Biała (województwo małopolskie)

Biała
	wieś
	(c) Felek at pl.wikipedia, CC-BY-SA-3.0
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	tarnowski
Gmina	Tarnów
Liczba ludności (2017)	523
Strefa numeracyjna	14
Kod pocztowy	33-102
Tablice rejestracyjne	KTA
SIMC	0832640
	Położenie na mapie gminy wiejskiej Tarnów Biała
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Biała
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Biała
	Położenie na mapie powiatu tarnowskiego Biała
	50°02′30″N 20°55′00″E/50,041667 20,916667

Biała – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim w powiecie tarnowskim, gminie Tarnów^[2]^[3]. Wieś sąsiaduje z Tarnowem, leży przy ujściu Białej do Dunajca.

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa tarnowskiego. Od 1999 znajduje się w powiecie tarnowskim.

30 września 2017 roku wieś liczyła 523 mieszkańców^[4].

Integralne części wsi

Integralne części wsi Biała^[2]^[3]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0832657	Piekło	część wsi

Przynależność administracyjna

Do 1934 Biała stanowiła jednostkową gminę wiejską. 1 sierpnia 1934 weszła w skład gminy Klikowa w województwie krakowskim. 20 kwietnia 1951 siedzibę gminy przeniesiono z Klikowej do Łęgu koło Partynia, a jednostkę przemianowano na gminę Łęg Tarnowski. 1 lipca 1976 Biała znalazła się w gminie Tarnów.

Historia

Pierwsze wzmianki o Białej pochodzą z XIV wieku. W dokumencie z lat 1398–1399 jako właściciele wsi wymienieni są Spytek, Tomek i Jakusz Bielscy. Wieś dzieliła się na dwie części: Białą Wielką – własność szlachecką i Białą Małą – własność duchowieństwa. Posiadaną przez siebie część wsi Spycimir Leliwita, kasztelan krakowski nadał bowiem plebanowi tarnowskiemu. Od 1400 część ta stanowiła uposażenie kustodii przy kolegiacie tarnowskiej.

Jan Długosz w Liber beneficiorum pisze, że około 1470 w Białej Małej był dwór z ogrodem i sadem, folwark oraz młyn, zaś w Białej Wielkiej karczma i folwark. W 1518 część szlachecką Białej kupiła Barbara z Zalasowskich, żona Jakuba, rajcy tarnowskiego. Według księgi poborów podatków z 1536 w obu częściach wsi było po 4 kmieci. W 1580 istniał młyn na Dunajcu, a przy nim funkcjonowała napędzana także energią wody piła traczna. Pod koniec XVI wieku części we wsi mieli Andrzej i Ambroży Ankwiczowie, Józef Romer i Mysłakowski. Od 1753 Biała wymieniana jest w spisie dóbr tarnowskich księcia Hieronima Sanguszki. W XIX wieku Biała była ważnym ośrodkiem młynarstwa, znajdowało się w niej 7 młynów wodnych.

W 1921 w Białej były 42 budynki mieszkalne i 212 mieszkańców. W 1929 na południe od wsi, tuż za Białą, powstała Państwowa Fabryka Związków Azotowych w Mościcach. Część mieszkańców znalazło w niej pracę. Negatywnym skutkiem był wzrost zanieczyszczenia powietrza oraz wody. W lipcu 1934 wielka powódź zniszczyła we wsi wiele gospodarstw, woda zalała pola uprawne.

W kampanii wrześniowej 1939 Biała znalazła się na linii frontu, podczas walk toczonych w dniach 5–6 września zniszczeniu uległo 17 gospodarstw. 29 lipca 1944 podczas przypadkowego starcia z niemieckimi żołnierzami we wsi zginęło trzech młodych żołnierzy z dowodzonego przez Stefana Kasprzyka plutonu Szarych Szeregów, należącego do placówki AK „Monika” w Mościcach. 26 września 1982 przy wale przeciwpowodziowym odsłonięto pomnik, zaprojektowany przez Marka Benewiata, upamiętniający to wydarzenie. Każdego roku odbywają się przy nim uroczystości rocznicowe.

W latach 70. XX wieku zbudowano kładkę nad Białą łączącą miejscowość z Zakładami Azotowymi w Tarnowie. 28 października 1990 biskup Władysław Bobowski poświęcił w Białej kaplicę pw. Dobrego Pasterza, w której nabożeństwa odprawiają księża z parafii w Łęgu Tarnowskim. W 2009 zerwaną kilka lat wcześniej kładkę na Białej odbudowało wojsko.

Galeria

(c) Felek at pl.wikipedia, CC-BY-SA-3.0
Dunajec w Białej
(c) Felek z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Poświęcenie nowego wozu strażackiego
(c) Felek z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Uroczystości przy pomniku poległych żołnierzy
(c) Felek z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Pozostałości przeprawy promowej
(c) Felek at pl.wikipedia, CC-BY-SA-3.0
Pętla autobusowa zimą

Przypisy

↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].
↑ ^a ^b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ ^a ^b GUS. Rejestr TERYT
↑ Statystyka Gminy Tarnów, 217.117.129.230 [dostęp 2017-12-07] (pol.).

Bibliografia

Tarnów. Dzieje miasta i regionu, T. 1, Czasy przedrozbiorowe, oprac. zb. pod red. Feliksa Kiryka, Zygmunta Ruty, 1981
Tarnów. Dzieje miasta i regionu, T. 2, Okres rozbiorów, oprac. zb. pod red. Feliksa Kiryka, Zygmunta Ruty, 1987
Tarnów. Dzieje miasta i regionu, T. 3, Lata drugiej wojny światowej i okupacji hitlerowskiej oraz Polski ludowej, oprac. zb. pod red. Feliksa Kiryka, Zygmunta Ruty, 1987

Linki zewnętrzne

Gmina Tarnów

[poczta-1] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].

[R2013-2] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[teryt-3] GUS. Rejestr TERYT

[4] Statystyka Gminy Tarnów, 217.117.129.230 [dostęp 2017-12-07] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne