Bestwina

Bestwina

wieś
Pałac Habsburgów w Bestwinie (1826)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	bielski
Gmina	Bestwina
Wysokość	267 m n.p.m.
Liczba ludności (2021)	4484[1]
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	43-512[2]
Tablice rejestracyjne	SBI
SIMC	0212110
Położenie na mapie gminy Bestwina Bestwina
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Bestwina
Położenie na mapie województwa śląskiego Bestwina
Położenie na mapie powiatu bielskiego Bestwina
49°54′06,25″N 19°03′38,97″E/49,901736 19,060825

Bestwina – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie bielskim, siedziba gminy Bestwina. Powierzchnia sołectwa wynosi 1353,6 ha, a liczba ludności 4618^[3], co daje gęstość zaludnienia równą 341,2 os./km².

Geografia

Graniczy od północy z Bestwinką i Kaniowem, od wschodu ze Starą Wsią. Od południowego wschodu z Janowicami i od południa z miastem Bielsko-Biała, a na zachodzie z miastem Czechowice-Dziedzice.

Przez miejscowość przepływa rzeka Łękawka, która uchodzi do Wisły w Kaniowie. Najwyższym punktem wysokościowym jest wzniesienie Magówka (314 m n.p.m.), z którego rozpościera się widok na okoliczne Beskidy i Kotlinę Oświęcimską. W zachodniej części Bestwiny znajduje się kompleks stawów rybnych o powierzchni około 100 ha, miejsce gniazdowania ptaków wodnych^[4].

Integralne części wsi

Historia

Bestwina na starej mapie z 1603 roku autorstwa Abrahama Orteliusa

Pieczęć wsi Bestwina na dokumencie z 1875

Jest to jedna z najstarszych osad w dorzeczu rzeki Białej. W badaniach archeologicznych przeprowadzony w 1971 odkryto m.in. majdan grodziska nad rzeką Łękawką. Osada mogła funkcjonować tu na długo przed pierwszą wzmianką^[7]. Osada znajdowała się najprawdopodobniej w granicach kasztelanii oświęcimskiej dzieląc jej losy. Parafia miała tu już powstać w 1100 roku, a kościół miał być zburzony w przez Tatarów w 1241^[7].

Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w dokumencie z 1273 roku^[8]. Następnie wymieniona jest w spisie świętopietrza parafii dekanatu Oświęcim diecezji krakowskiej z 1326 pod nazwą Bestwina^[9]. Pod taką samą nazwą występuje również w dokumencie sprzedaży księstwa oświęcimskiego Koronie Polskiej wystawionym przez Jana IV oświęcimskiego 21 lutego 1457^[10]. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Besthwina wymienia w latach 1470-1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis^[11]. W 1523 wieś wzmiankowano w niemieckiej formie Beztwin^[7].

W 1564 roku miejscowość wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim leżała w granicach Korony Królestwa Polskiego, znajdowała się w województwie krakowskim w powiecie śląskim. Po unii lubelskiej w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772^[12]. Pod koniec XVI wieku miejscowy kościół był zborem kalwińskim.

Po rozbiorach Bestwina znalazła się w zaborze austriackim i leżała w granicach Austrii, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii.

W 1826 roku z polecenia Karola Ludwika Habsburga powstał pałac, który pozostawał w rękach Habsburgów do 1944 roku^[13].

Od 1867 w granicach powiatu bialskiego. Według austriackiego spisu ludności z 1900 r. w Bestwinie w 231 budynkach na obszarze 1356 hektarów mieszkało 1785 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 131,6 os./km², z tego 1755 (98,3%) mieszkańców było katolikami, 29 (1,6%) wyznawcami judaizmu a 1 osoba innej religii, 1770 (99,2%) było polsko- a 8 (0,4%) niemieckojęzycznymi^[14].

W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Bestwina”^[15].

Podczas II wojny światowej włączony do powiatu Bielitz w III Rzeszy. Po wojnie przywrócony Polsce.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bestwina. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego. W okresie 1977-1982 wieś, podobnie jak cała gmina Bestwina była częścią gminy Czechowice-Dziedzice.

Religia

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (parafia Wniebowzięcia NMP). Obecny wizerunek kościoła pochodzi z 1577. Część Bestwiny należy do parafii św. Jana Chrzciciela w Komorowicach (w Bielsku-Białej).

Transport

Dojazd: linie bielskiego PKS, linia 56 MZK Bielsko-Biała (Bestwina Centrum – Dworzec-Podwale). Oraz do granicy z Bestwiną, linia 29 (Komorowice Sosna – Warszawska Dworzec) i linia 3 (Komorowice Sosna – Osiedle Karpackie).

Sport

We wsi znajduje się klub piłkarski LKS Bestwina, który występuje w bielskiej okręgówce od sezonu 2009/2010.

Osoby związane z Bestwiną

• Zygmunt Bubak (1921—1986), ur. w Bestwinie, proboszcz w Krakowie i Nowej Górze, autor monografii miejscowości Bestwina. Z dziejów wsi z pogranicza śląsko-krakowskiego, wydanej w 1991;
• Ryszard Kraus, polski piłkarz
• Antoni Pająk, polski polityk, premier rządu RP na uchodźstwie
• Józef Marek Ryszka (ur. 18 grudnia 1893, zm. 14 listopada 1970 w Sopocie) – polski ziemianin, żołnierz, major piechoty Wojska Polskiego, działacz rolniczy i społeczny, polityk, senator i poseł na Sejm w II RP.
• Józef Wyrobek, polski nauczyciel
• Józef Wróbel, biskup lubelski

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona o klubie piłkarskim LKS Bestwina
• Bestwina i Bestwinka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 161 ., s. 161.
• Bestwina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 116 .