100 kg |
| Klasyfikacja | |
| FCI | Grupa II, sekcja 2.2, wzorzec nr 61[1] |
| AKC | Working |
| ANKC | Grupa 6 (Utility) |
| CKC | Grupa 3 – Working Dogs |
| KC(UK) | Working |
| NZKC | Utility |
| UKC | Grupa 1 – Guardian Dog |
| Wzorce rasy | |
Bernardyn – rasa psa zaliczana do grupy molosów w typie górskim, znana co najmniej od XVII wieku, wyhodowana przez szwajcarskich mnichów do pełnienia funkcji psa pociągowego i psa-towarzysza. Jest narodową rasą Szwajcarii. Obecnie bernardyny są nieczęsto spotykanymi, ale dobrze znanymi psami do towarzystwa, stróżującymi i gospodarskimi. Przedstawiciele tej rasy należą do największych i najcięższych psów. Typ dogowaty[2]. Nie podlega próbom pracy[3]. Oczekiwana długość życia bernardynów wynosi 11 lat[4].
Rys historyczny
Pochodzenie bernardynów nie jest dokładnie znane. Najbardziej prawdopodobną wydaje się hipoteza, iż Rzymianie przyprowadzili ze sobą w Alpy krótkowłose i agresywne mastify[4], które w odmiennych warunkach klimatycznych i na skutek krzyżowania z rodzimymi rasami wytworzyły dwa typy psów: lżejszy, od którego pochodzą wszystkie szwajcarskie psy pasterskie, i cięższy, od którego wywodzi się m.in. bernardyn.
.jpg)
Rasa wzięła nazwę od klasztoru kanoników regularnych na Wielkiej Przełęczy św. Bernarda. Został on założony około 1050 r. przez św. Bernarda z Menthon. Dawne kroniki zaginęły lecz wiadomo, że mnisi wyhodowali w XVII wieku[5] (w 1660 roku[4]) bernardyny pełniące rolę psów stróżujących i pociągowych. Z czasem przejęły funkcję górskich przewodników wyszukujących i ratujących pielgrzymów zaginionych w górach, we mgle lub śnieżycy[5].
Sylwetki bernardynów przedstawiano na obrazach począwszy od roku 1695, a z roku 1707 pochodzą zapiski klasztorne na ich temat[1]. Legendy głoszą, że bernardyny ratowały zasypanych lawiną turystów, ale nie zostało to potwierdzone[4]. W późniejszym okresie bernardynom groziło wyginięcie. Dopiero po 1865 roku rozpoczęła się hodowla zmierzająca do zachowania rasy[4]. W 1867 prowadzenie dokumentacji hodowlanej rozpoczął Heinrich Schumacher z Hollingen w pobliżu Berna[1]. Wojny XX wieku znacznie przetrzebiły populację tej rasy.
Pierwotnie bernardyn miał krótką sierść, jednak około 1830 roku dzięki krzyżowaniu z nowofundlandem powstała odmiana długowłosa, która rozpowszechniła się po całym świecie[5][6]. Bernardyny wykorzystano jako rasę wyjściową w tworzeniu innych ras, m.in. moskiewski stróżujący.
Klasyfikacja
Pierwszy wzorzec rasy przyjęto 2 czerwca 1887 roku[1].
W klasyfikacji FCI bernardyn został zaliczony do grupy II – Pinczery, sznaucery, molosy i szwajcarskie psy do bydła, sekcja 2.2 – Molosy typu górskiego[7]. Psy tej rasy nie podlegają próbom pracy[1].
Wygląd
Budowa
Są to psy bardzo wysokie, muskularne, o potężnym kośćcu, zwartej budowie i dużej masie. Pierwotne psy były nieco mniejsze, gdyż osiągały do 50 kg. Zdarzają się przypadki bernardynów o masie ciała przekraczającej 100 kilogramów. Głowa jest duża i bardzo silna. Uszy w kształcie trójkąta, miękkie, zwisające. Oczy ciemnobrązowe. Z boku pyska widoczny jest luźno zwisający kącik dolnej wargi. Ogon bernardyna jest mocny, szeroki, lekko zwinięty ku górze.
Szata i umaszczenie
Sierść gęsta, zarówno włos okrywowy, jak i podszerstek. W obrębie rasy wyróżniane są dwie odmiany: krótkowłosa i długowłosa.
Umaszczenie: Kolor podstawowy to biel z mniejszymi i większymi czerwono rudymi łatami (psy o umaszczeniu łaciatym) aż do czerwono rudego płaszcza na grzbiecie i słabiznach (psy o umaszczeniu płaszczowym). Jednakowo cenione jest umaszczenie odwrotne: czerwono rudy płaszcz poprzerywany bielą. Dopuszczalne czerwono rude pręgowanie. umaszczenie brązowożółte tolerowane. Pożądana ciemna oprawa głowy. Tolerowany czarny nalot na tułowiu.
Ze względu na gęste i ciepłe futro, na obszarach poniżej gór latem bernardyn intensywnie linieje.
Zachowanie i charakter
Bernardyny są łagodnymi, wiernymi i przyjacielskimi psami, nieufnymi wobec obcych[5]. Znane ze swojej lojalności, spokoju, tolerancji w stosunku do innych zwierząt oraz dzieci[8]. Potrzebują bliskości z domownikami i zwykle nie wyróżniają ani nie faworyzują żadnego z nich. Dość trudno jest wyprowadzić je z równowagi[9]. Bardzo skore do zabawy, niezależnie od wieku. Wyróżniają się wysoką inteligencją i doskonałym węchem, gdy są dobrze wychowane są bardzo posłuszne. Bardzo przywiązują się do swoich właścicieli – często stają w ich obronie, gdy grozi im jakiekolwiek niebezpieczeństwo.
Użytkowość
Psy tej rasy – głównie odmiany krótkowłosej – są wykorzystywane w ratownictwie górskim i w poszukiwaniach różnego typu. Znanym bernardynem był Barry, który ratował ludzi na przełęczy św. Bernarda. Legenda głosi, że uratował on 40 osób[5], a zginął przy uratowaniu 41. W rzeczywistości Barry, gdy się zestarzał i nie mógł już dalej pomagać mnichom w Przełęczy jako pies ratownik, trafił do Berna, gdzie żył aż do swej naturalnej śmierci. [10] Pomnik tego psa znajduje się w Cimetière des Chiens, a jego ciało prezentowane jest w Muzeum Historii Naturalnej w Bernie.
Trzymane są też jako psy stróżujące bądź domowe, rzadziej jako pociągowe. W wypełnianiu roli psa stróżującego pomaga im olbrzymia, wzbudzająca respekt sylwetka oraz wrodzona nieufność wobec obcych.
Popularność
Bernardyn krótkowłosy jest odmianą rzadziej spotykaną od bernardyna długowłosego. W Polsce uznawany jest za rasę rzadką.
Choroby
Bernardyny są podatne na skręt żołądka (choroba śmiertelna w skutkach) oraz dysplazję stawów. Występują także problemy z uszami, oczami i ślinotokiem.
Przypisy
- ↑ a b c d e Wzorzec rasy nr 61 (FCI Standard N° 61) (pdf) (pol.), Związek Kynologiczny w Polsce – Zarząd Główny
- ↑ Rino Falappi: Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów. s. 94.
- ↑ Alain Fournier: Ilustrowana encyklopedia psów rasowych. s. 94.
- ↑ a b c d e Bruce Fogle: Wielka encyklopedia : Psy [Encyclopedia of the dog]. (tłum.) Marcin Gorazdowski. Warszawa: Muza SA, 1996, s. 257. ISBN 978-83-7319-815-9.
- ↑ a b c d e D. Najmanova, Z. Humpal: Psy rasowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1987, s. 78–81.
- ↑ Wendy Boorer, Miniencyklopedia. Psy, 1994, ISBN 83-85414-46-0.
- ↑ Systematyka ras według FCI z uwzględnieniem polskiego nazewnictwa ras (pdf), Związek Kynologiczny w Polsce – Zarząd Główny
- ↑ David Taylor: Księga psów. s. 162-163.
- ↑ Bernardyn - rasa psa typu górskiego - portal PSY.pl, Wszystko, co warto wiedzieć o psach [dostęp 2019-04-18] (pol.).
- ↑ Bernardyn: charakter, pielęgnacja, choroby - rasy psów - Blog KarmimyPsiaki, „Blog KarmimyPsiaki”, 17 października 2018 [dostęp 2020-08-18] (pol.).
Bibliografia
- Alain Fournier: Ilustrowana encyklopedia psów rasowych. Warszawa: Carta Blanca. Grupa Wydawnicza PWN, 2012. ISBN 978-83-7705-179-5.
- Eva-Maria Krämer, Rasy psów, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2003
- Hans Räber „Encyklopedia psów rasowych” tom I, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 1999
- Rino Falappi: Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów. Warszawa: Dom Wydawniczy „Bellona”, 2001. ISBN 83-11-09354-7.
Media użyte na tej stronie
Autor: Pleple2000, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Bernardyn_krótkowłosy na Światowej Wystawie Psów Rasowych w Poznaniu
Painting portraying two St. Bernards as rescue dogs with brandy barrels around their neck. According to legend, the brandy was used to warm the bodies of trapped people in avalanches or snow before help came.