Bezpieczna Kasa Oszczędności

Ogłoszenie BKO w Expressie Wieczornym z 8 grudnia 1989

Bezpieczna Kasa Oszczędności (BKO) – firma (parabank) oferująca lokaty oszczędnościowe, założona w październiku 1989 przez Lecha Grobelnego.

Historia

Lech Grobelny, za czasów PRL właściciel studia fotograficznego oraz - prawdopodobnie - nielegalny handlarz walutą (w czasach PRL indywidualny handel obcą walutą był prawnie zabroniony a trudnili się nim tzw. cinkciarze), w pierwszych miesiącach transformacji ustrojowej założył spółkę Dorchem (był prezesem jednoosobowego zarządu), będącą właścicielem m.in. sieci kantorów.

Jednym z prowadzonych przez niego interesów była Bezpieczna Kasa Oszczędności, instytucja oferująca znacznie wyższe oprocentowanie (sięgające nawet 300% rocznie) lokat złotówkowych niż tradycyjne banki. Miało to być możliwe dzięki wymianie złotówek na dolary. Plan zawiódł, ponieważ po wprowadzeniu z dniem 1 stycznia 1990 r. pełnej wymienialności złotego i sztywnego kursu dolara siła nabywcza tej waluty w warunkach wysokiej inflacji gwałtownie malała. Uważa się, że Kasie oszczędności powierzyło ok. 10 tys. osób (szacowano je przed denominacją na 25–26 mld starych złotych). 6 czerwca 1990 Grobelny wyjechał do Niemiec, a już w lipcu siedzibę firmy zaczęli oblegać klienci żądający zwrotu pieniędzy. Ostatecznie syndyk masy upadłościowej wypłacił łącznie klientom 7 mld zł, co odpowiadało 1/4 tej sumy z jesieni 1989^[1].

Za Grobelnym rozesłano listy gończe. Został ujęty w Niemczech, do Polski przewieziono go w 1992. W 1996 Sąd Wojewódzki w Warszawie skazał go na 12 lat więzienia za zagarnięcie w latach 1989–1990 ponad 8 mld starych zł (przed denominacją – dzisiejsze 800 tys. zł) z kasy Dorchemu^[2]. W 1997 Sąd Apelacyjny w Warszawie uchylił wyrok i zwrócił sprawę prokuraturze, a przedsiębiorcę zwolnił z aresztu. W 2002 prokurator umorzył śledztwo z powodu braku dowodów.

Upadek Bezpiecznej Kasy Oszczędności jest uważany za pierwszą dużą aferę finansową III RP.

2 kwietnia 2007 w pawilonie sklepowym na Targówku przy ul. Wysockiego 26 policja znalazła ciało Lecha Grobelnego. Poinformowano, że miał ranę kłutą klatki piersiowej^[2]. Według wstępnych ustaleń, Grobelny zmarł pięć dni wcześniej, tj. 28 marca. Prokuratura nie wykluczyła motywu zemsty któregoś z poszkodowanych przy upadku BKO.

Rosyjskim odpowiednikiem afery Bezpiecznej Kasy Oszczędności był mający miejsce w zbliżonym okresie głośny skandal piramidy finansowej MMM^[3].

Film

W 1992 powstał film Wielka wsypa w reżyserii Jana Łomnickiego, w którym główne role grali Jan Englert i Krzysztof Wakuliński. W swojej fabule nawiązywał do banku założonego przez Lecha Grobelnego.

Przypisy

Bibliografia

• Lech Grobelny i Bezpieczna Kasa Oszczędności. money.pl, 2 kwietnia.2007. [dostęp 2020-04-23].