Biała Fabryka Geyera
 nr rej. ZS-1/1 z 19.02.1964 oraz A/1 z 20.01.1971[1] | |
.jpg) Biała fabryka Geyera | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Piotrkowska 282/284 |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele | |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
 51°44′44,041″N 19°27′43,776″E/51,745567 19,462160 | |
| Strona internetowa | |
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Biała Fabryka – budynek fabryki Ludwika Geyera znajdujący się przy ulicy Piotrkowskiej 282-284 w Łodzi, obecnie siedziba Centralnego Muzeum Włókiennictwa[2]. Od 2015 roku pomnik historii. Kompleks klasycystycznych budynków, jeden z najstarszych w Polsce zabytków przemysłowej architektury.
Historia
Budowa budynku wielkiej przędzalni i tkalni mechanicznej, która została ulokowana na posesji przy ulicy Piotrkowskiej 282 - 284, została rozpoczęta w 1835 roku. Ukończoną w 1837 roku fabrykę nazywano „Białą Fabryką”, gdyż w przeciwieństwie do późniejszych budynków fabrycznych była otynkowana[3]. Rok później do głównego budynku dobudowano trzypiętrowy pawilon fabryczny[4], a w roku 1848 drugi pawilon – również trzypiętrowy. Pod koniec roku 1838 Ludwik Geyer zainstalował w „Białej Fabryce” pierwszą w Łodzi maszynę parową o mocy 60 KM[5]. Rozpoczęła się w ten sposób mechanizacja przemysłu włókienniczego, czego oznaką było pojawienie się w Łodzi pierwszego komina fabrycznego[6]. W 1840 fabryka zatrudniała około 600 osób[5]
Budując założenie fabryczne Geyer skorzystał z pomocy rządu. Uzyskał w Banku Polskim preferencyjną pożyczkę w wysokości 400 000 złotych. Oprócz tego zaciągnął 175 769 złotych pożyczki kaucyjnej i 24 230 zł pożyczki z kasy miejskiej. Łącznie ze środkami własnymi pozwoliło to na uruchomienie w 1839 najnowocześniejszej fabryki na terenie Królestwa. Geyer zakupił maszyny u najlepszego wówczas producenta, braci Cockerill w Belgii[5]. Otwarta przędzalnia miała 7584 wrzeciona i 180 warsztatów tkackich. Same budynki fabryki stanowią przykład architektury przemysłowej. Wzniesione zostały w stylu klasycystycznym i były wzorowane na budownictwie mieszkalnym.
W 1959 roku budynek został przejęty przez Muzeum Historii Włókiennictwa, które od 1 stycznia 1960 roku uzyskało status samodzielnej placówki muzealnej[7]. W 1975 roku nazwa instytucji została zmieniona na Centralne Muzeum Włókiennictwa[8]. W roku 2015 fabryka została uznana za pomnik historii[9].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 44 [dostęp 2011-08-29].
- ↑ Radziszewska 1997 ↓, s. 29.
- ↑ Radziszewska 1997 ↓, s. 29-30.
- ↑ Rynkowska 1970 ↓, s. 29–30.
- ↑ a b c Radziszewska 1997 ↓, s. 30.
- ↑ Rynkowska 1970 ↓, s. 30.
- ↑ Sławomir Krajewski, Jacek Kusiński: Spacer drugi. Ulica Piotrkowska. Łódź: Wydawnictwo Jacek Kusiński, 2008. ISBN 978-83-927666-8-1.
- ↑ Historia, Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi [dostęp 2018-12-26].
- ↑ Aleksandra Hac: Prezydent Komorowski: Łódzkie zabytki pomnikami historii. lodz.gazeta.pl, 2015-02-17. [dostęp 2018-02-22].
Bibliografia
- Krystyna Radziszewska, Niemieckimi śladami po "Ziemi Obiecanej", wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Literatura, 1997, ISBN 83-87080-43-8.
- Anna Rynkowska, Ulica Piotrkowska, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1970, ISBN 978-83-939822-4-0.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 52.45 N
- S: 50.78 N
- W: 17.95 E
- E: 20.75 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Kapitel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fabryka Ludwika Geyera zwana Białą Fabryką w Łodzi
Adres wydawniczy: Kraków : nakł. wydawcy, 1899 (Kraków : W. L. Anczyc i Spółka)
Współtwórcy: Woźniak, Konstanty Zebr
Opis fizyczny: [108] k. : il. ; 29x36 cm
Autor: Kapitel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fabryka Ludwika Geyera zwana Białą Fabryką w Łodzi
Autor: Kapitel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fabryka Ludwika Geyera zwana Białą Fabryką w Łodzi
Autor: Ignacy Płażewski , Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca dawną fabrykę Ludwika Geyera znajdującą się przy ulicy Piotrkowskiej 282. (tzw. Białą Fabrykę). Widok zabudowań fabrycznych od strony stawu na rzece Jasień znajdujący się w parku im. Władysława Reymonta. Pierwszy właściciel fabryki przybył do Łodzi w 1828 r z Saksonii. Pierwotnie był właścicielem działki znajdującej się po południowej stronie stawu, następnie dokupił działki usytuowane po przeciwległej stronie. W latach 1835-1837 wybudował na nich największą wówczas fabrykę w Łodzi – przędzalnię bawełny o uproszczonych formach klasycystycznych. W przeciwieństwie do innych fabryk powstających w mieście, fabryka Ludwika Geyera została otynkowana – stąd też jego nazwa „Biała Fabryka”. W 1847 r. dobudowano skrzydło południowe (widoczne na zdjęciu), a w 1886 r. skrzydło wschodnie.
Po II wojnie światowej narodziła się idea utworzeni muzeum tkactwa w Łodzi. W 1952 r. powstał Dział Tkactwa przy Muzeum Sztuki, a w 1955 r. uzyskał własną siedzibę w Białej Fabryce. W 1960 r. na terenie dawnej fabryki Ludwika Geyera powstało Muzeum Historii Włókiennictwa, przemianowane w 1975 r. na Centralne Muzeum Włókiennictwa. Pod tą nazwą funkcjonuje do dziś.Autor: Kapitel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fabryka Ludwika Geyera zwana Białą Fabryką w Łodzi
Nocny widok na południową fasadę Muzeum Włókiennictwa (niegdyś fabryka Geyera). Po lewej ulica Piotrkowska. Na tle nieba widoczne wieże kościoła ewangelickiego i Katedry Łódzkiej.