Bezpartyjność

Bezpartyjność – brak przynależności do jakiejkolwiek partii politycznej.

Sformułowanie to znalazło się również w nazwach dwóch polskich formacji politycznych:

Bezpartyjność w latach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

Kategoria „bezpartyjny” była powszechnie używanym wyróżnikiem oznaczającym tych wszystkich, którzy nie należeli, w domyśle, do rządzącej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR)[1]. Informacja „partyjny” czy „bezpartyjny” była obowiązkową częścią życiorysów składanych przy staraniach o pracę, przyjęcia na studia, stypendia itp.[2] Atrybutu „bezpartyjny” używano także urzędowo dla oznaczenia „przynależności do organizacji politycznych”, który był obowiązkową kategorią w formularzach np. paszportowych lub wnioskach o odznaczenie. Kategorii tej nie używano w sprawach mniej ważnych, np. we wnioskach o wydanie dowodów osobistych (ani w samych dowodach osobistych). Była jednak częścią niemal wszystkich jawnych, a szczególnie niejawnych akt osobowych.

Stanowiska będące w nomenklaturze, a więc praktycznie wszystkie istotne, były przede wszystkim obsadzane członkami PZPR[3], a w niektórych dziedzinach także członkami zależnych od PZPR Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, a także różnych koncesjonowanych organizacji. Zdarzało się jednak, że niższe na ogół stanowiska kierownicze (np. zastępcy lub pełniącego obowiązki) wymagające kompetencji i doświadczenia były obsadzane osobami bezpartyjnymi – tzw. „bezpartyjnymi fachowcami”[4][5]. Wyjątkowo pojawiali się nawet ministrowie „bezpartyjni”[6].

Przypisy

  1. ↑ Janusz Lewandowski, Bezpartyjni fachowcy w odwrocie, portal Puls Biznesu, 14 września 2007 [dostęp 2017-07-03].
  2. ↑ Elig: Nomeklatura w PRL. portal Salon24.pl, 13 lutego 2010. [dostęp 2017-07-03].
  3. ↑ Antoni Chmielnicki, Paweł Chmielnicki, „Star” znad Kamiennej. Rzecz o ludziach, systemie i osiągnięciach starachowickiej fabryki samochodów, Warszawa 2013, ISBN 97883-6382-9032, Cytat: (...) Zauważyłem, że część osób stanowiących kadrę kierowniczą zajmuje stanowiska tylko dlatego, że należy do PZPR. Awansowali, bo byli partyjni, gdy zdolni, ale bezpartyjni, często byli pomijani. Nie chciałem się zgodzić na taki los.
  4. ↑ Maria Cobel-Tokarska, W jakiej Polsce żyliśmy – historyczno-społeczne tło przemian obyczajowych w PRL-u, [w:] Joanna Zalewska, Marta Cobel-Tokarska (red.), Od obyczaju do mody, przemiany życia codziennego, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2014, s. 22–40, ISBN 978-83-62828-91-3 [dostęp 2017-07-03].
  5. ↑ Jak w PRL-u: fachowiec, ale bezpartyjny. portal Gazeta.pl, 28 lutego 2016. [dostęp 2017-07-03].
  6. ↑ PRL: gorący rok 1956 – „Odwilż”, Poznań i powrót Gomułki (cz. II). portal New Times News, 4 października 2013. [dostęp 2017-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-12)].