Biała Niżna

Biała Niżna
	wieś
	; Nowy kościół
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	nowosądecki
Gmina	Grybów
Wysokość	350 m n.p.m.
Liczba ludności (2016)	2772
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	33-330
Tablice rejestracyjne	KNS
SIMC	0426710
	Położenie na mapie gminy wiejskiej Grybów Biała Niżna
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Biała Niżna
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Biała Niżna
	Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego Biała Niżna
	49°38′17″N 20°58′15″E/49,638056 20,970833

Artykuł	49°38′17″N 20°58′15″E
- błąd	39 m
WD	49°38'N, 20°59'E, 49°38'26.05"N, 20°58'26.69"E
- błąd	2333 m
Odległość	1101 m

Biała Niżna – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Grybów.

Wieś królewska Biała, położona w drugiej połowie XVI wieku w powiecie sądeckim województwa krakowskiego, należała do tenuty grybowskiej^[3]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Biała Niżna, klasztor

Kort tenisowy, lodowisko, Biała Niżna

Położenie

Biała Niżna znajduje się w dolinie rzeki Biała. Zabudowania i pola miejscowości zajmują płaskie i dość rozległe dno doliny Białej oraz okoliczne wzgórza, między innymi Matelankę. Znajduje się w dwóch regionach geograficznych: na Pogórzu Rożnowskim (po lewej stronie Białej) i Pogórzu Ciężkowickim (po prawej stronie Białej). Graniczy z miejscowościami: Grybów, Siołkowa, Stróże, Gródek oraz Chodorowa^[4].

Części wsi

Integralne części wsi Biała Niżna^[5]^[6]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0426727	Bajorki	część wsi
0426800	Brzezie	przysiółek
0426740	Grabna	część wsi
0426816	Granice	osada
0426756	Kogutówka	część wsi
0426762	Pod Dębami	część wsi
0426779	Równie	część wsi
0426791	Słopna	przysiółek
0426785	Zawodzie	część wsi

Zarys historii

Ślady bytowania człowieka sięgają czasów przedhistorycznych. Biała Niżna jest starsza od sąsiedniego Grybowa^[7], co stwierdza dokument lokacyjny tego miasta. W 1830 miejscowość stała się własnością Horschów.

Następnymi właścicielami wsi, dworu, młynu i tartaku byli Amalia i Cyryl Zieliński. W 1846 roku dochodziło do napadów chłopów na dwory w czasie rzezi galicyjskiej, właściciele posiadłości Białej Niżnej zbiegli na pewien czas na Węgry. Następnymi spadkobiercami majątku została córka dotychczasowych właścicieli Konstancja Zielińska (ur. 1819) która poślubiła hrabiego Eustachego Stadnickiego. W 1863 roku chłopi przeciwni powstaniu styczniowego dokonali marszu na Grybów, gdzie znajdował się punkt werbunkowy powstańców.

W 1873 roku całą ziemską posiadłość w Białej Niżnej wraz z dworem, młynem i tartakiem hrabina Konstancja Stadnicka zapisała testamentem sporządzonym 18 listopada, napisała w nim: … postanawiam aby to miejsce Biała Niżna, tyle dla mnie drogie... było przeznaczone na chwałę Bożą i pożytek wiejskiej ludności ... zapisuję pożytecznemu zgromadzeniu sióstr Dominikanek będących w Wielowsi…^[8]. W 1876 roku zmarł hrabia Eustachy Stadnicki, pochowany został w kaplicy grobowej Stadnickich przy kościele parafialnym w Grybowie.

Rok po śmierci męża w 1877 roku Konstancja spotkała się założycielką zgromadzenia Kolumbą Białecką aby omówić przekazanie majątku zakonowi. Konstancja Stadnicka zmarła 23 stycznia 1881 roku, pochowana została w Grybowie. Po śmierci Konstancji majątek użytkowała kuzynka hrabina Olimpia Stadnicka do 11 maja 1895.

Klasztor Zgromadzenia Sióstr świętego Dominika powstał po przejęciu majątku w Białej Niżnej przez zgromadzenie w 1895 i tym samym roku rozbudowano kaplicę dworską na potrzeby zakonu. W latach 1938-1939 kaplicę rozbudowano która po poświęceniu 17 grudnia 1944 roku pełniła funkcję kościoła dla zakonu i mieszkańców wsi^[9].

W okresie okupacji niemieckiej administrator folwarku klasztoru ks Ludwik Jaroński^[10] działał w konspiracyjnym podziemiu w komórce Uprawa, zaopatrującej oddziały partyzanckie w żywność^[11].

Przez miejscowość przebiegają droga krajowa nr 28 oraz droga wojewódzka nr 981^[4].

Cmentarz żydowski w Białej Niżnej

W Białej Niżnej w 1942 roku w czasie okupacji niemieckiej Niemcy zamordowali 360 Żydów, po wojnie w miejscu zbrodni wojennej wybudowano pomnik i utworzono cmentarz żydowski.

Edukacja

W Białej Niżnej działa Zespół Szkolno-Przedszkolny im. św. Jana Kantego.

Ochotnicza Straż Pożarna

W miejscowości znajduje się jednostka OSP założona w 1912 roku, posiada samochód DAF GBA^[12].

Urodzeni w Białej Niżnej

Jan Lamers – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego
Stanisław Kogut – polityk, senator
Zofia Świdrak – polska plastyczka, działaczka społeczna i animatorka kultury
Józef Krok – redemptorysta, kapelan Duszpasterstwa Morskiego, założyciel ośrodka Stella Maris w Gdyni

Zobacz też

Parafia Matki Bożej Różańcowej w Białej Niżnej
Biała Wyżna

Przypisy

↑ Dane statystyczne Gminy Grybów. Stan na dzień 25 marca 2019. [dostęp 2020-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-25)].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 24 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 98.
↑ ^a ^b Pogórze Rożnowskie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2004. ISBN 83-89165-72-4.
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
↑ Sławomir Kubisa "Ziemia Grybowska",przewodnik turystyczny
↑ ss. Dominikanki, www.sp.bialanizna.pl [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-27] (pol.).
↑ Urodziny Hrabiny Stadnickiego w Białej Niżnej, „Kurier Grybowski”, Nr/61, 2014, s. 13-14, ISSN 1509-670X .
↑ ks. Ludwik Jaroński, do roku 1939 kapelan w stopniu pułkownika w jednym z garnizonów w Małopolsce
↑ Józef Bieniek “Nad brzegami Ropy” str76
↑ OSP Białą Niżna na stronie nowysacz112.pl

Linki zewnętrzne

Biała (4) ''B., wyżna i niżna'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 174 .
Rys historyczny klasztoru i kościoła zgromadzenia SS. Dominikanek w Białej Niżnej. sp.bialanizna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-27)].

[1] Dane statystyczne Gminy Grybów. Stan na dzień 25 marca 2019. [dostęp 2020-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-25)].

[poczta-2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 24 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[3] Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 98.

[compass-4] Pogórze Rożnowskie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2004. ISBN 83-89165-72-4.

[Dz.U._29/2013-5] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[teryt-6] TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].

[7] Sławomir Kubisa "Ziemia Grybowska",przewodnik turystyczny

[8] ss. Dominikanki, www.sp.bialanizna.pl [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-27] (pol.).

[9] Urodziny Hrabiny Stadnickiego w Białej Niżnej, „Kurier Grybowski”, Nr/61, 2014, s. 13-14, ISSN 1509-670X .

[10] s. Ludwik Jaroński, do roku 1939 kapelan w stopniu pułkownika w jednym z garnizonów w Małopolsce

[11] Józef Bieniek “Nad brzegami Ropy” str76

[12] OSP Białą Niżna na stronie nowysacz112.pl

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Siedziba gminy	Grybów
Wsie	Biała Niżna Binczarowa Chodorowa Cieniawa Florynka Gródek Kąclowa Krużlowa Niżna Krużlowa Wyżna Polna Ptaszkowa Siołkowa Stara Wieś Stróże Wawrzka Wyskitna
Integralne części wsi	Babiarzówka Bajorki Bania (Cieniawa) Bania (Stara Wieś) Barbarzaki Bąkowiec Berdechów Bielanka Binczarki Błazkówka Brzegówka Brzeski Brzezie Bucze Niżne Bucze Wyżne Bugaj Cieniawka Cierniakówka Czerwonki Ćwierć Danielówka Do Leśnych Do Michałowskich Do Młyna Dolinki Dorolówka Dół Durlakówka Dworskie Dział Działek (Cieniawa) Działek (Kąclowa) Gawłówka Góra (Gródek) Góra (Siołkowa) Góraki Górkówka Grabna Grałkówka Granice (Biała Niżna) Granice (Gródek) Granice (Krużlowa Niżna) Gromnik Gryblówka Gurbówka Huchałówka Janczakówka Jeleniówka Kamera-Wieś Karczemne Niżne Karczemne Wyżne Karczyska (Cieniawa) Karczyska (Krużlowa Wyżna) Karolówka Kmakówka Kochanówka Kogutówka (Biała Niżna) Kogutówka (Ptaszkowa) Kopce Kopernakówka Koszykówka Kućmy Kuligówka Ligęzówka Lipie Liszkówka Łany Łazki Matoły Matołówka (Kąclowa) Matołówka (Siołkowa) Matusikówka Matusówka Michalikówka Michałówka Międzyłącze Młynarzówka Molówka (Gródek) Molówka (Siołkowa) Morańdówka Mosteczna Motykówka Muchówka Myziówka Na Drodze Na Garbach Na Pólku Na Wygonie Nad Browarem Nalepówka Niżny Pagórek Nowa Wieś Obla Obrzutówka Od Grybla Osików (Krużlowa Wyżna) Osików (Siołkowa) Pagórek Palaczkówka Pałubówka Pańskie Pawlakówka Pawłówka Pelusiówka Piekiełko Placusie Pod Brunarami Pod Dębami Pod Dębiną Pod Gościńcem Pod Kawiorami Pod Kiczorą Pod Kiczorką Pod Madynianką Pod Polanami Pod Świnką Pod Wawrzką Pod Zalarką Podchełmie Poddziale (Krużlowa Wyżna) Poddziale (Ptaszkowa) Podedworze Podgórze Podgranice Podlesie (Cieniawa) Podlesie (Gródek) Podleszcze Podpołudnie Porębówka Potoki (Krużlowa Wyżna) Potoki (Stara Wieś) Półanek Pruskówka Przebudowa Przylesie Psiarki Radówka Radziaki Role Rolówka Romankówka Równia Równie Rzeki Sadówka Siedlarze Skowronki Skrabówka Słopna Sołtysie Spisak Spod Chełmu Spod Madynianki Starowiejskie Stolarzówka Stróże Niżne Stróże Wyżne Strzylawki (Siołkowa) Strzylawki (Stara Wieś) Synowcówka Syskówka Szerokie Szyszkówka Święsówka Tomaszkówka W Granicach W Potokach Warchałówka Węglarnia Widomia Wierchowina Wojciakówka Wolakówka Wołoszczyny Wronówka Wygoniska Wygońskie Wygony Wyrąb Wyskidzianki Wystranka Wyżna Wieś Wyżny Pagórek Z Potoka Za Białą Za Działem Za Górą Za Ogrodem Za Potoczkiem Zadziele (Polna) Zadziele (Ptaszkowa) Zagórze (Gródek) Zagórze (Siołkowa) Zalesie Zamłynie Zarębka Zawodzie (Biała Niżna) Zawodzie (Florynka) Zawodzie (Stróże) Ząbry Ziółkówka Zza Ławek

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne