Biała Wielka

Biała Wielka

wieś
Pałac w Białej Wielkiej
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	częstochowski
Gmina	Lelów
Liczba ludności (2008)	445
Strefa numeracyjna	34
Kod pocztowy	42-235[1]
Tablice rejestracyjne	SCZ
SIMC	0137288
Położenie na mapie gminy Lelów Biała Wielka
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Biała Wielka
Położenie na mapie województwa śląskiego Biała Wielka
Położenie na mapie powiatu częstochowskiego Biała Wielka
50°41′32,2″N 19°40′05,8″E/50,692278 19,668278

Biała Wielka – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie częstochowskim, w gminie Lelów.

W latach 1954-1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Biała Wielka, po jej zniesieniu w gromadzie Lelów. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie częstochowskim.

Przez miejscowość przepływa niewielka rzeka Białka (dopływ Pilicy), na której urządzane są spływy pontonowe.

Nazwa

Miejscowość ma metrykę średniowieczną i notowana jest od XIV wieku. Wymieniona w 1345 Byala, Bala, Bala Episcopali, Byala Episcopi, Byala Groth, Biała Palatini^[2].

Historia

W 1345 we wsi ma miejsce bitwa wojsk polskich z wojskami czeskimi zmierzającymi spod Krakowa w kierunku Lelowa, która zakończyła się klęską Czechów. Miejscowość była wsią szlachecką należącą do Męnciny ze Skrzynna syna Dziersława. W 1389 część Białej drogą zamiany za wsie Bieliny i Zychorzyn w ziemi radomskiej przechodzi we władanie biskupów krakowskich. Zamiany dokonał biskup krakowski Jan Radlica ^[2].

W 1531 miejscowość wymienił dokument sądu ziemskiego krakowskiego, który poświadczył, że trzej bracia Maciej, Piotr i Krzysztof Mijomscy zrezygnowali ze wszystkich dóbr; w tym wsi Białej, na rzecz swego ojca Andrzeja. Dobra te odziedziczyli po zmarłej babce Nawojce z Koniecpola wojewodzinie poznańskiej, wdowie po Macieju Mosińskim^[2].

W XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego miejscowość wymieniona jest w powiecie włoszczowskim w gminie i parafii Lelów. W 1827 roku we wsi było 48 domów, w których mieszkało 353 mieszkańców, a w 1880 roku liczba domów wzrosła do 72^[3].

Pałac Zwierkowskich i Schuetzów

Niedaleko stoi kaplica pw. św. Anny i kilka rzeźb z XIX w. Obecnie pałac jest własnością prywatną.

Niedaleko od opisanego dworu, w Bogumiłku wznosi się dwór wzniesiony w latach 20. XX w. przez Antoniego Schütza, w którym obecnie znajduje się Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Jana Brzechwy.

Przypisy

Bibliografia

• Zofia Leszczyńska-Skrętowa: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, Cz. I, zesz. 1 (A - Borek), hasło: "Biała". Wrocław: Ossolineum, 1980, s. 63. ISBN 83-04-00129-2.

Linki zewnętrzne

• Biała Wielka w Słowniku historyczno-geograficznym województwa krakowskiego w średniowieczu (online)
• Biała Wielka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 182 .
• Pałac Zwierkowskich w Białej Wielkiej na stronie internetowej Śląskiej Organizacji Turystycznej