Beskid Śląsko-Morawski

Beskid Śląsko-Morawski
Megaregion	region karpacki
Prowincja	Karpaty Zachodnie
Podprowincja	Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
Makroregion	Beskidy Zachodnie
Mezoregion	Beskid Śląsko-Morawski
Zajmowane jednostki administracyjne	Czechy – kraj morawsko-śląski – kraj zliński Słowacja – kraj żyliński

{{Region infobox}} Nieznane pola: "opis obrazka".

Beskid Śląsko-Morawski (513.44; czes.: Moravskoslezské Beskydy, słow. Moravskosliezske Beskydy, także Beskid Morawsko-Śląski) – pasmo górskie na pograniczu Czech i Słowacji.

Do 1968 Beskid Śląsko-Morawski był zaliczany do Beskidu Śląskiego, od tego czasu wydzielony jako osobne pasmo.

Położenie

Beskid Śląsko-Morawski stanowi wysuniętą najdalej na zachód część Beskidów Zachodnich w Zewnętrznych Karpatach Zachodnich. Od strony północno-zachodniej obniża się wyraźnym progiem w Pogórze Morawsko-Śląskie (cz. Podbeskydská pahorkatina), na południu od Gór Wsetyńskich oddziela go Rów Rożnowski z doliną Dolnej Beczwy, na południowym wschodzie dolina górnej Kisucy oddziela go od Jaworników, na wschodzie od Beskidu Śląskiego oddziela go Rów Jabłonkowski z przepływającą przez niego rzeką Olzą oraz Międzygórze Jabłonkowskie ze szczytem Girowej. Powierzchnia tak wyznaczonego mezoregionu wynosi 623 km² i obejmuje południowo-zachodnią część Śląska Cieszyńskiego oraz północno-wschodnią część Moraw.

Budowa geologiczna

Zasadniczo Beskid Śląsko-Morawski zbudowany jest z fliszu karpackiego, w tym głównie płaszczowiny śląskiej o miąższości ponad 2000 m. Dominują w nim piaskowce godulskie (które swą nazwę wywodzą od szczytu Goduli), natomiast piaskowce istebniańskie budują np. pasmo Połomów i Grunia.

Podział

Góry te są silnie rozczłonkowane. W czeskim podziale fizycznogeograficznym podzielone są na trzy mniejsze jednostki, które z kolei dzielą się na jeszcze mniejsze podjednostki:

Radhošťská hornatina (Pogórze Radhoskie) znajduje się w południowo-zachodniej części. Droga krajowa nr 58 z Rožnova do Frenštátu rozdziela je na dwie kolejne podjednostki: Veřovické vrchy (Góry Veřovickie) z najwyższym szczytem Velkiego Javorníka (918 m n.p.m.) oraz Radhošťský hřbet (Grzbiet Radhoski), w którym wyróżnia się trzy kolejne podgrzbiety: Pustevenski (ze szczytem Radhošť, 1129 m), Kněhyňski (ze szczytem Kněhyně, 1257 m) i Smrčski (ze szczytem Smrk, 1276 m). Przez Pogórze Radhoskie przebiega od zachodu równoleżnikowo główny wododział karpacki pomiędzy zlewiskami Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego rozdzielając dorzecza Dolnej Beczwy na południu i Odry na północy.

Lysohorská hornatina (Pogórze Łysogórskie) stanowi północno-wschodnią część Beskidu. Od Pogórza Radhoskiego na południowym zachodzie oddziela go rzeka Ostrawica będącą jednocześnie historyczną granicą pomiędzy Śląskiem i Morawami. Można je podzielić na trzy kolejne podjednostki: Lysohorská rozsocha (pasma Łysej Góry – 1323 m i Trawnego – 1203 m), Ropická rozsocha (Grzbiet Smrčinsko-Čepelski, inaczej Pasmo Ropicy ze szczytem Ropicy, 1083 m, oraz Grzbiet Slavíčsko-Kozubovský ze szczytem Slavíča, 1055 m), Zadní hory (Grzbiet Polomski o układzie równoleżnikowym, inaczej Pasmo Połomów ze szczytem Wielkiego Połomu, 1067 m).

Klokočovská hornatina (Pogórze Klokočovskie) to niewielki fragment stanowiący wysunięty najdalej na południe cypel ze szczytem Bobek (871 m).

Średnia wysokość wynosi 703 m n.p.m.

Szczyty

Najwyższymi szczytami Beskidu są:

• Lysá hora (Łysa Góra, 1324 m n.p.m.),
• Smrk (Smrek, 1276 m),
• Kněhyně (Kniehynia, 1256 m),
• Malchor (1219 m),
• Čertův mlýn (Diabelski Młyn, 1206 m),
• Travný (Trawny, 1203 m).
• Malý Smrk (Mały Smrek, 1174 m),
• Radhošť (Radhoszcz, 1129 m),
• Radegast (1106 m),
• Ropica (1082 m),
• Tanečnice (Tanecznica, 1077 m),
• Magurka (1068 m),
• Wielki Połom (1067 m),
• Mały Połom (1061 m),
• Sławicz (1055 m),
• Nořičí hora (1047 m),
• Velká Stolová (Wielka Stołowa, 1046 m),
• Ostrý (Ostry, 1044 m),
• Zmrzlý vrch (1043 m),
• Javorový vrch (Jaworowy, 1032 m),
• Burkův vrch (1032 m),
• Smrčina (Smreczyna, 1015 m),
• Čuboňov (1011 m),
• Malá Stolová (Mała Stołowa, 1009 m),
• Nad Kršlí (1002 m),
• Šindelná (Szyndzielnia, 1001 m)

Ochrona przyrody

Beskid Śląsko-Morawski w 1973 r. został objęty ochroną w postaci CHKO Beskydy, który zajmuje dziś 1160 km² i oprócz Beskidu Śląsko-Morawskiego obejmuje również Góry Wsetyńskie z rozdzielającym je Rowem Rożnowskim. Ponadto wyznaczonych zostało wiele małopowierzchniowych form ochrony przyrody, w tym m.in. narodowych rezerwatów przyrody: Kněhyně – Čertův mlýn, Mazák, Mionší czy Radhošť.

Południową, słowacką część Beskidu Śląsko-Morawskiego obejmuje w znacznej większości zachodnia część Obszaru Chronionego Krajobrazu Kisuce, na terenie której również wyznaczono kilka małopowierzchniowych form ochrony przyrody (rezerwaty i pomniki przyrody).

Galeria

• 

  Widok na Smrek ze szczytu Łysej Góry

• 

  Beskid Śląsko-Morawski widoczny z Jastrzębia-Zdroju

• 

  Łysa Góra

• 

  (c) I, Pudelek, CC-BY-SA-3.0

  Zbiornik wodny Šance

• 

  Zachodnia część Beskidu Śląsko-Morawskiego w zimie (panorama z okolic schroniska Severka)

• 

  Schronisko "Skalka" w Beskidzie Śląsko-Morawskim

• 

  Pejzaż zimowy w Beskidzie Śląsko-Morawskim

Bibliografia

• Aleksander Dorda: Środowisko abiotyczne. Rzeźba terenu. W: Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do czasów współczesnych pod redakcją Idziego Panica. T. I: Śląsk Cieszyński w czasach prehistorycznych. Cz. pierwsza: Środowisko przyrodnicze. Cieszyn: Starostwo Powiatowe, 2009, s. 42. ISBN 978-83-926929-2-8.
• Anders Ota, Bača Jaroslav, Baláš Miloslav i in.: "Beskydy. Turistický průvodce ČSSR" svazek 8, wyd. Olympia, Praha 1982;
• Najbrt Přemysl: "Beskydy a Valašsko", wyd. Olympia, Praha 1974;
• Nowicki Piotr: "Beskid Śląsko-Morawski", wyd. PTTK KRAJ, Warszawa 1997;