Biała (miasto)

Biała
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Biała

Data założenia

XIII wiek

Prawa miejskie

1327

Burmistrz

Edward Plicko

Powierzchnia

14,71 km²

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności
• gęstość


2460
167,1 os./km²

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-210

Tablice rejestracyjne

OPR

Położenie na mapie gminy Biała
Mapa konturowa gminy Biała, na dole znajduje się punkt z opisem „Biała”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Biała”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Biała”
Ziemia50°23′08″N 17°39′51″E/50,385556 17,664167
TERC (TERYT)

1610014

SIMC

0965223

Urząd miejski
Rynek 10
48-210 Biała
Strona internetowa
BIP

Biała (potocznie: Biała Prudnicka, daw. Biały, Biały Solc[1], dodatkowa nazwa w j. niem. Zülz[2], łac. Bela, Czolz, cz. Bělá, śl. Bjoło, dś. Zilz) – miasto w Polsce położone w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Biała. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej, na pograniczu Kotliny Raciborskiej i Wysoczyzny Bialskiej, będących częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Biała.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa opolskiego.

Według danych na 31 grudnia 2016 miasto było zamieszkane przez 2460 osób[3].

Geografia

Zdjęcia lotnicze Białej

Położenie

Miasto jest położone w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 7 km od granicy z Czechami, na pograniczu Kotliny Raciborskiej i Wysoczyzny Bialskiej. Należy do Euroregionu Pradziad. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[4]. Przez granice administracyjne miasta przepływa rzeka Biała i potok Psiniec[5].

Środowisko naturalne

Klimatogram dla Białej
IIIIIIIVVVIVIIVIIIIXXXIXII
 
 
31
 
1
-5
 
 
28
 
3
-4
 
 
30
 
7
-1
 
 
39
 
13
3
 
 
69
 
19
7
 
 
81
 
22
11
 
 
85
 
23
12
 
 
82
 
23
11
 
 
51
 
19
9
 
 
40
 
14
5
 
 
41
 
7
1
 
 
36
 
3
-3
Temperatury w °C
Opad całkowity w mm
Źródło: climate-data.org

W Białej panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Białej wynoszą 613 mm. Dominują wiatry zachodnie[6].

Podział miasta

Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju częściami Białej są[7]:

W mieście znajduje się również osiedla[8]:

Nazwa

Zülz (Bela, Bialy) w spisie nazw miejscowości na Śląsku Heinricha Adamy’ego

Nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy koloru białego[9]. Polską historyczną nazwą miasta była nazwa Biała. Heinrich Adamy w swoim spisie nazw miejscowości na Śląsku, wydanym w 1888 roku we Wrocławiu, wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę Bela, Bialy podając jej znaczenie „Von der Saline Czulicz bei Bialy kommt der name Zülz” (pol. Od salin Czuliczów obok Białej wywodzi się nazwa Zülz)[9]. Niemiecka nazwa Zülz pochodzi więc od zgermanizowanego nazwiska śląskiego rodu Czuliczów, do których należała salina (miejsce pozyskiwania soli) usytuowana w okolicy obecnej miejscowości Biała. Podobny wniosek płynie z lektury topograficznego opisu Śląska z 1865 roku, który wymienia dwie miejscowości: miasto Biała (Zülz)[10] oraz Solec (Alt-Zülz)[11].

Miejscowość została wymieniona w zlatynizowanej formie antiquum Culez w łacińskim dokumencie wydanym w 1285 roku przez Bolesława księcia opolskiego[12]. W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 wymienione są dwie zlatynizowne nazwy miejscowości: Bela i Czolz[13][14].

W 1475 roku w łacińskich statutach Statuta Synodalia Episcoporum Wratislaviensium miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Czulcze[15].

W niemieckojęzycznym opisie geograficznym pruskiego Śląska i hrabstwa kłodzkiego z 1832 roku podane są dwie nazwy miasta: Zülz i Bialy[16]. W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod polską nazwą Bialy oraz nazwą niemiecką Zulz[17]. Statystyczny opis Prus z roku 1837 notuje „Zülz (poln. Biala)”[18].

Polską nazwę Biała oraz niemiecką Zulz w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 wymienił górnośląski ksiądz i pisarz Józef Lompa[19]. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje miasto pod obecnie stosowaną, polską nazwą Biała, a także niemiecką Zülz we fragmencie: „Zülz (1226 Bela, Urba Zulicensis, polnisch Biała)”[10]. Źródło cytuje również stare miasto Białej we fragmencie „Altstadt (1379 alta Civitas Czulcz, polnisch Stari miasto)”, a także leżącą w pobliżu miejscowość Solec we fragmencie „Alt-Zülz (1534 Soletz, polnisch Sollec)”[11]. Opis notuje także treść łacińskiej inskrypcji z otoku miejskiej pieczęci: Sigillum civitatis Czulitz[10].

12 listopada 1946 r. ustalono polską nazwę miejscowości – Biała[20].

Historia

Średniowiecze

Plan Białej w czasach średniowiecza

Teren, na którym powstała Biała, należał do plemienia Opolan[21].

Książęta opolscy założyli w XII wieku zamek w zakolu rzeki Biała. Był on siedzibą miejscowego majordoma. Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana była w roku 1225[22].

W epoce feudalnej lokalni suwereni dążąc do finansowego, ekonomicznego wzrostu tak samych siebie, jak i swoich domen dbali o wzrost populacji. Głównym sposobem na to była kolonizacja pustek[23] i miejsc o słabszym zagospodarowaniu. Proces ten przybrał duże znaczenie szczególnie na terenach środkowoeuropejskich, zwłaszcza wzdłuż Sudetów w Prusach oraz w Karpatach choć nie tylko. Dla przykładu, Sancho I król Portugalii swój spustoszony wojnami kraj umacniał ponownie go zaludniając przybyszami z Burgundii oraz Flandrii.

Podobnie z Turyngii i Frankonii i również z Nadrenii i Flandrii do piastowskich księstw przychodziła fala osiedleńcza, zgodnie z gospodarczymi założeniami książąt piastowskich.

W następstwie tych zmian społeczno-ekonomicznych[23] Biała przybrała w 1285 r. nazwę Zülz[8]. Osada otrzymała prawa miejskie w 1327 roku.

W 1428 r. podczas wojen husyckich przez Białą przeszły znaczne siły wojsk husyckich, kierujących się do Nysy ówcześnie stolicy biskupiego księstwa nyskiego. Doszło wtedy do krwawych potyczek, w których husyci pobili siły biskupie, lecz niedługo sami zostali pokonani[24].

XVI–XX wiek

Lokomotywa w cukrowni w Białej (1825)
Panorama Białej z XVI wieku
Pomnik Friedricha Ludwiga Jahna
Pocztówka z Białej z 1897 przedstawiająca panoramę miasta, ratusz, zamek, cukrownię oraz dworzec

W 1502 i 1503 r. książę Jan Dobry, oprócz nadania statutów cechowych tkaczom, krawcom, piekarzom i szewcom, nadał mieszkańcom Białej specjalny przywilej, pozwalający na remont zniszczonych murów obronnych[25].

W 1526 r. Habsburgowie objęli władzę nad Królestwem Czech w tym jego częścią Śląskiem. Ich panowanie na znacznej części Śląska przypada na lata 1526–1742. Biała w owym czasie posiadała dobrze rozwinięty handel i rzemiosło oraz zamek. W 1564 r. Cesarz Ferdynand I Habsburg nadał statuty cechowe rzeźnikom, kowalom, ślusarzom, bednarzom, blacharzom i stolarzom. Wielokrotnie miasto trawiły pożary, z czego 2 największe w 1544 i 1791 roku[26].

Sejmik księstwa opolsko-raciborskiego w 1562 przyjął uchwałę zobowiązującą Żydów do sprzedania swoich domów, spłacenia długów i opuszczenia granic księstwa w ciągu roku. Właściciel Białej i namiestnik księstwa[27] Jan Krzysztof Prószkowski wstawił się za pozostaniem Żydów w mieście. Biała stała się jedyną miejscowością na Śląsku Opolskim, która pozwalała na swobodne żydowskie osadnictwo[28]. Osiedlało się tu wielu Żydów, trudniących się głównie handlem. Z czasem było ich tak wielu, że Białą zaczęto nazywać „Miastem Żydów” lub „Miastem Sprawiedliwych”[29].

Wielkie straty ludzkie Biała poniosła podczas epidemii dżumy w 1633 roku[30]. Do 1742 roku miejscowość znajdowała się w granicach Monarchii Habsburgów. Po trzech wojnach śląskich toczących się w okresie 1740–1763 miasto znalazło się wraz ze znaczną częścią Śląska w granicach Królestwa Prus. W XVIII wieku Biała podlegała inspekcji podatkowej w Prudniku[31]. W 1747 r. w Białej wybudowano w rynku nowy budynek dla władz miasta, określany jako ratusz[32]. Po kolejnym wielkim pożarze w 1793 r. w mieście zaczęto budować murowane budynki. W 1870 r. w mieście mieszkało ok. 3500 osób[29].

Po wprowadzeniu edyktu emancypacyjnego w 1812 wielu Żydów zamieszkałych w Białej zaczęło przeprowadzać się w lepiej rozwinięte gospodarczo rejony Śląska[33]. Wśród nich znalazł się Samuel Fränkel, który założył tkalnię lnu i adamaszku (późniejszy „Frotex”) w Prudniku[34]. Przez kilka kolejnych lat w Białej chowano zmarłych Żydów z pobliskich miejscowości, między innymi z Prudnika[35], Opola[36], Raciborza[37] i Koźla[38].

Pierwotnie w miejscowości dominowała ludność polskojęzyczna, co odnotowuje topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku we fragmencie: „In den älteren Zeiten wurde mehr Polnisch als Deutsch gesprochen, gegenwärtig ist aber die deutsche Sprache die vorherrschende.” („W starszych czasach mowa była bardziej polska niż niemiecka, ale w chwili obecnej dominującym językiem jest niemiecki.”)[10].

Z powodu praktyk germanizacyjnych część Polaków z Białej posyłała swoje dzieci na terytorium Królestwa Polskiego Imperium Rosyjskiego, aby w mogły uczyć się języka polskiego w większej swobodzie. Pisał o tym Filip Robota w „Gazecie Toruńskiej[39].

W 1872 r. (rok wcześniej powołano Cesarstwo Niemieckie) zamek został zakupiony przez miasto. Począwszy od 1875 r. wykorzystywano go do celów oświatowych. Do 1925 r. mieściło się w nim seminarium nauczycielskie, następnie szkoła przygotowawcza dla dziewcząt, a po niej gimnazjum miejskie[40]. W tym samym roku Biała obchodziła jubileusz 700-lecia istnienia.

W 1896 otwarto linię kolejową, która połączyła Białą z Prudnikiem i Gogolinem[41]. W 1898 w mieście otwarta została cukrownia[42] w Szonowicach[43]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 2842 mieszkańców Białej 2382 posługiwało się językiem niemieckim, 430 językiem polskim, 2 innym językiem, a 28 było dwujęzycznych[44].

27 czerwca 1914 w Białej dokonano odsłonięcia pomnika Friedricha Ludwiga Jahna[45].

W połowie 1916 do Białej został dyslokowany 6 Pułk Huzarów im. Hrabiego Goetzena (2 Śląski). W 1917 r. w czasie I wojny światowej został dyslokowany pod okupowane przez Deutsches Heer Wilno.

Dwudziestolecie międzywojenne

Panorama Białej (ok. 1925)
Synagoga w Białej (1926)
Panorama Białej przed 1939

Od 1919 Biała należała do nowo utworzonej prowincji Górny Śląsk. Prowincja została zlikwidowana w 1938, a 18 stycznia 1941 utworzono ją ponownie ze stolicą w Katowicach.

W 1921 roku w trakcie plebiscytu śląskiego Biała znalazła się poza terenem plebiscytowym.

Podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938, bojówki NSDAP spaliły bialską synagogę zbudowaną w 1774[46].

II wojna światowa

Armia Czerwona na Rynku w Białej po zajęciu miasta (marzec 1945)
Armia Czerwona na Rynku w Białej po zajęciu miasta (marzec 1945)

Oddziały niemieckie zostały w 1945 roku wyparte z miasta przez oddziały 117 korpusu piechoty 21 Armii i 7 samodzielnego korpusu zmechanizowanego gwardii ze składu 1 Frontu Ukraińskiego. W walkach o miasto zginęło 137 żołnierzy Armia Czerwona. Na miejscu ich pierwotnego pochówku na Placu Zamkowym postawiono Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej[47]. W wyniku walk została spalona wschodnia pierzeja rynku z ratuszem.

Polska Ludowa

W wyniku II wojny światowej Biała znalazła się w granicach państwa polskiego. W 1945 roku na ul. Prudnickiej ówczesny komendant posterunku Milicji Obywatelskiej ufundował symboliczną tablicę ku pamięci partyzantów polskich poległych podczas okupacji[47]. Miasto weszło w skład województwa śląskiego. W 1946 roku w zamku powstało gimnazjum, szkoła podstawowa, potem liceum ogólnokształcące[48], a w 1987 r. ta zabytkowa budowla została własnością Mody Polskiej.

Demografia

Według danych GUS z 30 czerwca 2018, Biała miała 2442 mieszkańców (34. miejsce w województwie opolskim i 813. miejsce w Polsce), powierzchnię 14,71 km² (19. miejsce w województwie opolskim i 425. miejsce w Polsce) i gęstość zaludnienia 165,9 os./km²[49].

Biała podlega pod Urząd Statystyczny w Opolu, oddział w Prudniku[50].

Liczba mieszkańców miasta

1724 – 2609[51]
1780 – 2036[51]
1781 – 2061[52]
1782 – 2022[51]
1787 – 2408
1810 – 2401[52]
1825 – 2462
1828 – 2582[52]
1834 – 2613[51]
1845 – 2686[51]
1846 – 2684[52]
1860 – 2551[52]
1890 – 2812[52]
1905 – 2816
1913 – 2842[52]
1927 – 2842
1933 – 3744[53]
1939 – 3784[53]
1961 – 2832
1971 – 3100
1980 – 2900
1995 – 2909[54]
1996 – 2919[54]
1997 – 2893[54]
1998 – 2882[54]
1999 – 2842[54]
2000 – 2831[54]
2001 – 2798[54]
2002 – 2749[54]
2003 – 2923[52]
2004 – 2687[54]
2005 – 2679[54]
2006 – 2653[52]
2007 – 2598[54]
2008 – 2605[51]
2009 – 2563[54]
2010 – 2538[54]
2011 – 2528[54]
2012 – 2534[54]
2013 – 2511[54]
2016 – 2460[54]


Piramida wieku mieszkańców Białej w 2014 roku

Piramida wieku Biala.png[55]

Zabytki

Zabytki w Białej
kościół fil. pw. śś. Piotra i Pawła (2017)
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
kościół fil. pw. śś. Piotra i Pawła (2011)
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Kapliczka, z XVIII w. (2011)
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Kapliczka, ul. Kilińskiego 14 (2011)
Fragment murów obronnych (2017)
Wieża Bramy Prudnickiej (2021)
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
wieża wodna (2011)
Szpital (2021)

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[56]:

  • stare miasto
  • kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP, gotycki z XIV w., 1544 r., XVIII w.
  • kościół filialny pw. śś. Piotra i Pawła, z XIV w., 1690 r.
  • cmentarz żydowski
  • zamek, późnorenesansowy z XVI w., 1640 r., XVIII w., XIX w.
  • kapliczka
  • kapliczka, ul. Kilińskiego 13
  • mury miejskie obronne, z XV w. z basztami
    • brama – Wieża Bramy Prudnickiej
  • wieża wodociągowa, tzw. wodna, z 1606 r.- XVII w., XX w.
  • wodociągowa wieża ciśnień, ul. Wodociągowa wraz z otoczeniem w granicach działki nr 1584/3
  • spichlerz, ul. Przedmieście 6
  • Szpital, ul. Moniuszki 8, z 1896 r.
  • dom mieszkalny, ul. Prudnicka 11 (d. 6)
  • dom mieszkalny, ul. Prudnicka 15 (d. 8)
  • domy mieszkalne, pierzeja zachodnia Rynku, z XIX w.
  • dom mieszkalny, Rynek 14 (d. 20)
  • dom mieszkalny, Rynek 15 (d. 21)
  • dom mieszkalny, Rynek 17 (d. 23)
  • dom mieszkalny, Rynek 20 (d. 26)
  • dom mieszkalny, ul. Wałowa 1
  • dom mieszkalny, ul. Wałowa 3

Gospodarka

Budynki po zakładzie włókienniczym w Białej
Zakład produkcyjny Ustronianki w Białej

Biała stanowi ośrodek usługowy o znaczeniu lokalnym; drobny przemysł dziewiarski i materiałów budowlanych.

W mieście swoją siedzibę miały nieczynne już Prudnickie Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego i Pończoszniczego w Białej Prudnickiej. W skład niego wchodziły trzy zakłady: Zakład „A” w Białej, Zakład „B” w Łączniku oraz Zakład „C” w Strzeleczkach[57].

W 2017 wskaźnik bezrobocia w Białej wynosił 7,2%. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w Białej wynosiło 3 609,33 zł[3].

34,0% aktywnych zawodowo mieszkańców Białej pracuje w sektorze rolniczym (rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo i przemysł wydobywczy), 23,1% w sektorze przemysłowym (przemysł przetwórczy i budownictwo), a 13,5% w sektorze usługowym (handel, naprawa pojazdów, transport, zakwaterowanie i gastronomia, informacja i komunikacja) oraz 2,2% pracuje w sektorze finansowym (działalność finansowa i ubezpieczeniowa, obsługa rynku nieruchomości)[3].

Przedsiębiorstwa

W mieście od 1994 swoją siedzibę ma zakład rozlewniczy, produkujący wody mineralne oraz napoje bezalkoholowe Ustronianka Sp. z o.o[58].

Przy ulicy Głogóweckiej 1 znajduje się siedziba firmy PPHU „Rol-Pol” sp.j.[59], która zajmuje się produkcją nawozów, środków ochrony roślin, materiału siewnego, materiałów budowlanych, paliwa, a także oferuje skup i sprzedaż płodów rolnych, oraz usługi transportowe[60]. Posiada swoje punkty sprzedaży w Białej, Prudniku, Głogówku, Łączniku i Błażejowicach[59].

Przy ulicy Prudnickiej 20A znajduje się komis samochodowy DOR-IMP[61]. Przy ulicy Opolskiej 38 znajduje się firma Usługi ciesielskie Jacek Thiel, która zajmuje się sprzedażą produktów mających zastosowanie w budowie konstrukcji więźby dachowej[62].

Transport

Droga wyjazdowa z Białej do Olbrachcic

Transport drogowy

Przez Białą przebiega droga wojewódzka

W 2007 r. ukończono budowę wschodniej obwodnicy miasta.

Najdłuższą ulicą w mieście jest ulica Prudnicka (ok. 2,5 km).

Transport kolejowy

W 1895 firma Lenz & Co, lokalne samorządy, właściciele papierni w Krapkowicach oraz majątków ziemskich zawiązali spółkę Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa drugorzędnej, normalnotorowej linii lokalnej z Prudnika do Gogolina, na stacjach końcowych stycznej z istniejącymi już w tym czasie liniami państwowymi. Pierwszy odcinek – z Prudnika do Białej Prudnickiej – oddano dla ruchu towarowego 22 października 1896, a już 4 grudnia 1896 oddano do użytku całą linię z Prudnika do Gogolina, zarówno dla ruchu towarowego, jak i osobowego. 28 listopada 2005 w związku z pogarszającym się stanem torów oraz kradzieżami szyn linia została całkowicie zamknięta i wykreślona z wykazu D29[63].

3 sierpnia 2016 roku zmodernizowana przed czasem linia kolejowa relacji Prudnik–Krapkowice (docelowo do Gogolina) została oddana do użytku. Tory miały być wykorzystywane do celów wojskowych (dojazd do Centralnej Składnicy Materiałów Wybuchowych pod Krapkowicami); planowano corocznie dwa przejazdy kontrolne. Poza tym z torowiska będą mogły korzystać prywatne firmy, takie jak Metsä Tissue, która prowadzi w Krapkowicach zakład papierniczy. Szybkość pociągów na tym odcinku będzie mogła wynosić 40 km/h[64]. Nie jest przewidywana reaktywacja ruchu pasażerskiego[65].

Biała Prudnicka
Linia nr 306 Gogolin – Prudnik
BSicon KBHFl.svgBSicon STRq.svgBSicon STRq.svg
Krobusz
odległość: 4,894 km
BSicon BHFq.svg
odległość: 4,112 km

Komunikacja miejska

Autobus z Prudnika na Rynku w Białej

Na terenie miasta funkcjonuje komunikacja miejska, świadczenie usług zleca Urząd Miasta.

Transport zbiorowy realizowany jest przez Państwową Komunikację Samochodową[66].

Miasto posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Prudnikiem, Opolem, Krapkowicami, Prószkowem i Głuchołazami.

Oświata

Zespół Szkół w Białej

W Białej znajdują się szkoły:

  • Publiczne Przedszkole, ul. Tysiąclecia 16[67]
  • Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jarosława Iwaszkiewicza, ul. Tysiąclecia 16[68]
  • Technikum
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa

31 sierpnia 2013 Zespół Szkół w Białej został włączony do Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Prudniku[69].

Kultura

Muszla koncertowa w Parku Miejskim w Białej (2021)
  • Gminne Centrum Kultury w Białej[70]
  • Dni Białej – impreza plenerowa organizowana corocznie w lipcu na bialskim rynku[71]
  • Bialska Akademia Wiedzy i Umiejętności[72]
  • Międzypokoleniowy Teatr Odlotowy
  • Bialska Parada Orkiestr Dętych[73]
  • DFK – Deutscher Freundeskreis[74]

Odniesienia w kulturze masowej

Media lokalne

Prasa

Telewizja

  • Biała TV
  • TV Prudnik (TV Pogranicza)

Radio

Portale

  • Teraz Prudnik![75] (do 2017 Tygodnik Prudnicki[76])
  • prudnik24.pl[77]

Religia

(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Cmentarz żydowski

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół rzymskokatolicki

Dekanat Biała

Cmentarze

Nieistniejące obiekty sakralne

  • synagoga (spalona w 1938)
  • kościół ewangelicki (nieczynny)

Sport

Boisko sportowe przy ulicy Koraszewskiego

Głównym podmiotem odpowiedzialnym za sport i rekreację w mieście jest Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji z siedzibą przy ul. Prudnickiej 35[78].

Obiekty sportowe

  • Boisko sportowe (ul. Koraszewskiego)
  • Boiska do gier małych w Parku Miejskim
  • Plac gier i zabaw dla dzieci (Plac Zamkowy)

Kluby sportowe

  • LKS Polonia Biała (piłka nożna)
  • AP Biała (piłka nożna)
  • Tigers Biała (piłka nożna)
  • White MTB Team Biała (kolarstwo)

Zawody sportowe

W 2000 w Białej odbyły się mistrzostwa Polski juniorów do lat 14 w szachach[79].

Polityka

Urząd Miejski

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Organem wykonawczym jest burmistrz. W wyborach samorządowych w 2018 na urząd został wybrany Edward Plicko[80]. Siedzibą władz jest Urząd Miejski na Rynku.

Rada Miejska

Mieszkańcy Białej wybierają do swojej Rady Miejskiej 3 radnych (3 z 15). Pozostałych 12 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Biała[81].

Radni Rady Miejskiej VIII kadencji wybrani w wyborach samorządowych w 2018:

  • KWW Edwarda Plicki (11 mandatów) – Roman Barysz, Jacek Czerwiński, Marek Klinke, Irena Wotka, Małgorzata Fluder, Mariusz Kwoczek, Andrzej Osiewacz, Mateusz Kosiński, Sabina Gorek, Alfred Krupa, Adrian Harnys
  • Mniejszość Niemiecka (2 mandaty) – Józef Roden, Gabriela Neugebauer
  • Nasza Ziemia (2 mandaty) – Damian Tarnowski, Maria Moszczeńska

Budżet miasta

Budżet miasta Białej
Lp.RokBudżet
1201033,6 mln zł.
2201130,3 mln zł.
3201230,1 mln zł.
4201334,3 mln zł.
5201432,4 mln zł.
6201531,1 mln zł.
8201634,7 mln zł.
9201740,7 mln zł.

Lista burmistrzów

Czasy niemieckie[82]

  • Bonifatius Schmidt (1809–1823)
  • Franz Kammel (1823–1830)
  • Carl Gottwald (1830–1837)
  • Friedrich Huth (1837–1843)
  • Henryk Engel (1843–1867)
  • Müller (1867–1875)
  • Hauptmann von Euen (1875–1882)
  • Freyhube (1882–1893)
  • Badura (1893–1924)
  • Julius Spak (1924–1941)
  • Pätzold (1941–1945)

III Rzeczpospolita

  • Arnold Hindera (2002–2014)
  • Edward Plicko (od 2014)

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie
GminaKrajData podpisania umowy
  Marienheide Niemcy24 kwietnia 1993[83]
  Město Albrechtice Czechy25 czerwca 2004[84]
  Vlčice Czechy25 czerwca 2004[85]

Turystyka

Tablica informacyjna dotycząca Ścieżki Rowerowej z Prudnika do Mosznej przebiegającej przez Białą

Przez Białą prowadzą szlaki turystyczne:

Ludzie związani z Białą

Zasłużeni dla Miasta i Gminy Biała

Przypisy

  1. Biały, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 197.
  2. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. mswia.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-28)]..
  3. a b c Biała w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2018-03-04] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  4. Bank Danych o Lasach – Mapa, bdl.lasy.gov.pl [dostęp 2021-01-23].
  5. geoportal.gov.pl, mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2020-07-26].
  6. Klimat: Biała: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org, pl.climate-data.org [dostęp 2020-07-28].
  7. Obwieszczenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia – Dziennik Ustaw, dziennikustaw.gov.pl [dostęp 2020-01-31].
  8. a b Osiem wieków miasta w zarysie – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2020-02-18].
  9. a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 10, OCLC 456751858 (niem.).
  10. a b c d Triest 1865 ↓, s. 1087.
  11. a b Triest 1865 ↓, s. 1094.
  12. Grünhagen 1870 ↓, s. 4.
  13. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online.
  14. H. Markgraf, J. W. Schulte, „Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis”, Breslau 1889.
  15. Franz Xaver Seppelt, „Die Breslauer Diözesansynode vom Jahre 1446”, Franz Goerlich, Breslau 1912, s. 97. – tekst łaciński statutów w wersji zdigitalizowanej.
  16. red. Andrzej Hanich: Quellen zur Geschichte von Proskau. Źródła do dziejów Prószkowa. Opole: Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu, Parafia Rzymskokatolicka św. Jerzego w Prószkowie, Urząd Miasta i Gminy w Prószkowie, 2012, s. 470. ISBN 978-83-7126-283-8.
  17. Knie 1830 ↓, s. 1046.
  18. Freiherrn 1837 ↓, s. 134.
  19. Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, s. 29.
  20. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  21. Tomasz Gregorczyk, Problematyka osadnictwa plemiennego Opolan, wyd. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2007–2008.
  22. Biała, www.palaceslaska.pl [dostęp 2020-02-18].
  23. a b Encyklopedia Popularna PWN, 2011.
  24. Jak Górny Śląsk znalazł się w ogniu wojen husyckich cz. 1, www.nowiny.rybnik.pl [dostęp 2020-02-18].
  25. Biała, Zamki znane i nieznane [dostęp 2020-02-18] (pol.).
  26. Kalendarium Białej – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2020-02-18].
  27. Kasztelania w Białej – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-01].
  28. Historia społeczności, sztetl.org.pl [dostęp 2020-08-01].
  29. a b Bałłaban Jerzy, Michalak Stanisław, Pszczyński Korneliusz: Województwo opolskie. Przewodnik, Wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1967, s. 160.
  30. Biała – HKKNOS [dostęp 2020-02-18] (pol.).
  31. Historia Powiatu Prudnickiego – Starostwo Powiatowe w Prudniku, www.powiatprudnicki.pl [dostęp 2020-11-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-16].
  32. Rynek w Białej, turystyka.biala.gmina.pl [dostęp 2020-02-18] (pol.).
  33. Zuelz, [w:] E. Wiesel, G. Wigoder, S. Spector (red.), Encyclopedia of Jewish Life Before & During Holocaust, t. 3, Nowy Jork 2001, s. 1520.
  34. Marcin Domino, Marcin Husak, Prudnicki cech płócienników do połowy XX wieku ze szczególnym uwzględnieniem rodów fabrykanckich Fränkel i Pinkus.
  35. Cmentarz żydowski w Prudniku Jewish cemetery in Prudnik, cmentarze-zydowskie.pl [dostęp 2020-08-01].
  36. Cmentarz żydowski w Opolu Jewish cemetery in Opole, cmentarze-zydowskie.pl [dostęp 2020-08-01].
  37. Cmentarz żydowski w Raciborzu Jewish cemetery in Raciborz, cmentarze-zydowskie.pl [dostęp 2020-08-01].
  38. Cmentarz żydowski w Kędzierzynie-Koźlu Jewish cemetery in Kedzierzyn-Kozle Judischer Friedhof Cosel, cmentarze-zydowskie.pl [dostęp 2020-08-01].
  39. Filip Robota – Gminne Centrum Kultury w Białej, gckbiala.pl, 21 stycznia 2015 [dostęp 2020-03-06] (pol.).
  40. Biała – Zamek w Białej – OPIS – (Polskie zamki), www.zamki.pl [dostęp 2020-02-18].
  41. Biała Prudnicka (ład) • Województwo opolskie (PL) / © Atlas Kolejowy Polski, Czech i Słowacji, www.atlaskolejowy.net [dostęp 2020-02-19].
  42. Reiseführer Oberschlesien, www.orf-oberschlesien.de [dostęp 2020-07-28] (niem.).
  43. HWPH AG – Historische Wertpapiere – Zuckerfabrik Zülz, AG, www.hwph.de [dostęp 2020-07-28].
  44. Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 72.
  45. Pomnik Friedricha Ludwiga Jahna, ul. Augustynów Jana i Karola, Biała – polska-org.pl, polska-org.pl [dostęp 2020-02-18].
  46. Synagoga w Białej (ul. Wałowa), sztetl.org.pl [dostęp 2020-02-18].
  47. a b Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939-1945”, Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 489.
  48. Biała – Zamek Prószkowskich – stare zdjęcia, mapa, biala.fotopolska.eu [dostęp 2020-02-18].
  49. Biała w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2020-02-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  50. Czy wiesz, że..., [w:] Andrzej Dereń, Polska bardziej polska, „Tygodnik Prudnicki”, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza ANEKS, 8 grudnia 2004, ISSN 1231-904X.
  51. a b c d e f Demografia – Wirtualny Sztetl, sztetl.org.pl [dostęp 2020-02-24].
  52. a b c d e f g h i Biała – HKKNOS [dostęp 2020-02-24] (pol.).
  53. a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt, web.archive.org, 6 września 2017 [dostęp 2020-02-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-06].
  54. a b c d e f g h i j k l m n o p q Biała w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2020-02-24] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  55. Biała w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  56. Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków województwa opolskiego – stan na dzień 31 maja 2020 r.. [w:] Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków [on-line]. 2020-05-31. s. 2–4. [dostęp 2020-08-04]. (pol.).
  57. Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego „Unia” Spółka z o.o.
  58. Edyta Hanszke, Ustronianka w Białej. Tu wody do produkcji wody nigdy nie zabraknie, Nowa Trybuna Opolska, 7 lipca 2016 [dostęp 2020-07-26] (pol.).
  59. a b 4mat com Sp z.o.o Opole n4CMS, Dane teleadresowe, www.rol-pol.pl [dostęp 2020-07-26].
  60. 4mat com Sp z.o.o Opole n4CMS, PPUH Rol-Pol, www.rol-pol.pl [dostęp 2020-07-26].
  61. Kontakt – Automarket Dor-Imp, www.dor-imp.com.pl [dostęp 2020-07-26].
  62. Ciesielstwo – Jacek Thiel, ciesielstwo-thiel.pl [dostęp 2020-07-26].
  63. Historia linii Gogolin-Prudnik. bluefish.foxnet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-24)]..
  64. Maciej Dobrzański: Pociągi wracają na linię Prudnik-Krapkowice. prudnik24.pl, 2016-08-03. [dostęp 2020-07-26]. (pol.).
  65. Radosław Dimitrow: Linia kolejowa Krapkowice – Prudnik wyremontowana. Ale pociągi pasażerskie tędy nie pojadą. nto.pl, 2016-08-30. [dostęp 2020-07-26]. (pol.).
  66. Informacja, Urząd Miejski w Białej [dostęp 2020-02-19] (pol.).
  67. Zespół Szkolno-Przedszkolny Publiczne Przedszkole w Białej, przedszkolebiala.edupage.org [dostęp 2020-07-26].
  68. – Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jarosława Iwaszkiewicza w Białej –, bialapsp.edupage.org [dostęp 2020-07-26].
  69. Jan Poniatyszyn, Prudnik: władze powiatu przypomniały sobie o nieistniejącej szkole, radio.opole.pl, 24 lutego 2018 [dostęp 2020-02-09].
  70. Gminne Centrum Kultury w Białej – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2020-02-28].
  71. Adam Myśków, Dni Białej [dostęp 2020-02-28] (pol.).
  72. IV Bialska Akademia Wiedzy i Umiejętności – Gminne Centrum Kultury w Białej, gckbiala.pl [dostęp 2020-02-28] (pol.).
  73. Grzegorz Weigt, XI Bialska Parada Orkiestr Dętych [dostęp 2020-02-28] (pol.).
  74. DFK Biała / Zülz
  75. Teraz Prudnik! [dostęp 2022-04-19] (pol.).
  76. Tygodnik Prudnicki - Twoja ulubiona gazeta, tygodnikprudnicki.pl [dostęp 2022-04-19].
  77. Prudnik24, prudnik24.pl [dostęp 2022-04-19] (pol.).
  78. Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji, szamotuly.naszemiasto.pl [dostęp 2020-02-19] (pol.).
  79. Olimpiada Młodzieży, Biała 29.04-07.05.00, www.szachy.lo.pl [dostęp 2020-08-02].
  80. Andrzej Dereń, Podsumowanie wyników: Wybory na burmistrzów i wójtów [dostęp 2020-02-09] (pol.).
  81. Adam Myśków, Oficjalne wyniki wyborów w powiecie prudnickim [dostęp 2020-02-19] (pol.).
  82. Rolf Jehke, Stadt Zülz, territorial.de [dostęp 2020-02-20].
  83. Partnerstwo gmin: Biała – Marienheide (Niemcy) – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2018-03-25] (pol.).
  84. Partnerstwo gmin: Biała – Mĕsto Albrechtice (Czechy) – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2018-03-25] (pol.).
  85. Partnerstwo gmin: Biała – Vlčice (Czechy) – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2018-03-25] (pol.).
  86. a b c d Ścieżki rowerowe – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2020-07-26].
  87. Wycieczki tematyczne po Opolszczyźnie – VisitOpolskie, visitopolskie.pl [dostęp 2020-07-26].
  88. W poszukiwaniu piękna żydowskich cmentarzy, turystyka.biala.gmina.pl [dostęp 2020-07-26] (pol.).
  89. Dwa zamki w jeden dzień, turystyka.biala.gmina.pl [dostęp 2020-07-26] (pol.).
  90. Biała – Moszna, turystyka.biala.gmina.pl [dostęp 2020-07-26] (pol.).
  91. Biała – Dębina – Łącznik, turystyka.biala.gmina.pl [dostęp 2020-07-26] (pol.).
  92. Szlakiem zabytkowych kościołów, turystyka.biala.gmina.pl [dostęp 2020-07-26] (pol.).
  93. Artur Klose – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2020-02-18].
  94. Zbigniew Tadeusz Komarnicki – nauczyciel i człowiek z pasją – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2020-02-18].
  95. Eryk Murlowski – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2020-02-18].
  96. Eryk Murlowski – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2020-02-18] (pol.).
  97. Anna Myszyńska – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2020-02-18].
  98. Filip Robota – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2020-02-18].
  99. Manfred Słaboń – ksiądz etnograf z Łącznika – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2020-02-18].
  100. Harry Thűrk – wybitny pisarz ziemi prudnickiej – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2020-02-18].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Opole Voivodeship location map.svg
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.2778 N
  • S: 49.942 N
  • W: 16.8461 E
  • E: 18.8073 E
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
BSicon KBHFl.svg
head station, track to the left
BSicon KBHFaq.svg
head station, track to the left
BSicon STRq.svg
Straight line aqross (according to naming convention, name + modifier)
BSicon BHFq.svg
station at track aqross
BSicon KBHFr.svg
head station, track to the right
BSicon KBHFeq.svg
head station, track to the right
POL Szlak czerwony.svg
Czerwony szlak turystyczny.
POL Szlak niebieski.svg
Niebieski szlak turystyczny.
2011-09 Biała 32.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Biała (dodatkowa nazwa w j. niem. Zülz) – to miasto w woj. opolskim, w powiecie prudnickim.
Cmentarz żydowski w Białej 6.jpg
Autor: August kazimierz, Licencja: CC BY 3.0
Biała, Cmentarz żydowski w Białej
Pomnik Friedricha Ludwiga Jahna w Białej.jpg
Pomnik Friedricha Ludwiga Jahna w Białej
Biała Zülz Market Square (6) (Urząd Miejski).jpg
Autor: Daviidos, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ring in Zülz (Oberschlesien), Rathaus
Darek Kraśnicki - Biała Prudnicka 14.jpg
Autor: Darek Kraśnicki, Licencja: CC BY 3.0
Darek Kraśnicki - Biała Prudnicka
Biala Prudnicka streets.JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 3.0
Biała Prudn. Rozdroże.
Biała Zülz Church of the Assumption of the Blessed Virgin Mary (3).jpg
Autor: Daviidos, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mariä-Himmelfahrt-Kirche in Zülz (Oberschlesien)
Biała PL from ne IMG 1556 highway 414.JPG
Autor: Bjoertvedt, Licencja: CC BY-SA 4.0
Aerial view from Southern Poland - the city Biała in the foreground, and Prudnik in background.
Piramida wieku Biala.png
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Białej, 2014
Zülz, Notgeld 25 Pfennig.jpg
Notgeld o nominale 25 pfennigów z Białej.
Plan średniowiecznej Białej.png
Autor: ElCet, Licencja: CC BY-SA 4.0
Plan średniowiecznej Białej
Szpital św. Elżbiety Biała Prudnicka 19.11.2021.jpg
Autor: Smrk, Licencja: CC BY-SA 3.0
Biała Prudnicka 19.11.2021
Biała Zülz Defensiv Wall.jpg
Autor: Daviidos, Licencja: CC BY-SA 4.0
Biała, fragment murów obronnych
Tablica informacyjna Ścieżka Rowerowa z Prudnika do Mosznej, 2020.07.23.jpg
Autor: Wlodek k1, Licencja: CC BY 3.0
Tablica informacyjna Ścieżka Rowerowa z Prudnika do Mosznej w pobliżu miejscowości Dobroszewice.
Zajęcie Białej przez Armię Czerwoną 1945 (1).jpg
Zajęcie Białej przez Armię Czerwoną 1945
Biała-synagoga1.jpg
Synagoga w Białej
Zülz, Notgeld 10 Pfennig.jpg
Notgeld o nominale 10 pfennigów z Białej.
Cmentarz żydowski w Białej 5.jpg
Autor: August kazimierz, Licencja: CC BY 3.0
Biała, Cmentarz żydowski w Białej
Zajęcie Białej przez Armię Czerwoną 1945 (2).jpg
Zajęcie Białej przez Armię Czerwoną 1945
Prudnik County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Prudnik County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.56 N
  • S: 50.25 N
  • W: 17.43 E
  • E: 18.06 E
Muszla koncertowa Biała Prudnicka 19.11.2021.jpg
Autor: Smrk, Licencja: CC BY-SA 3.0
Biała Prudnicka 19.11.2021
2011-09 Biała 04.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Biała (dodatkowa nazwa w j. niem. Zülz) – to miasto w woj. opolskim, w powiecie prudnickim.
Zülz, Notgeld 50 Pfennig.jpg
Notgeld o nominale 50 pfennigów z Białej.
2011-09 Biała 31.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Biała (dodatkowa nazwa w j. niem. Zülz) – to miasto w woj. opolskim, w powiecie prudnickim.
2011-09 Biała 08.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Biała (dodatkowa nazwa w j. niem. Zülz) – to miasto w woj. opolskim, w powiecie prudnickim.
Pocztowki z Bialej Biala 447010.jpg
Biała na litografii - panorama miasta, ratusz, zamek Prószkowskich, cukrownię oraz dworzec
Panorama Białej ok. 1925 (2).jpg
Panorama Białej ok. 1925
Collage of views of Biała.png
Autor:

Ralf Lotys

pudelek.pl

MOs810, Licencja: CC BY-SA 3.0
Collage of views of Biała
Der Tropenpflanzer; zeitschrift fr tropische landwirtschaft (20854757292).jpg
Autor: Internet Archive Book Images, Licencja: No restrictions

Title: Der Tropenpflanzer; zeitschrift für tropische landwirtschaft
Identifier: dertropenpflanze03berl (find matches)
Year: [1] (s)
Authors:
Subjects: Tropical plants; Tropical crops
Publisher: Berlin
Contributing Library: New York Botanical Garden, LuEsther T. Mertz Library
Digitizing Sponsor: The LuEsther T Mertz Library, the New York Botanical Garden

View Book Page: Book Viewer
About This Book: Catalog Entry
View All Images: All Images From Book
Click here to view book online to see this illustration in context in a browseable online version of this book.

Text Appearing Before Image:
I Deutsches Holonialbaus Bruno Antelmann Hoflieferant Sr. K. Holieit des Gross- lierzogs von Mecklenburg-Schwerin. Hauptgeseliäftu.Versaiul-Aljtli. C. Jerusalemerstr. 28, Fernspr. I, 937 und la, 5680. Zweiggeseliäft W. Schillstr. 16, Fernspr. IX, 7244. 300 Yerkaulsstelleu iu Dentschlaud. â Xeue Averden gesuj-ht. â n: de 4) â â ⢠Usaiii1)aru-Kairee ⢠ist billiger geworden. Das Pfund geröstet Mk. 1,â 1,40 bis 1,80. 1,20, Schokoladensacbeu für das Osterfest. Deutsches Salat- und Speise-Oel aus Erdnüssen unserer Kolonien. Ständiger Verhraucli in den Kaiser- lichen Hofküchen. Zigarren, Kiautschou - Zigaretten. AVolillahrts - Lottei-ie für die deutschen Kolonien. Lou.se der H. Ziehung (Ziehung im April) äM.3.30(Porto u. Liste 30Pf. extra) liegen zur Abgabe bereit. Arthur Koppel Tabrik von f eldbaliiieu für die Kolonieeu. Ceutralhaus: Berlin NW.7, Dorotheenstrasse 32.
Text Appearing After Image:
Elektrische Feldbahn in der Zuckerfabrik Zülz Oberschlesien.

Note About Images

Please note that these images are extracted from scanned page images that may have been digitally enhanced for readability - coloration and appearance of these illustrations may not perfectly resemble the original work.
2011-09 Biała 33.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Biała (dodatkowa nazwa w j. niem. Zülz) – to miasto w woj. opolskim, w powiecie prudnickim.
Biała - panorama XVI wiek.jpg
Panorama Białej z XVI wieku
Szkola Biała Prudnicka 19.11.2021.jpg
Autor: Smrk, Licencja: CC BY-SA 3.0
Biała Prudnicka 19.11.2021
Boisko sportowe, Koraszewskiego 4, Biała 2020.07.30.jpg
Autor: Wlodek k1, Licencja: CC BY 3.0
Biała, ulica Koraszewskiego 1 - boisko sportowe.
Biała (gmina w województwie opolskim) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map gmina Biała, Poland.
Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung,, s. 10.jpg
Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, s. 10
Zakład produkcyjny Ustronianki w Białej Prudnickiej.jpg
Autor: Tygodnik Prudnicki, Licencja: CC BY 4.0
Zakład produkcyjny Ustronianki w Białej Prudnickiej
2011-09 Biała 18.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Biała (dodatkowa nazwa w j. niem. Zülz) – to miasto w woj. opolskim, w powiecie prudnickim.
Pl-Biała.ogg
Autor: user Equadus (inactive global account), Licencja: CC BY-SA 3.0
Ten plik został załadowany za pomocą narzędzia Commonist.