Biała Woda (dopływ Grajcarka)

Biała Woda
Skaliste koryto Białej Wody
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Lokalizacja	Biała Woda, Jaworki
Potok
Źródło
Miejsce	Mały Rogacz
Wysokość	990 m n.p.m.
Współrzędne	49°25′33″N 20°36′29″E/49,425833 20,608056
Ujście
Recypient	Grajcarek
Miejsce	Jaworki
Wysokość	570 m n.p.m.
Współrzędne	49°24′26″N 20°33′13″E/49,407222 20,553611
Położenie na mapie gminy Szczawnica źródło ujście
Położenie na mapie Polski źródło ujście
Położenie na mapie województwa małopolskiego źródło ujście
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego źródło ujście

Biała Woda – potok w Pieninach (w ich części zwanej Małymi Pieninami) i w Beskidzie Sądeckim. Najwyżej położone jego źródła znajdują się na wysokości ok. 990 m n.p.m. pod Małym Rogaczem (potok Rogacz). Zasilają go też strugi spływające ze zboczy Ruskiego Wierchu, Pokrywiska, Gromadzkiej Przełęczy, Hurcałek i Szczoba. Początkowo spływa w południowo-zachodnim kierunku, ale przy Kociubylskiej Skale ostro zakręca i zmienia kierunek na północno-zachodni. Na odcinku od Kociubylskiej skały do ujścia Biała Woda zasilana jest przez kilka potoków: Potok Brysztański, Zimną Studnię i potok Pod Jasielnik. W miejscowości Jaworki, na wysokości 570 m n.p.m. Biała Woda łączy się z potokiem Czarna Woda, tworząc Grajcarek i stanowiąc zarazem jego orograficznie lewy dopływ. Potok ma długość 7,5 km i spadek 5,6%, a jego zlewnia ma powierzchnię 11 km².

Dolina Białej Wody stanowi granicę między Małymi Pieninami i Beskidem Sądeckim. Od nazwy potoku pochodziła nazwa nieistniejącej już wsi Biała Woda, która przed 1947 r. położona była w jego dolinie. Obecnie w dolinie potoku istnieje utworzony w 1963 r. rezerwat przyrody Biała Woda. Potok miejscami płynie ciasnym wąwozem skalnym (Wąwóz Międzyskały).

Potok płynąc w wapiennych skałach i łupkach wyrzeźbił w nich koryto z licznymi progami, wodospadami, baniorami (miejsca pod progiem, w których spadająca woda wybiła w dnie głęboką dziurę), bystrzami i dużymi skałami. Wzdłuż potoku znajduje się droga (w obrębie rezerwatu zamknięta dla ruchu pojazdów zmechanizowanych), którą prowadzi szlak turystyczny, a przy nim ławki dla turystów. Przez potok przejścia drewnianymi mostkami. W sąsiedztwie potoku dochodzące do 120 metrów wysokości skały wapienne z florą naskalnych roślin wapieniolubnych: Smolegowa Skała, Czubata, Kociubylska Skała, Czerwona Skałka zwana też Skałą Sfinks.

W obrębie dawnego osiedla Głębokie potok tworzy wodospad. Woda spadająca z progu skalnego wybiła w dnie głęboką wnękę wypełnioną wodą. W XVII w. znajdował się tutaj niewielki zakład hutniczy, wykorzystujący wodę do napędu maszyn, poszukiwano także kruszców: „W tejże Białowodzie, powyżej wody, która na dół spada, wykowano na pół łokcia ścianę kamienną ad instar angołu, chcąc sztolnię robić, że się od wierzchu, to jest od góry, promyk pokazał na miedziankę, nie mając żadnego duktu, a na dół nie masz nic. Widząc tedy, ze się ta robota na nic nie przyda, zaniechano robić.”

Brzegi potoku obrośnięte wielogatunkowym drzewostanem, w którym dominują buk, świerk i jawor, ale występują także: jodła, jesion wyniosły, wierzba krucha, wierzba siwa, jarzębina, olcha szara, lipa drobnolistna, modrzew europejski. Spotkać można także zdziczałe drzewa owocowe – pozostałość po wysiedlonej w ramach Akcji Wisła wsi. Z krzewów występuje licznie jałowiec pospolity, a ponadto: leszczyna pospolita, bez koralowy, porzeczka alpejska, kruszyna pospolita, głóg, dzika róża. Woda potoku w obrębie rezerwatu jest kryształowo czysta (brak osiedli ludzkich innych źródeł jej zanieczyszczenia).

• 

  Jedna z kaskad na potoku Biała Woda w obrębie rezerwatu

• 

  (c) I, Selso, CC-BY-SA-3.0

  Wąwóz Międzyskały

• 

Zobacz też

• Rezerwat przyrody Biała Woda

Bibliografia

• Józef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8.
• Pieniny polskie i słowackie. Mapa turystyczna 1:25 000. Piwniczna: Agencja Wydawnicza „WiT” s.c, 2008. ISBN 978-83-907671-3-9.